Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula (Vistula University Working Papers)

Nr 57(6) Architektura

Małgorzata Kaczyńska, Dorota Sikora

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

OGRÓD PRZY OBIEKCIE SAKRALNYM W KRAJOBRAZIE MIASTA

Streszczenie

Przedmiot badań opisanych w niniejszym artykule stanowią 22 ogrody przy obiektach sakralnych, położone w południowej części Warszawy, ze szczególnym uwzględnieniem ich kontekstu przestrzennego. Ogrody te są zróżnicowane pod względem skali, rangi obiektu, któremu towarzyszą, czasu założenia i sposobu osadzenia w lokalnym układzie urbanistycznym, co daje możliwość wyciągnięcia wniosków co do obecnej ich roli w krajobrazie miasta. Stwierdzono, że 19 świątyń wraz z ogrodami to wyraźne dominanty, wpływające na kształtowanie ładu przestrzennego, budowanie poczucia tożsamości lokalnej i ułatwiające orientację w mieście. 5 zespołów sakralnych ma charakter zabytkowy. O uznaniu i za zabytki przesądziły ich wartości historyczne, artystyczne i naukowe, których zachowanie leży w interesie społecznym, sprzyjając budowaniu tożsamości lokalnej i ponadlokalnej. Tereny zieleni przy przebadanych obiektach sakralnych są też ważnym składnikiem systemu terenów zieleni miejskiej, zwiększając potencjał przyrodniczy miasta i zapewniając korzystne warunki wypoczynku wśród zieleni mieszkańcom Warszawy.

Słowa kluczowe: ogród, kościół, ogród kościelny, Warszawa.

Garden surrounding the  sacral building in the city landscape 

Summary

The scope of the research described in the article were gardens surrounding 22 parish churches located in the southern Warsaw. The aim of the research was to analyse their spatial context. The analysed gardens had different scale, church rank, time of origin and different location in the local urban complex. The results of the research allowed to recognize contemporary role of these gardens in the landscape of the city. It was found that  the 19 analysed churches and their surrounding gardens are visible dominants in the city landscape. They influence shaping of the spatial order and the sense of the local identity and also facilitate orientation in the city. Within the analysed area 5 sacral complexes have the monumental character. They have become historical monuments because of their historical, artistic and scientific values and their preservation is the important social issue as they favour local and extralocal identity creation. The green areas surrounding the analysed sacral buildings are the important element of the urban green areas system. They increase natural potential of the city and provide convenient conditions for outdoor leisure and recreation of the Warsaw inhabitants.

Key words: garden, church, churchyard, Warsaw.

Maciej Żołnierczuk, Ewa Rykała

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Nieme wołanie o pomoc symboli patriotycznych

Streszczenie

Prezentowane studium przypadku przybliża istotny problem współczesnej Polski jakim jest brak należytego poszanowania wartości patriotycznych obiektów historycznych. Wybór obiektów oparto m.in. na dydaktycznej podstawie programowej z języka polskiego opracowanej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Przedmiot ten ma znaczący wpływ na kształtowanie myśli i postawy patriotycznej młodego pokolenia. Celem autorów jest uświadomienie niebezpieczeństw zagrażającym obiektom, które przedstawiane są uczniom jako kluczowe symbole patriotyzmu polskiego. Podczas badań dokonano analizy dokumentów planistycznych, a także elementów wpływających na ludzką percepcję. Brak zahamowania procesów degradacyjnych, skutkować może nieodwracalną utratą cennych wartości przestrzennych.

Słowa kluczowe: patriotyzm, ochrona zabytków, Westerplatte, Grób Nieznanego Żołnierza.

Calling for help from patriotic symbols

Summary

The case study brings to light the important issue of contemporary Poland, which is the lack of respect for the values of patriotic historical objects. The selection of facilities was based on the didactic program of the Polish language developed by the Ministry of National Education. This subject has a significant influence on shaping the mind and patriotic attitude of the young generation.The aim of the authors is to realize the dangers threatening the objects presented to pupils as key symbols of Polish patriotism. During the study there were analyzed the perceptual elements and planning documents. The lack of inhibition of degradation processes can result in irreversible loss of valuable value.

Key words: Patriotism, protection of monuments, Westerplatte, Tomb of the Unknown Soldier.

Ewa Kosiacka-Beck

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

PRZESTRZENIE UTRACONE, NIEWYGODNE, NIEDOSTRZEGANE PIĘKNO

Streszczenie

Otaczające nas krajobrazy ulegają ciągłym zmianom, w wyniku naturalnych procesów (dnia i nocy, pejzaż zimowy i letni, krajobraz po burzy) lub ludzkiej działalności (miast i wsi czy krajobraz poprzemysłowy, pofabryczny, pokopalniany). W ciągłym procesie przemian zaczynamy otaczać się coraz częściej przestrzeniami, opisywanymi jako niczyje, niewarte i straszne. Takie przestrzenie interpretowane często jako utracone, to obszary o podrzędnej jakości, niejasnym modelu użytkowania, miejsca chaosu i degradacji tradycyjnych wartości przestrzeni. Pojawiają się wszędzie tam gdzie podział własności jest mało czytelny lub pomiędzy przestrzeniami pewnych kontroli. Przestrzenie zawsze do kogoś przynależą, są własnością prywatna lub wspólną. Niejednokrotnie mijamy je sądząc, że są wspólne a tak naprawdę są niczyje i zaniedbane. Ich właściciel pojawia się w teorii, w papierach, jednak nigdy nie bywa tu, nie dba. Przestrzenie utracone są niedostrzegane, w wielu wypadkach niewygodne w innych niedoceniane. Można też takie miejsca interpretować jako przestrzenie porzucone przez człowieka lub wytworzone na potrzeby jego funkcjonowania, odbioru estetycznego czy kreowania indywidualnych wrażeń i doznań. Z drugiej strony przestrzeń ,,niemiejsca”  oddziaływuje na człowieka na jego postawę, myślenie i działanie. Skoro towarzyszą nam na co dzień, stając się elementem rzeczywistości warto poddać je interpretacji, przybliżyć ich naturę i może na nowo odkryć cel ich istnienia. Wątków i przyczyn powstawania czy procesu przekształceń takich miejsc - miejsc utraconych jest wiele. Istotą jednak pozostaje nieoceniona wartość jaką prezentują, którą warto w działaniach projektowych zachować, jest nią ich autentyczność i osobliwość. Zróżnicowanie i potencjał oraz sposób kształtowania takich miejsc, ich złożoność i fenomen ukryty w panującej w nich atmosferze stały się przedmiotem poniższych rozważań. Rozważania dotyczą miejsc interpretowanych nie jako statyczny obszar, a element ciągłego i postępującego procesu transformacji, ulegającego niekończącym się dynamicznym zmianom. Wynikiem jest trwała relacja i zależności przestrzeni z człowiekiem odbiorcą. Miejsca ulegają ewolucji, która uwzględnia zmienne potrzeby, ograniczenia i możliwości użytkowników. W treści rozważań mowa jest o miejscach scalanych, dzielonych, inspirujących i chimerycznych. Przytaczane są także przykłady miejsc utraconych i oswojonych przez człowieka. 

Słowa kluczowe: miejsce, przestrzeń, utrata, oswajanie, tożsamość, duch miejsca.

LOST SPACES, INCORECT AND UNRICOGNISED BEAUTY

Summary

The surrounding landscapes are constantly changing as a result of natural processes (day and night, winter and summer landscape, stormy landscape) or human activities (cities and rural areas, post-industrial, post-industrial, post-industrial landscapes). In the constant process of transformation we begin to encircle more and more spaces, described as nobody, worthless and terrible. Such spaces often interpreted are as lost or areas of subordinate quality, obscure model of use as chaos place and degradation of traditional values of space. They appear everywhere where the division of property is not easily readable or between spaces of certain controls. Between private and shared property. Like a common person and nobody, neglected. Owner appears in theory in papers but not here. He does not care. Lost spaces are unnoticed. In many cases uncomfortable in others underestimated. The space abandoned by man or created for its needed, aesthetic reception or individual sensations. On the other hand the space that affects man on his attitude, thinking and acting. Since they accompany us every day, becoming an element of reality, we should interpret them, bring natural meaning to rediscover the purpose of their existence. Topics and causes of the origin or process of transformation of such places – lost places is a lot. The essence remains their value they present which is worth to keeping during the design activities. Their authenticity and peculiarity. The diversity and potential and manner of shaping such places, their complexity and the phenomenon hidden in their atmosphere have been the subject of the following considerations. Considerations over an interpreted place are not as static but as an element of the continuous and progressive process of transformation. Subject to endless dynamic changes, permanent relations and dependence on the recipient.

 Sites evolving evolution which account changing needs, constraints and capabilities of users. Places which are merged, shared, inspirational and chimeric. Places lost and tamed by man.

Key words: place, space, loss, taming, identity, ghost place.

Małgorzata Nowaczyk

 Politechnika Warszawska

KATALOG METOD  I  FORM  HUMANZACJI PRZESTRZENI MIEJSKICH   CZĘŚĆ 1

Streszczenie

Przemiany cywilizacyjne, postęp  gospodarczy i techniczny odbijają swoje piętno także na przestrzeniach miejskich. Zaczęły stawać się one odhumanizowane, skomercjalizowane, podporządkowane mechanizmom rynkowym. Konieczna jest ciężka praca wielu środowisk zawodowych i grup społecznych, ukierunkowana na miasto dla wszystkich, miasto piękne, zielone, ekologiczne,  w ludzkiej skali i dla każdego. Miasto, z którym się identyfikujemy,  współodczuwamy miejsca w  których przebywamy,  jest naszym „domem”- mówiąc najprościej miasto zhumanizowane. W artykule przedstawiono część wybranych  metod i form humanizacji przestrzeni miejskiej oraz skupia się na najbliższych mieszkańcom miast, zdaniem autorki.

Słowa kluczowe: humanizacja, potrzeby ludzkie, człowiek,  przestrzeń zurbanizowana.

CATALOG  OF  METHODS  AND  FORMS  OF HUMANIZATION  OF  URBAN SPACE  PART 1

Summary

Transformations of civilization, economic and technical progress are also reflected in urban spaces. They become dehumanized, commercialized, subordinated to market mechanisms. It is necessary to work hard for many professional and community-oriented communities, for everyone, to a beautiful city, green, ecological, in a human scale and for everyone. The city, which we identify, we feel the places where we are staying, is our "home" - simply saying , the city unhumanized. The article presents a part of selected methods and forms of humanization of urban space and focuses on the nearest inhabitants of cities, according to the author.

Key words: Humanization, human needs, man, urbanized space.

Iga Sawicka

Politechnika Warszawska

Analiza metod rewitalizacji w niemieckim mieście Lipsk i możliwość zaadaptowania ich na grunt miasta Gniezna

Streszczenie

 Gniezno jest miastem średniej wielkości położonym w zachodniej części Polski. Miasto wykazuje silną potrzebę zmian, do których należy podejść kompleksowo przez wprowadzanie programów rewitalizacji. Biorąc pod uwagę udane przykłady przeprowadzonych programów rewitalizacji w niemieckim mieście Lipsk, autor poszukuje szansy dla miasta Gniezna i zaadaptowania sprawdzonych już metod. Praca składa się z analizy literatury dotyczącej rewitalizacji w Niemczech. Ta część ułatwiła przygotowanie syntezy porównawczej, wykonanie analiz przyczynowych i logicznych, które doprowadziły do podsumowania i stworzenia najlepszej metody rewitalizacji dla miasta Gniezna. Autor analizując historię Niemiec zauważył wiele wspólnych cech z miastami polskimi. Jednak na ich losach zaważyło różnorodne podejście do tematu rewitalizacji po zniszczeniach wojennych. Dzisiaj widać to jak znacznie różnią się od siebie miasta rozdzielone jedynie linią granicy geograficznej. Autor zauważa możliwości zaadaptowania sprawdzonych niemieckich metod rewitalizacji na ziemiach polskich.

Słowa kluczowe: rewitalizacja, rozwój przestrzenny, urbanistyka.

Analysis of revitalization methods in the German city of Leipzig and the possibility of adaptation to the city of Gniezno

Summary

Gniezno is a medium-sized city located in the western part of Poland. The city has a strong need for change, which needs to be addressed comprehensively by the introduction of revitalization programs. Taking into account the successful examples of revitalization programs carried out in the German city of Leipzig the author looks for a chance for the city of Gniezno and adopting proven methods. The work will consist of an analysis of literature on revitalization in Germany. This part will facilitate the preparation of comparative synthesis, the execution of causal and logical analyzes, which will lead the author to summarize and create the best method of revitalization for the city of Gniezno in the further progress of his research work.

By analyzing the history of Germany, he noticed many common features with Polish cities. However, their fate was influenced by a variety of approaches to revitalization after the war. Today we can see how much different cities are separated by only a line of geographical boundaries. The author notes the possibility of adapting the proven German methods of revitalization to the Polish lands.

Key words: revitalization, spatial development, urban planning.

Konrad Podawca

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

TERMOMODERNIZACJA ŚCIAN SZCZYTOWYCH JAKO ELEMENT KSZTAŁTOWANIA PRZESTRZENI MIEJSKIEJ

Streszczenie

W artykule poruszono problem termomodernizacji ścian szczytowych budynków jako jednego z elementów rewitalizacji przestrzeni miejskiej. Realizację tego zabiegu budowlanego rozpatrzono w aspekcie możliwości poprawy krajobrazu urbanistycznego, jak i polepszenia właściwości termicznych analizowanych ścian. Na wybranych przykładach ukazano techniczne i architektoniczne rozwiązania, porównane pod względem warstwy elewacyjnej, warstwy izolacyjnej oraz współczynnika przenikania ciepła i grubości przegrody.

Słowa kluczowe: ściana szczytowa, technologia „wielkiej płyty", termomodernizacja, krajobraz urbanistyczny.

Thermomodernization of the wall mount as an element of the masks of urban space

Summary

The article addresses the problem of thermomodernization of the gable walls of buildings as one of the elements of revitalization of urban space. The implementation of this construction was considered in terms of the possibility of improving the urban landscape as well as the improvement of the thermal properties of the analyzed walls. Selected examples show technical and architectural solutions, compared in terms of facade layer, insulation layer and heat transfer coefficient and partition thickness.

Key words: gable wall, concrete slabs technology, thermo modernization, urban landscape.

Anna Stefańska

Politechnika Warszawska

PROJEKTOWANIE GENERATYWNE  W ARCHITEKTURZE  PAWILÓNOW WYSTAWOWYCH

Streszczenie

     W XXI wieku interesujący kierunek rozwoju w architekturze to projektowanie generatywne i parametryczne. Dzięki możliwościom jakie daje komputerowe wspomaganie projektowania architekci coraz częściej sięgają po zaskakujące w swojej prostocie, lecz dotąd trudne pod względem obliczeniowym algorytmy matematyczne. Celem artykułu jest przedstawienie najnowszych trendów w poszukiwaniach inspiracji architektów w projektowaniu obiektów tymczasowych. Nierzadko tematyką przewodnią tych poszukiwań jest poszukiwanie inspiracji w przyrodzie. Analizując przykłady można dostrzec, że istotnym elementem w pracy architektów są niewielkie obiekty pawilonowe, które dają możliwość skupienia uwagi na konkretnych problemach oraz wprowadzaniu pewnych  idei projektowych.

Słowa kluczowe: projektowanie generatywne, projektowanie interdyscyplinarne, obiekty tymczasowe, pawilony, morfogeneza.

GENERATIV DESIGNING IN ARCHITEKCTURE OF SMALL PAVILIONS

Summary

    Nowadays we have a period of time when most powerful direction in contemporary architecture is generative and parametric designing. Thank to possibilities which give computer-aided desing, architects can reach more often for suprisingly simple free shaped structures which have not been possible jet. Since XXI century mathematic alghoritms  have tent to be more architect friendly and can be used to design more biomimic forms. The aim of this article is to present leading-egde trends in finding inspirations in designing temporary buildings. The most common matter of searching is looking for the inspiration in living organisms. All pavilions which were analized had one thing in common, they were small. Thanks to their small sizes pavilions give opportunity to focus on particular designing problems in terms of  specific mathematical solutions, while still being buildable architectural  objects.

Key words: generativedesigning, ultidisciplinary designing, temporary buildnings, pavilions, morfogenesis.

Emilia Drzewiecka–Mazur

Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania - Warszawa

OBIEKTY WYSOKICH TECHNOLOGII NA TLE NOWYCH ORGANIZACJI PRACY

Streszczenie

Cel artykułu: przedstawienie obiektów wysokich technologii na tle nowych organizacji pracy.

Rodzaj wykorzystanej metodologii badawczej/podejścia badawczego: zastosowano metodę obserwacyjną, porównawczą, intuicyjną i krytyczną.

Główne wyniki badań: struktura organizacyjna obiektów IWT jest dostosowana do cech ludzi, realizowanych celów, stosowanej technologii, jak również do wysokiego tempa zmian w otoczeniu. Wzorce zachowania, które dziś są ograniczone przez sztywne granice zostają stopniowo zastępowane przez możliwości swobodnego poruszania się w przedsiębiorstwie.

Implikacje praktyczne: przedstawienie wpływu zmian organizacyjnych na kształtowanie obiektów architektonicznych.

Implikacje społeczne: omówienie zmian organizacyjnych, struktury zarządzania i zmiany środowiska pracy.

Słowa kluczowe: architektura, produkcja, inkubatory wysokiej technologii, innowacyjność, postęp naukowo-technologiczny, przemysł.

THE OBJECTS OF HIGH TECHNOLOGY ON THE BACKGROUND OF NEW ORGANIZATIONS OF WORK

Summary

Purpose of article: The article constitutes describing high objects of technology relating to new labour organizations. 

Research of methodology/ research approach: An observant, comparative, intuitional and critical method is applied.

Key findings/analysis: The organizational structure of IWT objects is adapted for characteristics of people, accomplished purposes, applied technology, as well as to the high rate of change in surroundings. Patterns of the behavior, which today they are limited by the stiff borders they become gradually replaced by the chances of a free movement in company.

Practical implications: Describing the influence of organizational changes on the forming of architectural objects.

Social  implications: Discussion of organizational changes, structures of management and changes of environment of work.

Key words: architecture, production, high-tech incubator facilities, innovation, scientific and technological advancement, industry.

 Nr 56(5) Ekonomia XV

Raport o stanie finansowym państwa 2015-2016

Andrzej Wernik

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Sektor finansów publicznych w 2016 roku

Streszczenie

W 2016 roku nastąpiło dalsze obniżenie deficytu sektora finansów publicznych (do 2,4% PKB), jednak dzięki radykalnemu obniżeniu wydatków inwestycyjnych. Pojawia się pytanie, czy można uznać to za poprawę stanu finansów publicznych. Miał miejsce także poważny wzrost długu publicznego, kwotowo znacznie przewyższający deficyt.

Słowa kluczowe: sektor finansów publicznych, deficyt, dochody, wydatki, równowaga fiskalna, dług publiczny.

Kody JEL: H6

PUBLIC  FINANCE SECTOR IN 2016

Summary

In 2016, there took place a further reduction of the public finance sector’s deficit (to 2.4% of GDP), though owing to the radical reduction of capital expenditure. There appears the question whether one could assume it as improvement of the public finance condition. There also took place a serious growth of public debt, in quota terms significantly excessing deficit.

Key words: public finance sector, deficit, income, expenditure, fiscal equilibrium, public debt.

JEL codes: H6

Ryszard Michalski         

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Polska polityka pieniężna w 2016 roku – obrona starych szańców

Streszczenie

Dzięki dużej redukcji deficytu sektora finansów publicznych, głównie za sprawą ograniczenia wydatków budżetowych, Polsce w połowie 2015 roku udało się zakończyć procedurę nadmiernego deficytu po sześciu latach jej obowiązywania. W związku z tym oraz wskutek zmiany ekipy rządzącej w Polsce w 2016 roku nastąpiło wyraźne odejście od polityki konsolidacji fiskalnej i poluzowanie polityki monetarnej.

W ostatnich latach zarysowuje się tendencja do spadku znaczenia polityki pieniężnej, która mocno traci na efektywności, tak ze względu na ewidentne błędy jej autorów, jak i na fakt, że od wielu lat nie potrafi sobie poradzić z sytuacją ogólnej nadpłynności systemu bankowego. Wymaga to nie tylko zmian instytucjonalnych, ale i przewartościowania samej koncepcji polityki monetarnej i jej głównego celu.

Ostatnie pięć lat to okres stopniowej poprawy sytuacji na rynku międzybankowym w warunkach utrzymywania się nadpłynności sektora bankowego jako całości. Dla polskich finansów, w tym systemu pieniężnego, po 2015 roku największe zagrożenia rysują się nie tyle ze strony niestabilnych czynników zewnętrznych, ile wynikają z ekspansywnej polityki wydatków publicznych.

Słowa kluczowe: bank centralny, Rada Polityki Pieniężnej, stopa procentowa, polityka kursu waluty, inflacja/deflacja, rynek międzybankowy, nadpłynność sektora bankowego, nierównowaga zewnętrzna.

Kody JEL: E5

POLISH MONETARY POLICY IN 2016 – DEFENCE OF THE OLD RAMPARTS

Summary

Thanks to the fall in budgetary deficit, mainly due to expenditures cuts, Poland managed in the mid-2015 to close the Excessive Deficit Procedure, having been valid for previous six years. Owing to this and to the political change in Poland we observed in 2016 a reversal of fiscal consolidation and easing of monetary policy.

In last years, the role of Polish monetary policy has evidently diminished. It has lost its efficacy not only because of obvious mistakes of policy makers but also because they are not able to overcome the over-liquidity in the home banking system. It requires not only institutional changes but also an essential reorientation of the monetary policy’s concept and its main objective.

The last five years led to gradual improvement of situation in the interbank market; however, still under over-liquidity conditions of the whole banking sector. After 2015, the greatest threat for Polish finances, including the monetary system, comes not from the unstable external environment but from expansionary policy of public expenditures.

Key words: central bank, MPC, interest rate, exchange rate policy, inflation/deflation, interbank market, over-liquidity of the banking sector, external disequilibrium.

JEL codes: E5

Andrzej Dorosz

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Zewnętrzna pozycja płatnicza Polski i międzynarodowa pozycja inwestycyjna Polski w 2016 roku

Streszczenie

Po przejściowym osłabieniu się złotego w 2015 roku, jego kurs wzmocnił się w 2016 roku. Okazało się, że nowa polityka gospodarcza, mimo zwiększenia wydatków socjalnych i innych kontrowersyjnych rozwiązań, jaką wprowadził bądź zamierzał wprowadzić nowy rząd, nie osłabiła ani sytuacji budżetowej, ani polskiego systemu bankowego. W rezultacie kurs złotego wzmocnił się, wracając do poziomu sprzed wyborów. Pomogła w tym także sytuacja w bilansie płatniczym. Saldo rachunku bieżącego było - rozpatrując czas obecnego wieku - na historycznie niskim poziomie, zaś do Polski ciągle napływał zagraniczny kapitał pożyczkowy. Niemniej w bilansie płatniczym coraz wyraźniej widać tendencję do zwiększania eksportu polskiego kapitału prywatnego, co wskazywałoby na swoiste „dojrzewanie polskiej gospodarki” w stosunkach z zagranicą. Znajduje to odbicie w stanie aktywów międzynarodowej pozycji inwestycyjnej Polski. W ostatnich latach rosną bowiem polskie zagraniczne inwestycje bezpośrednie i portfelowe. Polska ma jednak bardzo dużą ujemną pozycję inwestycyjną netto, w związku z czym rachunek dochodów pierwotnych zamyka się dużym strukturalnym deficytem. Polska jest jednym z relatywnie największych, licząc do PKB, krajów dłużniczych. Rodzi to niebezpieczeństwo wystąpienia w Polsce kryzysu płatniczego w przypadku pojawienia się, w odpowiedniej skali, szoków wewnętrznych lub zewnętrznych.

Słowa kluczowe: kurs walutowy; bilans płatniczy; rachunek bieżący, kapitałowy i finansowy; oficjalne aktywa rezerwowe; międzynarodowa pozycja inwestycyjna; kraj dłużniczy.

Kody JEL: G01, G18, F21, F32

POLAND’S EXTERNAL PAYMENT POSITION AND INTERNATIONAL INVESTMENT POSITION OF POLAND IN 2016

Summary

After a temporary weakening of the zloty in 2015, its rate of exchange strengthened in 2016. It appeared that the new economic policy, despite the increased social expenditure and other controversial solutions, which had been introduced or was intended to be introduced by the new government, did not weaken either the budgetary situation or the Polish banking system. In result, the zloty exchange rate strengthened, returning to the level it held before the elections. There was also helpful the situation in the balance of payments as the current account balance was - taking into consideration the present century’s time-period - at a historically low level, while Poland was still attracting foreign loan capital. Nevertheless, the balance of payments more and more apparently demonstrated the tendency to increase Polish private exports, what would have indicated the specific ‘maturing of Polish economy’ in its relationships with foreign countries. This is reflected in the state of assets of Poland’s international investment position as there have been recently growing Polish foreign direct and portfolio investments. However, Poland has a very large negative net investment position, hence the primary income account has a large structural deficit. Poland is one of relatively biggest, relating to GDP, debtor nations. This gives birth of a threat of occurrence in Poland of debt crisis in case of emergence, in a relevant scale, of internal or external shocks.

Key words: exchange rate; balance of payments; current, capital and financial account; official reserve assets; international investment position; debtor nation.

JEL codes: G01, G18, F21, F32

Krystyna Mościbrodzka

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Wyniki finansowe oraz wzrost przedsiębiorstw w Polsce w 2016 roku i pierwszej połowie 2017 roku na tle lat poprzednich

Streszczenie

Opracowanie poświęcono badaniu kondycji finansowej sektora przedsiębiorstw w 2016 roku i pierwszej połowie 2017 roku. Celem była ocena sytuacji finansowej przedsiębiorstw ogółem, jak też w podziale według klas wielkości na małe, średnie i duże przedsiębiorstwa. Badanie opiera się na analizie porównawczej wyników finansowych w 2016 roku z latami poprzednimi. Ocenie poddano także przychody, koszty, zmiany w majątku obrotowym i trwałym, liczebność badanych podmiotów i zatrudnienie. Do oceny zastosowano wskaźniki efektywnościowe, a także określające bezpieczeństwo prowadzonej działalności, takie jak: stopień zadłużenia, płynność, kapitał pracujący, rotacje zapasów i cykl inkasa należności. Do oceny kondycji finansowej wykorzystano informacje sprawozdawcze GUS z lat 2012-2016 dotyczące podmiotów gospodarczych, jak też przedsiębiorstw niefinansowych z połowy 2017 roku.

Słowa kluczowe: przedsiębiorstwa, wyniki finansowe, rentowność, ryzyko i bezpieczeństwo w działalności gospodarczej, upadłość i restrukturyzacja firm, koniunktura gospodarcza.

Kody JEL: D22, D25, G3 , G31, G33

finanCIAL PERFORMANCE AND GROWTH OF ENTERPRISES IN POLAND IN 2016 AND IN THE FIRST HALF OF 2017 vis-à-vis PREVIOUS YEARS

Summary

The study deals with surveying financial condition of the sector of enterprises in 2016 and in the first half of 2017. The aim is to assess financial condition of enterprises as a whole and in division thereof by the size class on small, medium and large enterprises. The survey is based on a comparative analysis of financial performance in 2016 vis-à-vis previous years. There were also assessed revenues, costs, changes in current and fixed assets, number of entities surveyed, and employment. For her assessment, the author applied effectiveness indicators such as debt ratio, liquidity, working capital, inventory turnover, and receivables collection period. For assessment of financial condition, she used CSO’s reporting information of the years 2012-2016 related to economic entities as well as non-financial enterprises of the mid-2017.

Key words: enterprises, financial performance, profitability, risk and security in business, companies’ bankruptcy and restructuring, economic situation.

JEL codes: D22, D25, G3 , G31, G33

Andrzej Dorosz

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Pozycja finansowa polskich gospodarstw domowych w 2016 roku w porównaniu z 2014 rokiem

Streszczenie

W 2016 roku aktywa finansowe polskich gospodarstw domowych były równe krajowemu PKB. Ich pozycja netto była dość wysoka, gdyż odpowiadała mniej więcej 2/3 PKB. Polskie społeczeństwo jest bowiem stosunkowo mało, w porównaniu z zachodnimi, zadłużone. W aktywach zdecydowanie przeważają gotówka i środki zgromadzone w bankach. Od 2014 roku zarówno pozycja brutto, jak i netto gospodarstw domowych poprawiły się dzięki wzrostowi zatrudnienia, płac i rozszerzonemu programowi wsparcia socjalnego dla wielodzietnych rodzin (tzw. Program Rodzina 500 Plus). Analiza danych, które gromadzi od pewnego czasu NBP, wskazywałaby, że polskie społeczeństwo pewną część dodatkowych środków przeznaczyło na poprawienie swojej pozycji płynnościowej, gdyż dynamika przyrostu gotówki i należności na rozliczeniowych rachunkach w bankach były znacznie wyższe niż ogólny przyrost aktywów.

Słowa kluczowe: aktywa gospodarstw domowych, pasywa gospodarstw domowych, pozycja brutto i netto majątku, pozycja płynnościowa, gotówka, depozyty, kredyty, zobowiązania.

Kody JEL: D14, D31, E21

finanCIAL POSITION OF polISH HOUSEHOLDS IN 2016 vis-à-vis 2014

Summary

In 2016, financial assets of Polish households equalled GDP. Their net position was quite high as it paralleled more or less 2/3 of GDP. This is so as the Polish society exhibits relatively low, compared with western ones, indebtedness. In assets, there definitely prevail cash in hand and cash in banks. Since 2014 both the gross and net position of households has improved owing to the growth of employment, salaries, and the extended programme of social support for large families (the so-called Family 500+ Programme). The analysis of data, which have been gathered by NBP for some time, would indicate that the Polish society destined some part of their additional means for improvement of their liquid position as the dynamics of incremental cash and receivables on personal accounts with banks were considerable higher than the overall increase in assets.

Key words: households’ assets, households’ liabilities, assets gross and net position, liquidity position, cash, deposits, credits, obligations.

JEL codes: D14, D31, E21

Elżbieta Ważna

Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna im. ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu

EFEKTYWNOŚĆ INWESTOWANIA OTWARTYCH FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH W POLSCE W LATACH 2007-2014

Streszczenie

W artykule podjęto temat funduszy inwestycyjnych oraz efektywności inwestowania otwartych funduszy inwestycyjnych w Polsce w latach 2007-2014. W kontekście uzasadnienia wyboru tematu należy wskazać przesłanki teoretyczne, empiryczne i użytkowe. Wśród przesłanek teoretycznych należy zwrócić uwagę na problematykę związaną z podejmowaniem decyzji w warunkach ryzyka i zachowań inwestorów na rynku kapitałowym. Ważną przesłanką empiryczną jest analiza czynników wpływających na ceny uczestników finansowych, a tym samym wartości jednostek rozrachunkowych funduszy inwestycyjnych w czasie. Jako kolejną ważną przesłankę należy wskazać użyteczność podjętego tematu zarówno z punktu widzenia indywidualnych inwestorów, jak i zarządzających funduszami.

Słowa kluczowe: fundusze inwestycyjne, rynek, aktywne zarządzanie portfelem, ocena efektywności, fundusze akcji, obligacji.

Kody JEL: G1, G11

INVESTING EFFECTIVENESS OF OPEN INVESTMENT FUNDS IN POLAND IN 2007-2014

Summary

In her article, the author undertook the subject of investment funds and investing effectiveness of open investment funds in Poland in the years 2007-2014. In the context of justification of the choice of the subject, it is proper to pay attention to the problems connected with decision-making under the conditions of risk and investors’ behaviour in the capital market. An important empirical premise is an analysis of the factors affecting prices applied by financial market’s participants, thus also values of participation units of investment funds over time. As the next important premise there should be considered usefulness of the undertaken subject both from the point of view of individual investors and fund managers.

Key words: investment funds, market, active portfolio management, assessment of effectiveness, equity funds, bonds.

JEL codes: G1, G11

Filip Paszko

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Analiza struktury i udziału dłużnych papierów wartościowych w aktywach bankowych grup kapitałowych w latach 2012–2016

Streszczenie

            Obowiązujące regulacje prawne oraz bogata literatura pozwalają jednoznacznie zakwalifikować dłużne papiery wartościowe do określonych ram definicyjnych. Dłużne papiery obecne są na dwóch głównych rynkach finansowych, którymi są rynek pieniężny oraz rynek kapitałowy. Z tego podziału wynika ich istotna rola, jaką odgrywają w bankowych grupach kapitałowych.

            Celem opracowania jest omówienie roli dłużnych papierów wartościowych w bankowych grupach kapitałowych i dokonanie analizy umiejscowienia tych instrumentów w aktywach tych podmiotów, a także struktury dłużnych papierów wartościowych pod kątem ich przeznaczenia ekonomicznego w badanych podmiotach przy równoczesnym wykazaniu charakterystycznego zaangażowania podmiotowego w tego typu instrumenty. W opracowaniu potwierdzono istotny udział skarbowych papierów wartościowych oraz wykazano wpływ wprowadzenia korzystnych podatkowo zapisów ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych na wzrost udziału tych papierów w aktywach bankowych grup kapitałowych.

            Badaniem objęto pięć czołowych, pod względem sumy aktywów, bankowych grup kapitałowych notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Zakres czasowy badań to lata 2012-2016, a metody badawcze przyjęte w opracowaniu to w głównej mierze analiza porównawcza z elementami analizy przyczynowo-skutkowej.

Słowa kluczowe: dłużne papiery wartościowe, obligacje, bank, bankowe grupy kapitałowe, struktura aktywów, podatek bankowy.

Kody JEL: G21, G23

AN ANALYSIS OF THE STUCTURE AND SHARE OF DEBT SECURITIES IN ASSETS OF BANK CAPITAL GROUPS IN 2012–2016

Summary

            The legal regulations in force and abundant literature allow explicit classification of debt securities in a well-defined definition framework. Debt securities are present in the two main financial markets which are the monetary market and the capital market. This division entails their substantial role they play in bank capital groups.

            The objective of the study is to discuss the role of debt securities in bank capital groups and to analyse placement of these instruments in assets of these entities as well as debt securities structure for their economic destination in the entities in question, with a simultaneous presentation of a specific commitment of those entities in such instruments. In his study, the author confirmed an important share of Treasury bonds as well as he showed the impact of the introduction of beneficial in terms of taxes provisions of the Act on tax on some financial institutions on the growth of the share of these securities in assets of bank capital groups.

            The survey comprised five leading, in terms of total assets, bank capital groups quoted on the Warsaw Stock Exchange. The survey’s time span was the period of 2012-2016, while the research methods adopted in the study include mainly a comparative analysis with elements of the cause-and-effect analysis.

Key words: debt securities, bonds, bank, bank capital groups, asset structure, bank levy.

JEL codes: G21, G23

Leszek Zaremba

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

PORTFOLIOS WHICH COMPENSATE LOWER SHARE PRICES WITHOUT SHORT SALE OF SHARES

Summary

We present a 1-period model of the Polish financial market from the view point of the largest Polish company, KGHM, whose share prices suffered huge declines in the last 2 years. For example, they declined from 119 PLN on 1 June 2015 to 68 PLN on 2 December 2015. Our goal is to show how KGHM might create a portfolio (with practically zero cost) which would fully compensate these declines without short sale of KGHM’s shares. The presented methodology is equally suitable for any company in any other country, an investment fund, as well as any other investor. We employ here a matrix model of the Polish financial market and make use of the Black-Scholes formula to value our portfolio. To give more insight to practitioners, we distinguish two cases. In one of them, volatility of KGHM’s share prices is 33% and in the other case it equals 20%.

Key words: approximate hedging, Black-Scholes formula, incomplete market, replication error, share prices.

JEL codes: C02, C18, C54, C60

PORTFELE INWESTYCYJNE, KTÓRE REKOMPENSUJĄ NIŻSZE CENY AKCJI BEZ SPRZEDAŻY KRÓTKIEJ AKCJI

Streszczenie

            Przedstawiamy 1-okresowy model polskiego rynku finansowego z punktu widzenia największej polskiej spółki, KGHM, której ceny akcji odnotowały w ostatnich dwóch latach ogromne spadki. Przykładowo, ceny ich spadły z 119 PLN w dniu 1 czerwca 2015 roku do 68 PLN w dniu 2 grudnia 2015 r. Naszym celem jest pokazanie, jak KGHM mógłby stworzyć portfel inwestycyjny (praktycznie bez żadnych kosztów), który mógłby w pełni zrekompensować owe spadki bez krótkiej sprzedaży akcji KGHM. Zaprezentowana metodologia jest również odpowiednia dla dowolnej spółki w dowolnym innym kraju, funduszu inwestycyjnym, jak również dla dowolnego innego inwestora. Zastosowaliśmy tutaj macierzowy model opolskiego rynku finansowego i wykorzystaliśmy model Blacka-Scholesa do wyceny portfela. W celu lepszego rozeznania ze strony praktyków wyróżniamy dwa przypadki. W jednym z nich zmienność cen akcji spółki KGHM wynosi 33%, w drugim zaś przypadku – 20%.

Słowa kluczowe: hedging przybliżony, model Blacka-Scholesa, rynek niepełny, błąd replikacji, ceny akcji.

Kody JEL: C02, C18, C54, C60

Dariusz Prokopowicz

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Znaczenie implementacji good governance w jednostkach samorządu terytorialnego w kontekście aktywizacji innowacyjności i efektywnego współdziałania z obywatelami i podmiotami gospodarczymi

Streszczenie

W ostatnich latach w kontekście sprawnego funkcjonowania i zarządzania organizacjami szczególnie podkreślana jest kwestia aktywizacji współpracy podmiotów sektora publicznego, w tym samorządów z podmiotami gospodarczymi funkcjonującymi w warunkach rynkowych w Polsce. Efektywnie prowadzona współpraca podmiotów sektora publicznego, w tym jednostek samorządowych, z lokalnie działającymi podmiotami gospodarczymi determinuje potencjalnie pozytywne efekty w zakresie poprawy sytuacji ekonomicznej, finansowej i w konsekwencji oczekiwanej poprawy wzrostu gospodarczego regionu, na którym działają określone współpracujące ze sobą jednostki samorządowe i przedsiębiorstwa. Jednym z kluczowych instrumentów wspomagających rozwój tej współpracy jest aktywizacja innowacyjności i przedsiębiorczości osób i podmiotów funkcjonujących na obszarze danej gminy czy powiatu. W zakresie aktywizacji tej współpracy pomocne może być zastosowanie nowatorskich koncepcji zarządzania organizacjami. Zaimplementowanie i rozwijanie nowoczesnej koncepcji zarządzania samorządami i podmiotami gospodarczymi opartej na formule good governance, tj. dobrego rządzenia, może okazać się rozwiązaniem potrzeb w zakresie poprawy efektywności działania i sprawności współpracy samorządów z innymi podmiotami w Polsce. Koncepcja good governance może być implementowana indywidualnie do poszczególnych podmiotów sektora publicznego lub podmiotów gospodarczych, może być także rozwijana systemowo jednocześnie w różnych organizacjach występujących względem siebie w określonych relacjach kooperacji, w konsorcjach, w klastrach lub w innych formach współpracy. Jednym z kluczowych instrumentów wspomagających rozwój tej współpracy jest aktywizacja innowacyjności oraz przedsiębiorczości osób i podmiotów funkcjonujących na obszarze danej gminy czy powiatu. [powtórzenie; w jęz. angielskim wykasowałem – St. K.]

Słowa kluczowe: good governance, dobre rządzenie, zarządzanie, administracja publiczna, jednostki samorządu terytorialnego.

Kody JEL: E61, G38, H11, H42, H83, M16, O19, O31, Z18

Significance of good governance implementation in territorial self-government units in the context of activation of innovation and effective cooperation with citizens and economic entities

Summary

            In recent years, in the context of efficient functioning and management of organisations, the issue of activating cooperation between public sector entities, including self-governments, with economic entities functioning under market conditions in Poland, is particularly emphasised. The effective co-operation of public sector entities, including self-government units with locally operating economic entities, determines potentially positive effects on improvement of the economic and financial situation and, consequently, the expected improvement of the economic growth of the region in which specific co-operative entities and companies operate. One of the key elements supporting this cooperation development is activation of innovativeness and entrepreneurship of individuals and entities operating in the area of ​​the municipality or county. In the area of ​​activation of this cooperation, it may be helpful to apply innovative organisational management concepts. Implementing and developing a modern management concept for self-government and business entities based on the good governance formula, good governance can be a solution to the needs of improving efficiency of the operation and efficiency of self-government cooperation with other entities in Poland. The good governess concept, interpreted as good management or good administration, can be implemented individually for individual public sector entities or business entities, or it can also be systematically developed in different organisations in relation to each other in specific relationships of cooperation, consortia, clusters or other forms of cooperation.

Key words: good governance, management, public administration, territorial self-government units.

JEL codes: E61, G38, H11, H42, H83, M16, O19, O31, Z18

Nr 55(4) Ekonomia XIV

Katarzyna Cymbranowicz

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Prezydencja w Unii Europejskiej po reformie lizbońskiej a zasada good governance

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie procesu kształtowania się i reformowania Prezydencji jako mechanizmu, który funkcjonuje w Unii Europejskiej (UE) w nowej odsłonie po przyjęciu w 2007 roku, a następnie ratyfikowaniu w 2009 roku, Traktatu z Lizbony. Mechanizm ten jest omawiany w kontekście zasady good governance, którą uznaje się i stosuje w UE od lat 90. XX wieku. Aby zrealizować tak określony cel, wykorzystano metodę opisową. Analiza i ocena badanego problemu jest oparta na podstawie materiałów źródłowych poruszających, z jednej strony, problematykę Prezydencji w UE, z drugiej – kwestii związanych z zagadnieniami „dobrego rządzenia”. Zmiany, które wprowadził Traktat z Lizbony tworząc ramy instytucjonalne nowej formuły Prezydencji (tzw. formuły hybrydowej), były wynikiem silnej presji politycznej w sprawie przeprowadzenia reform w UE w pierwszej dekadzie XXI wieku. Bezsprzecznie, reforma lizbońska nadała formule Prezydencji w Radzie UE nowy kształt. Niestety, państwa członkowskie decydując się na przyjęcie nowych rozwiązań w takiej postaci nie przewidziały, że efekt końcowy będzie odwrotny do zakładanego, tzn. zamiast uprościć i przyczynić się do stworzenia bardziej przejrzystych relacji międzyinstytucjonalnych, raczej wpłynie na ich jeszcze większą złożoność i skomplikowanie.

Słowa kluczowe: Prezydencja, Unia Europejska, zasada good governance.

Kody JEL: F02, F53, F59

PreSIDENCY IN THE EuropeAN UNION UPON THE LISBON reform aND THE good governance PRINCIPLE

Summary

The aim of the article is to present the process of formation and reforming the presidency as the mechanism which functions in the European Union (EU) at a new stage after the adoption in 2007, then ratification in 2009, the Treaty of Lisbon. This mechanism is discussed in the context of the good governance principle which has been acknowledged and applied in the EU since the 1990s. To achieve thus defined aim the author used the descriptive method. The analysis and assessment of the problem in question are based on the source materials touching, on the one hand, the issues of presidency in the EU and, on the other hand, the issues related to the good governance problems. The amendments introduced by the Lisbon Treaty setting up the institutional framework of the new formula of the presidency (the so-called hybrid formula) were a result of a strong political pressure on the issue of reforms to be conducted in the EU in the first decade of the 21^st century. No doubt, the Lisbon reform has vested the formula of presidency in the EU Council with a new shape. Unfortunately, the member states, while deciding to adopt new solutions in such a form, have not envisaged that the ultimate effect will be opposite to what was intended, i.e. instead of simplifying and contributing to setting up more transparent interinstitutional relations it will rather have affected their greater complexity and complication.

Key words: presidency, European Union, good governance principle.

JEL codes: F02, F53, F59

Justyna Berniak-Woźny

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Good governance – narzędzie czy fundament zrównoważonego rozwoju?

Streszczenie

Celem artykułu koncepcyjnego jest próba odpowiedzi na pytanie, czy dzisiejszy poziom rozwoju koncepcji „dobrego rządzenia” może już stanowić silny fundament dla zrównoważonego rozwoju, czy też stanowi jedynie jedno z licznych narzędzi tego procesu? Cel ten został osiągnięty przez analizę polskiej i zagranicznej literatury przedmiotu oraz wnikliwą analizę wyników najnowszych badań w tym obszarze. Artykuł rozpoczęto od przedstawienia rozwoju koncepcji zrównoważonego rozwoju na przestrzeni ostatniego półwiecza z perspektywy ONZ oraz Unii Europejskiej. Następnie omówiono założenia koncepcji dobrego rządzenia z perspektywy Banku Światowego, który uznaje się za jej twórcę, oraz Unii Europejskiej, która wdrożyła szereg wskaźników dobrego rządzenia umożliwiających ocenę standardów rządzenia na poziomie całej UE i jej poszczególnych członków. Na zakończenie dokonano oceny roli koncepcji dobrego rządzenia w procesie wdrażania zasad zrównoważonego rozwoju na świecie.

Słowa kluczowe: good governance, dobre rządzenie, sustainable development, zrównoważony rozwój.

Kody JEL: M14, M31

Good governance – THE TOOL OR fOundaTION OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT?

Summary

The aim of this conceptual article is an attempt to answer the question if the today’s level of development of the concept of good government may already be a solid foundation for sustainable development, or it is merely one of numerous tools of this process. The aim is achieved by a review of Polish and foreign literature of the subject as well as a thorough analysis of the recent research findings in this area. The article begins from the presentation of the elaboration of the concept of sustainable development over the last half-century from the perspective of the United Nations and the European Union. Next, there are discussed the premises of the good governance concept from the perspective of the World Bank which is considered to be the creator thereof, and the European Union, which has implemented a number of good governance indices enabling assessment of the standards of governance at the level of entire EU and its individual member states. Finally, the author assessed the role of the concept of good governance in the process of implementation of the principles of sustainable development across the world.

Key words: good governance, sustainable development.

JEL codes: M14, M31

Małgorzata Godlewska

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Partnerstwo publiczno-prywatne jako instrument wspomagający realizację zasad good governance przez jednostki samorządu terytorialnego w Polsce

Streszczenie

W artykule opisano aktualną sytuację instytucjonalną, która wymusza zmiany w podejściu do roli mieszkańca czy przedsiębiorcy jako podmiotów będących obecnie w centrum zainteresowania jednostek samorządu terytorialnego (JST). Umiejętność wykorzystania przez JST partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP), jako instrumentu wspomagającego realizację zasad good governance przez dostarczanie dóbr publicznych dzięki współpracy ze stroną prywatną, staje się obecnie jedną z kluczowych zdolności umożliwiających rozwój społeczno-gospodarczy na szczeblu lokalnym i regionalnym, a w konsekwencji i krajowym.

Celem rozważań jest poddanie analizie instytucji PPP pod kątem możliwości wykorzystania przez JST projektów PPP jako instrumentu wspomagającego realizację zasad good governance w zakresie realizacji celów społecznych i dostarczania dóbr publicznych oraz równoczesnego wspierania małych i średnich przedsiębiorstw.

Słowa kluczowe: good governance, partnerstwo publiczno-prywatne, przedsiębiorstwa sektora MSP, jednostki samorządu terytorialnego.

Kody JEL: D02, G38, K00

Public-private partnership as an instrument which supports implementation of good governance rules by local government UNITs in Poland

Summary

The article describes the current institutional situation which forces local government units (LGUs) to change the approach to their citizens and entrepreneurs. The ability to use public-private partnership (PPP), as an instrument for supporting the implementation of the good governance principles, is the key advantage. PPP thanks to cooperation between public and private sides can provide public goods which enable the socio-economic development at the local and regional level and, consequently, at the national level, too.

The aim of the discussion is to analyse the PPP institution for possible use of PPP projects by LGUs. PPP projects can support the implementation of the good governance principles in the area of achieving the social objectives as well as delivering public goods and providing support for small and medium-sized enterprises.

Key words: good governance, public-private partnership, small and medium-sized enterprises, local government units.

JEL codes: D02, G38, K00

Andrzej Janowicz

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto kluczowym miernikiem oceny stabilności zewnętrznej polskiej gospodarki w latach 2004-2016

Streszczenie

Artykuł otwiera informacja o poziomie otwartości polskiej gospodarki na przepływy finansowe, kapitałowe i wymianę handlową z krajami UE i innymi. W opracowaniu przeprowadzono analizę oceny nierównowagi zewnętrznej Polski na podstawie wielkości i struktury międzynarodowej pozycji inwestycyjnej, wskaźników zadłużenia zagranicznego brutto i netto oraz rachunku obrotów bieżących. Przyjęty zakres czasowy analizy, lata 2004-2016, pozwolił zbadać zmiany, które zaszły w polskiej gospodarce na tle państw członkowskich UE. Za cenne uznano uwagi UE i MFW dotyczące sposobów przywrócenia równowagi zewnętrznej i poprawy stanu finansów publicznych w Polsce. W konkluzji, poziom zadłużenia zagranicznego polskiej gospodarki uznano za nadmierny i grożący w przyszłości pogłębieniem nierównowagi zewnętrznej. W opracowaniu wykorzystano głównie metodę opisową i podstawowe metody statystyczne.

Słowa kluczowe: otwartość gospodarki, międzynarodowa pozycja inwestycyjna, zadłużenie zagraniczne, nierównowaga zewnętrzna, nowe kraje Unii Europejskiej.

Kody JEL: F36, F41, F21

THE INTERNATIONAL NET INVESTMENT POSITION AS THE KEY MEASURE OF ASSESSMENT OF EXTERNAL stabilITY OF POLAND’S ECONOMY IN 2004-2016

Summary

The article begins from information on the level of openness of the Polish economy to financial and capital flows as well as trade with the UE countries and other ones. In his study, the author carried out an analysis of assessment of Poland’s external disequilibrium based on the volume and structure of international investment position, gross and net external debt ratios, and current accounts. The adopted time-frame of the analysis, the years 2004-2016, allowed examining the changes occurred in the Polish economy against the background of the EU member states. As valuable were considered the remarks made by the EU and IMF on the ways of external rebalancing and improvement of the state of public finance in Poland. In conclusion, the level of foreign indebtedness of Poland’s economy is considered as the excessive and threating with aggravation of its external disequilibrium in the future. In his study, the author made use mainly of the descriptive method and basic statistical methods.

Key words: openness of the economy, international investment position, foreign debt, external disequilibrium, new countries of the European Union.

JEL codes: F36, F41, F21

Katarzyna Jędruszczak

Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie

MONITORING STRATEGII REGIONALNYCH NA PRZYKŁADZIE STRATEGII ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO DO 2030 ROKU „INNOWACYJNE MAZOWSZE”

Streszczenie

W celu należytej kontroli efektywności realizacji celów strategicznych zawartych
w strategiach rozwoju regionalnego wykorzystuje się monitoring, który pełni funkcje kontrolne oraz weryfikujące skuteczność wdrażanych przedsięwzięć. Obowiązek monitorowania strategii regionalnych wynika z zapisów ustawy o samorządzie województwa, która zgodnie z art. 41 ust. 2 pkt 4a wskazuje, że do Zarządu Województwa należy monitorowanie i analizowanie procesów rozwojowych w układzie przestrzennym oraz strategii rozwoju województwa, regionalnych programów operacyjnych, programów rozwoju i programów służących realizacji umowy partnerstwa w zakresie polityki spójności oraz kontraktu terytorialnego. Istotnym aspektem monitoringu strategii jest zaangażowanie
w ten proces instytucji realizujących różne funkcje publiczne, a jego prawidłowy przebieg uzależniony jest od właściwie dobranych wskaźników.

Dla efektywnej realizacji działań podejmowanych przez władze wojewódzkie konieczne staje się zatem opracowanie systemu, który dostarczałby informacji
o skuteczności i słuszności prowadzonej polityki rozwoju.

Zarządzanie rozwojem, w którym kładzie się nacisk na pomiar osiągnięć, jest częścią good governance i zapewnia odpowiednią jakość wdrażania dokumentu i skuteczność realizowanej polityki. Artykuł ma charakter studium przypadku, a przy uwzględnieniu ważności i aktualności problematyki jego celem jest prezentacja systemu pomiaru i realizacji celów zawartych w Strategii Województwa Mazowieckiego, a także popularyzacja zastosowanych rozwiązań umożliwiających aktualną ocenę, a tym samym dających możliwość reagowania na występujące trudności oraz poprawę jakości implementacji.

Słowa kluczowe: strategia rozwoju, monitoring, wskaźniki, good governance, zarządzanie rozwojem.

Kody JEL: Q01

MONITORING OF REGIONAL STRATEGIES ON THE EXAMPLE OF THE MASOVIAN PROVINCE DEVELOPMENT STRATEGY TILL THE YEAR 2030 NAMED INNOVATIVE MASOVIA

Summary

For the purpose of a proper control of effectiveness of achievement of the strategical goals contained in the strategies of regional development there is used monitoring which plays the control functions and the ones verifying effectiveness of the measures being implemented. The obligation to monitor the regional strategies issues from the provisions of the Act on Voivodship Government, which, pursuant to Art. 41(2)(4a), indicates that the Voivodship Executive Board’s duty comprises monitoring and analysing the development processes by area as well as strategy of voivodship development, regional operational programmes, developmental programmes and the programmes serving implementation of the partnership agreement as regards the cohesion policy and the territorial contract. An important aspect of monitoring is involvement in this process of the institutions fulfilling various public functions and its correct course depends on the properly selected indicators.

Therefore, for an effective implementation of the measures taken by provincial authorities there becomes necessary development of the system that would have provided information on effectiveness and correctness of the carried out developmental policy.

Development management, where the measurement of achievements is emphasised, is a part of good governance and ensures an adequate quality of implementation of the document and efficiency of the policy carried out. The article is of the nature of case study and, while taking into account the validity and topicality of the problems, its aim is to present the system of measurement and implementation of the goals contained in the Strategy for Masovian Voivodship as well as to popularise the applied solutions enabling the topical evaluation thus enabling reaction to the occurring difficulties and improvement of the quality of implementation.

Key words: development strategy, monitoring, indices, good governance, development management.

JEL codes: Q01

Elżbieta Jędrych, Małgorzata Sidor-Rządkowska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Kodeksy etyczne instrumentem good governANCE w organizacjach

Streszczenie

We współczesnych gospodarkach coraz większe znaczenie przypisuje się etycznym regulacjom prowadzenia działalności. Jednym z narzędzi wdrażania zasad good governance w skali organizacji są kodeksy etyczne. Celem artykułu jest z jednej strony przedstawienie idei kodeksów etycznych jako narzędzia good governance, a z drugiej strony przedstawienie argumentów przeciwko ich stosowaniu. Artykuł jest więc głosem autorek w aktualnie toczącej się dyskusji na temat: Kodeksy etyczne to konieczność, moda czy hipokryzja?.

Słowa kluczowe: zasady good governance w organizacjach, kodeksy etyczne, argumenty za i przeciw kodeksom etycznym.

Kody JEL: M14

Ethic codes as a good governANCE tool in organiSations

Summary

In the contemporary economies, a great attention is being paid to ethical regulations of conducting business. Ethical codes are one of main tools of applying good governance practices in organisations. The article contains authoresses’ considerations in actual discussions on the subject: “Are ethical codes a need, a fashion or hypocrisy?”.

Key words: good governance rules in organisations, ethic codes, pro and con arguments for ethic codes.

JEL codes: M14

Joanna Karpińska-Olszewska

Uniwersytet Wrocławski

Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Dolnośląskiego w świetle koncepcji good governance

Streszczenie

            Koncepcja good governance zajmuje coraz istotniejsze miejsce w regulacjach przyjmowanych w Polsce. Wpływa na to aktywizacja działań państwa w zakresie nawiązywania relacji na arenie międzynarodowej oraz na poziomie regionalnym. Obserwowane przedefiniowywanie polityki, w sposób szczególny, stanowi efekt przynależności kraju do organizacji międzynarodowych, jak również aktywnej działalności w ramach Unii Europejskiej. Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2011-2020 to przykład dokumentu wpisującego się w ramy założeń good governance. Proponowany w akcie nowy zakres działań, rozumiany przez podjęcie innowacji na poziomie regionalnym, realizuje podstawowe zasady analizowanej koncepcji. Podjęcie kompleksowej oceny zgodności pomiędzy założeniami good governance i rozwiązań Strategii pozostaje, ze względu na ramy czasowe dokumentu wyznaczone do 2020 roku, niezasadne. W zakresie Strategii wskazane jest jednak przeprowadzenie oceny zgodności w ujęciu teoretycznym, z uwzględnieniem praktycznego charakteru zainicjowanych dotychczas zmian.

            Celem artykułu jest wykazanie stopnia oraz poziomu zastosowania założeń koncepcji zasad dobrego rządzenia w świetle Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Dolnośląskiego na lata 2011-2020. Zastosowana metoda analityczno-empiryczna pozwoliła wykazać obszary, w ramach których wskazana koncepcja jest realizowana, oraz wyodrębnić aspekty wymagające przeprowadzenia zmian. Zaangażowanie społeczeństwa w zakresie kreowania dokumentów o charakterze regionalnym pozostaje istotne. Jest to odzwierciedlane poprzez zastosowanie koncepcji good governance.

Słowa kluczowe: Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Dolnośląskiego, good governance, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia, innowacyjność, demokracja, partycypacja.

Kody JEL: R28, R50, R58

THE Regional INNOVATION StrategY FOR THE Dolnośląskie PROVINCE IN THE LIGHT OF THE good governance CONCEPT

Summary

The concept of good governance occupies an increasingly important place in regulations adopted at the level of Polish state. This is influenced by the increasing intensity of state activities in the area of ​​establishing relations at the international and regional level. In particular, the observed redefining of the policy is an effect of the country’s membership in international organisations, as well as its significant activity within the European Union. The Innovation Development Strategy for the Dolnośląskie Province for the years 2011-2020 is an example of a document being a part of the good governance framework. The new scope of activities proposed in the above-mentioned document, understood in the context of regional innovation, introduces the basic principles of the analysed concept. Performing a comprehensive assessment of the compatibility between the assumptions of good governance and the Strategy solutions remains, due to the timeframe of the document set until the year 2020, unfounded. The scope of the Strategy indicates, however, that it is advisable to carry out a theoretical assessment of conformity, taking into account the practical nature of the changes initiated so far.

The aim of this article is to demonstrate the degree and level of application of the assumptions of the principles of good governance in the light of the Regional Innovation Strategy for the Dolnośląskie Province for the years 2011-2020. The applied analytical and empirical method enabled indicating areas within which the concept is being implemented, as well as isolating the aspects that require introducing changes. Involving the public in creation of documents of the regional nature remains important. This is reflected through the application of the good governance concept.

Key words: Regional Innovation Strategy for the Dolnośląskie Province, good governance, National Strategic Reference Framework, innovativeness, democracy, participation.

JEL codes: R28, R50, R58

Małgorzata Maliszewska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Diagnoza good governance w przedsiębiorstwie ubezpieczeniowym

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie sposobu wprowadzenia zasad good governance oraz przeprowadzenie oceny skuteczności ich zastosowania w przedsiębiorstwie ubezpieczeniowym. Tak zdefiniowany cel oznacza, że artykuł skierowany jest przede wszystkim do osób zainteresowanych procesem wdrażania zasad ładu korporacyjnego w ubezpieczeniach poprzez wykorzystanie zaleceń Komisji Europejskiej. W artykule zwrócono uwagę na interdyscyplinarny aspekt funkcjonowania przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego w ujęciu wewnętrznym i zewnętrznym. Opisano dualistyczny sposób identyfikacji norm prawnych dotyczących funkcjonowania ładu korporacyjnego poprzez charakterystykę źródeł prawa stanowionego określanych mianem hard law oraz kodeksów dobrych praktyk rynkowych zaliczanych do grupy soft law. Wskazano, iż zasady ładu korporacyjnego wpływają na przejrzystość i spójnośc prowadzonej przez przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe polityki biznesowej.

Słowa kluczowe: ład korporacyjny, zasady dobrych praktyk, przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe, rekomendacje, wytyczne, hard law, soft law.

Kody JEL: G22, K12, K20, L21, M21

DiagnoSIS OF good governance IN INSURANCE COMPANY

Summary

The aim of the article is to present the way, in which the good governance principles are introduced, and to carry out an assessment of efficacy of their application in an insurance company. Thus defined goal means that the article is addressed primarily to the individuals concerned about the process of implementation of the corporate governance principles in insurance through the use of the European Commission’s recommendations. In her article, the author paid attention to the interdisciplinary aspect of insurance company’s functioning in the internal and external approach. She described the dualistic way of identifying the legal norms concerning the functioning of corporate governance through characteristics of the sources of civil law known as hard law and codes of good practices bracketed together as soft law. She indicated that the corporate governance principles affect the transparency and cohesiveness of the business policy carried out by an insurance company.

Key words: corporate governance, principles of good practices, insurance company, recommendations, directives, hard law, soft law.

JEL codes: G22, K12, K20, L21, M21

Ryszard Michalski

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Próba oceny polskiej polityki gospodarczej w drugiej dekadzie XXI wieku

Streszczenie

Polska polityka gospodarcza drugiej dekady XXI wieku w małym stopniu dostosowywała się do zachodzących w świecie zmian, koncentrując się na kwestiach wewnętrznych. Dzięki dużej redukcji deficytu sektora finansów publicznych, głównie za sprawą ograniczenia wzrostu wydatków budżetowych, w połowie 2015 roku udało się zakończyć procedurę nadmiernego deficytu po sześciu latach jej obowiązywania. Wciąż niezałatwiona pozostaje kwestia reformy systemu podatkowego, który jest mocno przestarzały, pełen niespójności i luk. W ostatnich latach rysuje się tendencja do wzrostu znaczenia polityki fiskalnej, mimo kłopotów rządu z utrzymaniem dyscypliny budżetowej kraju. Dla realizacji ambitnych obietnic wyborczych roku 2015, oznaczających de facto odejście od praktyki zaciskania pasa i rozpoczęcie polityki ekspansji bez powrotu, kwestia zasadniczej reformy i podwyższenia podatków – z wyjątkiem pośrednich – staje się coraz bardziej ewidentna. Z kolei polityka pieniężna mocno traci na efektywności, tak ze względu na ewidentne błędy jej autorów, jak i na fakt, że od lat nie potrafi sobie poradzić z sytuacją ogólnej nadpłynności systemu bankowego. Wymaga to nie tylko zmian instytucjonalnych, ale i przewartościowania samej koncepcji polityki monetarnej i jej głównego celu.

W najbliższych latach przed polskimi władzami staje ważne zadanie ograniczenia skali nierównowagi tak wewnętrznej, jak zewnętrznej i tym samym zmniejszenia stopnia uzależnienia naszego kraju od napływu oszczędności zagranicznych.

Słowa kluczowe: konsolidacja fiskalna, deficyt i dług publiczny, policy mix, nierównowaga płatnicza, zadłużenie zagraniczne.

Kody JEL: E44, E51, F34, F36, G01, G28

AN ATTEMPT TO ASSESS THE POLISH ECONOMIC POLICY IN THE SECOND DECADE OF THE 21^ST CENTURY

Summary

The Polish economic policy in the second decade of the 21^st century has to a lesser extent adjusted to the global changes, having been focused on domestic issues. Thanks to the fall in the deficit, mainly due to budgetary expenditures mitigation, it was possible in mid-2015 to close down the Excessive Deficit Procedure, having been valid for previous six years. Nevertheless, the question of tax system overhaul is still pending because the present Polish taxation is quite outdated, full of inconsistences and loopholes.

In the last years, the role of fiscal policy has been on rise despite the government’s problems with maintaining the budgetary discipline. To fulfil ambitious election promises of the year 2015, which have de facto meant abandonment of fiscal consolidation and start of expansionary policy of no return, an evident need arises to reform entirely the tax system and to increase taxes – except for indirect ones. On the other hand, the monetary policy is losing its efficacy not only because of obvious mistakes of policy makers but also due to the persistence of over-liquidity in the interbank market. It requires not only institutional changes but also essential reorientation of the monetary policy’s concept and main objective thereof.

In the years to come, the state authorities should diminish the scale of internal and external disequilibria and this way to alleviate the dependence of Poland on foreign savings.

Key words: fiscal consolidation, public deficit and debt, quantitative easing, policy mix, balance of payments disequilibrium, foreign debt.

JEL codes: E44, E51, F34, F36, G01, G28

Krystyna Mościbrodzka

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Good governance a wyniki finansowe i możliwości rozwojowe przedsiębiorstw

Streszczenie

W artykule przedstawiono niektóre ważne czynniki wpływające na wyniki firm i corporate governance, między innymi good governance na szczeblu kraju i ugrupowań integracyjnych, na co składa się tworzenie infrastruktury legislacyjnej, dobrego prawa sprzyjającego rozwojowi przedsiębiorstw i całych gospodarek. W opracowaniu dokonano przypomnienia niektórych unormowań prawnych, które pojawiły się po kryzysie finansowym 2008 roku, skutkujących zmianami prawa dla przedsiębiorców. Drugim, ważnym czynnikiem good governance na szczeblu przedsiębiorstwa jest dążenie do wykorzystania nowych, nowoczesnych metod analizy wyników finansowych i poprawnej interpretacji wskaźników finansowych, aby otrzymywać prawidłowe ich oceny w celu lepszego planowania, opracowania trafnych prognoz i budowy strategii. Trzecim elementem w good governance na szczeblu przedsiębiorstwa jest postawienie na innowacyjność firm, a co za tym idzie, wprowadzenie systemu oceny innowacyjności firm jako obowiązującego standardu. Wszystkie te zmiany mają sens, kiedy odbywają się w otoczeniu demokratycznego społeczeństwa z poszanowaniem norm etycznych, wolnego rynku i chęci świadczenia wysokiej jakości usług publicznych, co wynika z przyjętych konsensusów i traktatów zawartych miedzy państwami i instytucjami. W opracowaniu zwraca się uwagę na powiązania good governance na szczeblu kraju i ugrupowania z good governance na szczeblu przedsiębiorstw.

Słowa kluczowe: good governance a dobre zarządzanie przedsiębiorstwem, normy prawne dla przedsiębiorstw, nowe podejście do analizy finansowej, ocena innowacyjności firm.

Kody JEL: G38, M48

Good governance aND finanCIAL PERFORMANCE AND DEVELOPMENTAL ABILITIES OF ENTERPRISES

Summary

In her study, the author presented some of important factors affecting corporate performance and corporate governance, including good governance at the national level and integration groups, including legislative, good governance and business-to-business growth. In the paper, there were reminded some of the legal regulations that took place after the financial crisis of 2008, resulting in changes in the law for entrepreneurs. Another important factor of good governance at the enterprise level is the pursuit of new, modern financial analysis methods and correct interpretation of financial ratios in order to receive accurate assessments for better planning, accurate forecasting, and strategy building. The third element in good governance at the enterprise level is innovation of companies, and introduction of a system for evaluating business innovation as a standard. All these changes make sense when they are held in a democratic society, respecting ethical norms, free market, and willingness to provide high quality public services resulting from the agreed consensus and treaties concluded between states and institutions. The paper highlights the links between good governance at the country level and good governance at the enterprise level.

Key words: good governance and good corporate governance, corporate standards, new approach to financial analysis, innovation assessment of companies.

JEL codes: G38, M48

Zbigniew Olesiński

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Rola i znaczenie czynników miękkich w good governance finansami

Streszczenie

             Celem artykułu jest wykazanie korzyści ze wzrostu wykorzystania tak zwanych czynników miękkich w funkcjonowaniu instytucji bankowych. W pierwszej części artykułu przedstawione są opracowane w zarządzaniu wskaźniki pomiaru wybranych czynników miękkich. Wydaje się, że podobne metody wprowadzania monitorowania i stymulowania czynników miękkich można zastosować w instytucjach finansowych. W drugiej części artykułu zwrócono uwagę na korzyści wynikające ze współpracy organizacji, co sugeruję, że podobne korzyści można zastosować w instytucjach finansowych. Temu problemowi poświęcona jest trzecia część artykułu.

Słowa kluczowe: good governance finansami, instytucje finansowe, zarządzanie czynnikami miękkimi, zarządzanie międzyorganizacyjne.

Kody JEL: M01

THE RolE AND IMPORTANCE OF SOFT FACTORS IN FINANCE good governance

Summary

The article is about the soft factor of management and about application of soft management to financial institutions. The first part of the article is about the ways of measuring soft factors and the manner of application of those factors to monitoring and stimulating financial institutions. The second part of article is about inter-organisational cooperation. Those methods can be used to improve financial institutions. This problem is discussed in the third part of the article.

Key words: finance good governance, finance institutions, soft factors management, inter-organisational management.

JEL codes: M01

Dariusz Prokopowicz

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Artur Kwasek

Akadmia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Rozwój koncepcji good governance w instytucjach administracji państwowej

Streszczenie

Od lat 90. XX wieku rozwijane są współczesne koncepcje efektywnego zarządzania organizacjami. Jedną z tych koncepcji jest good governance, które definiowane jest jako dobre rządzenie lub dobra administracja podmiotami sektora publicznego, instytucjami samorządowymi i współpracującymi z nimi podmiotami gospodarczymi. Zaimplementowanie i rozwijanie nowoczesnej koncepcji zarządzania organizacjami sektora publicznego opartej na formule good governance może okazać się rozwiązaniem potrzeb w zakresie poprawy efektywności działania i sprawności współpracy instytucji sektora publicznego z innymi podmiotami w Polsce. Koncepcja good governance może być implementowana indywidualnie do poszczególnych podmiotów sektora publicznego lub podmiotów gospodarczych, może być także rozwijana systemowo jednocześnie w różnych organizacjach występujących względem siebie w określonych relacjach kooperacji, w konsorcjach, w klastrach lub w innych formach współpracy. Scharakteryzowana koncepcja tzw. dobrego rządzenia oparta na implementowanych do systemu zarządczego zasad good governance stanowi istotę doskonalenia programów poprawy jakości zarządzania instytucjami sektora publicznego. Na podstawie przeprowadzonych analiz potwierdzono tezę o związku doskonalenia procesów zarządczych według koncepcji good governance z poprawą efektywności ekonomicznej funkcjonowania organizacji, w której zastosowano poprawę systemu zarządzania. Poza tym wskazano, że występuje wyraźna korelacja między jakością realizowanego w danej instytucji procesu zarządzania a efektami społecznymi, np. w zakresie świadczenia usług publicznych obywatelom danej społeczności. Poza tym w tych zauważonych już korelacjach zidentyfikowano także poprawę wyników ekonomicznych danej organizacji, która zaimplementowała do swych systemów zarządczych koncepcję good governance.

Słowa kluczowe: good governance, dobre rządzenie, zarządzanie, administracja publiczna, Bank Światowy.

Kody JEL: E61, G38, H11, H42, H83, M16, O19, O31, Z18

Development of the concept of good governance in state administration institutions

Summary

Since the 1990s, modern concepts of effective governance or good governance have been developed as good governing or good administration for the public sector, local government and business entities. In the scope of activating this cooperation, it may be helpful to apply innovative management concepts called good management or good managing. Implementing and developing a modern concept of managing public sector organisations based on the good governance formula, i.e. good governing, may prove to be the solution to the need to improve the efficiency and effectiveness of public sector cooperation with other entities in Poland. Good governance interpreted as good governing or good administration can be implemented individually for individual public sector entities or economic entities, or it can also be developed systematically simultaneously in different organisations in relation to one another in specific cooperative relationships in consortia, in clusters or in other forms of cooperation. The concept of the so-called good governance based on the implemented principles of good governing constitutes the essence of improvement of quality programmes for management of the public sector institutions. Based on the analyses, the thesis on the relationship between improvement of the management processes according to the good governance concept and improvement of the economic efficiency of the organisation’s functioning with improvement of the management system was confirmed. In addition, it was pointed out that there was a clear correlation between the quality of the institution’s management process and the social effects of, for example, the provision of public services to citizens of the community. Moreover, in these already noted correlations, improvement of the economic performance of an organisation was also identified, which had implemented the concept of good governance in its management systems.

Key words: good governance, management, public administration, World Bank.

JEL codes: E61, G38, H11, H42, H83, M16, O19, O31, Z18

Renata Sokołowska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Internetowa rzeczywistość podatkowa

Streszczenie

Wraz z rozwojem Internetu nastąpił również wzrost liczby transakcji elektronicznych. W artykule podjęto próbę pokazania, w jaki sposób należy opodatkować transakcje elektroniczne, a także jak opodatkować dochody uzyskane z samego prowadzenia strony, np. z zamieszczania reklam. Zwrócono uwagę na opóźnioną reakcję prawodawstwa, które często nie nadąża za rozwojem technologicznym. Całość wzbogacono o liczne dane pochodzące z badań rynku elektronicznego oraz opinii publicznej w zakresie oceny komunikacji elektronicznej z urzędami skarbowymi. Warto podkreślić, że w ostatnich latach coraz więcej podatników korzysta z tej formy komunikacji. Administracja skarbowa wręcz zachęca zarówno osoby fizyczne, jak i prawne do tej formy składania deklaracji podatkowych i wysyłania pism urzędowych.

Słowa kluczowe: podatki, transakcje elektroniczne, strona internetowa, działalność gospodarcza, statystyka podatkowa.

Kody JEL: G38

Internet FISCAL REALITY

Summary

Together with the Internet development, there also took place the growth on the number of electronic transactions. In her article, the author attempted to show how to tax electronic transactions as well as how to tax incomes gained from the very keeping the website, e.g. from placement of advertisements. She paid attention to the delayed reaction of legislation which often lags behind the technological progress. The whole body of the study is supplemented with numerous data originating from electronic market and public opinion research as regards assessment of electronic communication with tax offices. It is proper to emphasise that in the last years more and more taxpayers make use of this form of communication. The tax authorities even encourage both natural and legal persons to use this form of submitting tax returns and sending official letters.

Key words: taxes, electronic transactions, website, business activity, tax statistics.

JEL codes: G38

Jan K. Solarz

Spoleczna Akademia Nauk

Zasady good governance świata

Streszczenie

Globalny ład instytucjonalny wymaga zakotwiczenia w funkcjonowaniu globalnego mechanizmu rynkowego lub sprawnego gospodarczego rządu świata. Żadna z tych skrajnych propozycji nie ma obecnie szansy na realizację. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na dobra należne, dobra wspólne i dobra klubowe jako podstaw good governance świata.

Zaprezentowana w artykule koncepcja dobrego władania światem łączy nową ekonomię instytucjonalną z ekonomią podaży. Wydłużanie listy postulatów pod adresem nieistniejącego „światowego rządu gospodarczego” jest mało skuteczne bez krytycznej oceny, na ile można ludzkość wyposażyć w różnego typu dobra ekonomiczne.

Koncentracja określonych form dóbr ekonomicznych w różnych symbolicznie określonych regionach świata oznacza potrzebę sytuacyjnego dostosowania zasad dobrego władania światem do kontekstu ich funkcjonowania tu i teraz.

Słowa kluczowe: dobra publiczne, prywatne, należne, wspólne, governance, świat.

Kody JEL: B52, H41, H87

Principles of good governance of THE world

Summary

The global good governance needs to be connected with the global market or global economic government. Neither one nor other of this proposal is now to be implemented. The purpose of the article is to connect good governance with merit goods, common goods, and club goods.

In this conceptual article, good governance of the world is in the framework of New Institutional Economics and Supply Economics. Prolongation of the list of suggestions for “the global economic government” is not effective. Critical analysis of supply with different type of economic goods is a valid principle of good governance of the world.

Concentration of different types of economic goods in symbolic space means the need for situational management of good governance of the world here and now.

Key words: private goods, public goods, merit goods, common goods, governance, world.

JEL codes: B52, H41, H87

Andrzej Wernik

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

NIEKTÓRE ZAGADNIENIA GOOD GOVERNANCE W ZAKRESIE FINANSÓW PUBLICZNYCH

Streszczenie

W artykule podjęto tematykę stosowania zasad good governance w pracach nad tworzeniem budżetu państwa. W Polsce realizację zasad szczegółowości, jawności i przejrzystości mają zapewnić art. 33-41 ustawy o finansach publicznych, tworzące odrębny rozdział zatytułowany „Jawność i przejrzystość finansów publicznych”. Omówiono również kolejne zasady dotyczące spraw bardziej szczegółowych: jednoroczności, uprzedniości, jedności materialnej, operatywność, tak w odniesieniu d Unii Europejskiej, jak i Polski.

Słowa kluczowe: finanse państwa, good governance, budżet państwa, Konstytucja RP.

Kody JEL: A13, B22

SOME ISSUES OF GOOD GOVERNANCE AS REGARDS PUBLIC FINANCE

Summary

In his article, the author undertook the issue of application of the good governance principles in pursue to draw up the state’s budget. In Poland, the implementation of the principles of specificity, evidence and transparency is to be ensured by Art. 33-41 of the Public Finance Act setting forth a separate chapter entitled “Evidence and Transparency of Public Finance”. The author also discussed further principles related to more specific issues: annual basis, anteriority, material integrity, resourcefulness both referred to the European Union and to Poland.

Key words: public finance, good governance, state budget, Constitution of the Republic of Poland.

JEL codes: A13, B22

Anna Maria Wiśniewska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

ROLA ZARZĄDZANIA W BUDOWANIU POZYCJI GOOD GOVERNANCE W PARTNERSTWIE PUBLICZNO-PRYWATNYM

Streszczenie

Sprawne zarządzanie odgrywa istotną rolę tworząc podstawy do współpracy państwa z podmiotami prywatnymi. Jest to istotne w kontekście rozwoju polskich przedsiębiorstw, ale i tworzenia społeczeństwa obywatelskiego.

Celem artykułu jest przedstawienie roli zarządzania oraz pojęcia pozycji good governance w kontekście współpracy między sektorem publicznym i prywatnym.

Zawarto w nim informacje dotyczące barier odnośnie nawiązania współpracy oraz przedstawiono działania, które zostały podjęte, aby ta współpraca mogła się rozwijać skutecznie.

Słowa kluczowe: dobre rządzenie, good governance, partnerstwo publiczno-prywatne.

Kody JEL: H70

THE ROLE OF MANAGEMENT IN BUILDING THE GOOD GOVERNANCE POSITION IN PUBLIC-PRIVATE PARTNERSHIP

Summary

Efficient management plays an important role laying the foundations for the cooperation between the country and private entities. It is significant not only in respect of Polish companies but also for the process of developing the civil society.

The main purpose of this article is to present the role of management and the term good governance within the meaning of cooperation between public and private sectors. The article includes information related to the barriers encountered while establishing that cooperation and it presents measures taken in order to develop the cooperation effectively.

Key words: good governance, public-private partnership.

JEL codes: H70

Jolanta Zombirt

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Wpływ wybranych regulacji europejskich na przyszłość ładu korporacyjnego w bankach

Streszczenie

Przedmiotem artykułu (koncepcyjnego) jest ocena ewentualnego wpływu regulacji bankowych opracowywanych w wyniku kryzysu finansowego na ład korporacyjny, a ogólniej rzecz biorąc, na sposób zarządzania bankami. Weryfikacji poddano następującą hipotezę: w zasadzie żadna z wprowadzanych regulacji nie wpływa bezpośrednio na poprawę jakości ładu korporacyjnego w bankach. Nadziei na poprawę tego stanu rzeczy należy upatrywać w analizie i wnioskach z niej płynących dotyczących planów naprawczych przewidzianych przez Dyrektywę o naprawie i uporządkowanej likwidacji banków. Zastosowano metodę analizy wybranych aktów prawnych oraz opracowań Europejskiego Urzędu ds. Nadzoru Bankowego.

Słowa kluczowe: plan naprawczy, opcja naprawcza, ład korporacyjny.

Kody JEL: G21

impact of the selected european regulations on the future of corporate governance in banks

Summary

The subject of this conceptual article is to assess a possible impact of bank regulations being worked out in result of the financial crisis on corporate governance or, more generally, on the way banks are managed. The author verified the following hypothesis: in principle, none of the introduced regulations has a direct impact on improvement of the corporate governance quality in banks. The hope to improve this state of affairs should be seen in the analysis and conclusions stemming therefrom concerning the recovery plans envisaged by the Bank Recovery and Resolution Directive. There is applied the method of an analysis of the selected legal acts and studies of the European Banking Authority.

Key words: recovery plan, recovery option, corporate governance.

JEL codes: G21

 Nr 54(3) TURYSTYKA III

Michał Koskowski

Fundacja Instytut Rozwoju Sportu i Edukacji – Warszawa

Piotr Dominik

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

Żywność tradycyjna w kulturze i turystyce

Streszczenie

Celem opracowania jest analiza roli żywności tradycyjnej w kulturze i turystyce. Badania potwierdzają, że pojęcie „żywność tradycyjna” jest powszechnie znane konsumentom. Informacje na temat żywności tradycyjnej respondenci uzyskują z programów telewizyjnych, prasy, kiermaszy i targów żywności. Żywność tradycyjna określana jest jako żywność lepszej jakości, bazująca na oryginalnych recepturach przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Jest to żywność, która często związana jest z obyczajami, świętami, określoną symboliką. Jak dowiodła analiza literatury przedmiotu oraz badanie ankietowe, żywność tradycyjna odgrywa istotną rolę w kulturze jako element dziedzictwa kulturowego, oraz w turystyce, ze szczególnym uwzględnieniem intensywnie rozwijającego się sektora turystyki kulinarnej. Tego typu żywność pełni rolę produktu markowego, którego cechy i pochodzenie ściśle związane są z określonym regionem, czy miejscem.

Słowa kluczowe: żywność, tradycja, turystyka, kultura, marka.

Kody JEL: Q18, Z32

Traditional food in the culture and tourism

JEL codes: Q18, Z32

Mariusz Jaworski, Anna Fabisiak

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

Psychospołeczne determinanty wyboru żywności

Streszczenie

Celem pracy była analiza potrzeb psychospołecznych, do zaspokojenia których wykorzystuje się żywność. Dla potrzeb opracowania wykorzystano przegląd literatury na podstawie wybranych baz danych. Aktualne badania naukowe sugerują, że żywność jest wykorzystywana do zaspokajania wielu potrzeb współczesnego człowieka, m.in. do manifestowania swojej pozycji społecznej przez konsumpcję wybranych produktów spożywczych, w tym tak zwanych produktów ekskluzywnych; okazywania innym osobom uczuć, w tym miłości; redukowania negatywnych stanów emocjonalnych; wykorzystywania żywności do doświadczania pozytywnych stanów emocjonalnych; radzenia sobie ze stresem. Wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym żywność stopniowo zaczęła pełnić również inne funkcje, umożliwiające zaspokojenie potrzeb psychospołecznych i kulturowych, które należy uwzględnić w pracy dietetyka. Wszelkie dodatkowe funkcje, które pełni konsumpcja żywności przyczyniają się do zwiększonej konsumpcji produktów spożywczych, a tym samym mogą powodować nadwagę i otyłość.

Słowa kluczowe: psychologia, funkcje jedzenia, emocje, stres, schematy poznawcze.

Kody JEL: Q18, Z32

Psychosocial determinants of choice of the food

Summary

Aim of this study was to analyse the psychosocial expectations associated with food consumption. Methodology: Literature review based on the selected database. Current, the many studies suggest that food is used to realize many psychosocial expectations needs. Among other things, people also use food to: (1) manifest their social position by consume selected food products, especially the so-called exclusive products; (2) expressing and showing feelings, especially love; (3) reduce negative emotional states; (4) experience positive emotional states; (5) coping with stress. Food began to perform other functions which allow to realize a lot of psychosocial and cultural expectations. These expectations should be taken into account in the work of a dietician. Any additional functions of food contribute to increased calorie intake. For this reason, it could cause the development of overweight and obesity.

Key words: psychology, food functions, emotion, stress, cognitive schemas.

JEL codes: Q18, Z32

Alicja Ceglińska

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Znaczenie pieczywa w codziennym życiu człowieka

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie wybranych funkcji pieczywa w codziennym życiu człowieka. Na podstawie danych literaturowych zwrócono uwagę na następujące funkcje pieczywa: podstawowy  produkt zbożowy w diecie, produkt strategiczny, tradycyjny, symbol obrzędów religijnych oraz inspiracja dla poetów i malarzy. Uwzględniono także zagadnienia związane z tradycyjną technologią produkcji pieczywa oraz nowymi trendami w jej produkcji. Niezmiennie od wielu tysięcy lat podstawowymi składnikami ciasta chlebowego są mąka i woda. Człowiek jednak od dawna stara się modyfikować skład ciasta przez stosowanie dodatków lub wprowadzanie zmian w metodzie jego wytwarzania. Zmiany te są jednak rozłożone w czasie na tyle, że pieczywo można z powodzeniem uznać za żywność tradycyjną, która wywiera wpływ na kulturę, a przede wszystkim zdrowie społeczeństwa.

Słowa kluczowe: zboża, pieczywo, dieta, tradycja, technologia.

Kody JEL: L6, L66, 03, 033

Importance of breads in daily life of man

Summary

The aim of the article was to present chosen functions breads in daily life. Based on literature data has been described the following functions breads: basic product from cereals in the diet, a strategic product, a traditional product, symbol of religious rites and inspiration for poets and painters. In the article described the traditional bread manufacturing process and new trends in the bread production. The flour and water are invariably from many thousands of years of the basic ingredients of bread dough. The man, however, has long been trying to modify the dough by the use of additives or changes in the method for its preparation. The changes modifying the dough are made over a long period of time and therefore breads can be successfully classified as traditional food, which has an impact on culture and public heath.

Key words: cereals, breads, diet, tradition, technology.

JEL codes: L6, L66, 03, 033

Adam Mazur

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

Zapomniany świat dawnego mistycyzmu, czyli o znaczeniu jedzenia w religiach świata

Streszczenie

Jest prawdą niemal banalną, że warunki życia współczesnego, rozwój nowych dziedzin nauki i techniki, a także rosnąca specjalizacja coraz bardziej oddalają nas od naszego dziedzictwa kulturowego. I to właśnie dziś, w czasach, kiedy mamy w kraju więcej ludzi wykształconych niż kiedykolwiek przedtem. Coraz trudniejszy staje się dostęp do niematerialnej schedy przekazanej nam przez liczne pokolenia przodków. A przecież świadomy udział w tej schedzie, którego znaczenie łatwo się gubi w krzątaninie dnia powszedniego, jest sprawą niezmiernej wagi (choć trudno mierzalną), bo stanowi o poczuciu przynależności do kultury narodowej, europejskiej, śródziemnomorskiej, decyduje o uczestnictwie w zbiorowej świadomości społecznej. Głód jest podstawową potrzebą biologiczną odczuwaną przez wszystkich ludzi. Sposób jego zaspokajania jest zdeterminowany przez wiele czynników, wśród których uwarunkowania kulturowe, a co za tym idzie religia, odgrywają olbrzymią rolę. Opracowanie ma charakter przeglądu literatury dotyczącej znaczenia jedzenia w największych religiach świata: chrześcijaństwa, islamu, hinduizmu, buddyzmu i judaizmu

Słowa kluczowe: jedzenie, religia, kultura, społeczność, tradycja, duchowość.

Kody JEL: D1, D13, D19

Forgotten world of the former mysticism, that is about meaning of eating world in religions

Summary

The purpose of elaboration is to present opinion that food is a fascinating subject, and that could be subject of research by representatives of many scientific disciplines. Certainly it is worthwhile to ask about the specialties professionals representing various disciplines of humanities and covering different periods in the history of culture. It is almost a banal that the conditions of modern life, the development of new areas of science and technology, and the growing specialization are becoming increasingly alienated us from our cultural heritage. Especially today, at a time when in our country we have more educated people than ever before. It becomes increasingly difficult to access the immaterial legacy handed down to us by many generations of our ancestors. Conscious participation at this legacy whose meaning is easily lost in the bustle of daily life, is a matter of extremely important, (not suitable weigh), because it is a sense of belonging to the national, European and Mediterranean culture because decides on participation in the collective public awareness. Hunger is a fundamental biological need same perceived by all the people in the world. Way of satisfy hunger is determined by various factors, among which cultural determinants, and consequently religion to feature an enormous role. Elaboration is a strictly review of the literature on the meaning of food in the biggest religions of the world like: Christianity, Islam, Hinduism, Buddhism and Judaism.

Key words: food, religion, culture, community, tradition, spirituality.

JEL codes: D1, D13, D19

Mariusz Jaworski, Piotr Dominik

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

Kontekst przyrodniczy powstawania tradycyjnych produktów kulinarnych jako wartość dla turystyki kulturowej

Streszczenie

Celem rozważań jest analiza związku między czynnikami kulturowymi i przyrodniczymi w kontekście    turystyki, a także charakterystyka tradycyjnych produktów spożywczych w turystyce kulturowej. W pracy wykorzystano metodę analizy przeglądu materiałów naukowych i stron internetowych. Wyniki przeprowadzonego przeglądu literatury wykazały, że naturalne środowisko odgrywa kluczową rolę w produkcji lokalnych, tradycyjnych produktów roślinnych, jak i zwierzęcych, a także produkcji żywności ekologicznej. W pracy zaprezentowano kilka interesujących produktów lokalnych, które można wykorzystać w turystyce kulinarnej. W artykule z jednej strony pokazano rolę środowiska naturalnego w produkcji żywności tradycyjnej, z drugiej zaś możliwości wykorzystania tego w turystyce kulturowej. Podkreślono też wzrost wiedzy społeczeństwa na temat roli ochrony naturalnego środowiska w kontekście polskiego dziedzictwa kulturowego.

Słowa kluczowe: turystyka kulturowo-przyrodnicza, edukacja, produkt tradycyjny, agroturystyka.

Kody JEL: Q18, Z32

The Natural Context of Emergence of Traditional Culinary Products as a Value for Cultural Tourism

Summary

The aims of this study was analyze the relationship between cultural and natural factors in the context of tourism, as well as the characteristics of traditional food products in culture tourism. Research of methodology: analysis of the scientific materials and websites review. The results of the literature review has shown that the natural environment plays a key role in the production of plant and animal traditional products, as well as the production of organic food. The paper presents some interesting local products which could be used in culinary tourism. The article showed the role of the environment in the traditional food production on the one hand, and showed the potential its usage in culture tourism. Increase public awareness of the role of environmental protection in the context of Polish cultural heritage.

Key words: cultural-natural tourism, education, traditional product, farm tourism.

JEL codes: Q18, Z32

Ewa Ołubiec-Opatowska, Ewa Czarniecka-Skubina

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Żywieniowe tradycje świąteczne – dawniej i współcześnie

Streszczenie

Celem pracy było przedstawienie dawnych oraz współczesnych świątecznych zwyczajów i tradycji żywieniowych w Polsce. Analizy dokonano na podstawie literatury i własnych badań ankietowych. Stwierdzono, że większość respondentów przystępuje do wieczerzy wigilijnej oraz śniadania wielkanocnego, zasiadając w gronie rodzinnym. Wśród najbardziej popularnych dań na wigilię wymieniano:barszcz z uszkami, kapustę z grzybami, pierogi z kapustą i grzybami, makowiec i piernik, smażonego karpia i śledzie w oleju oraz tradycyjny kompot z suszu. Ankietowani znali i rozumieli zwyczaje związane z wieczerzą wigilijną, jednak symbolika wigilijnych potraw była znana i rozumianaprzez niewiele osób. Na wielkanocne śniadanie ankietowani spożywali: żurek, białą kiełbasę, ćwikłę, chrzan oraz babę. Znaczny odsetek respondentów znał symbolikę Świąt Wielkanocnych. Znajomość dań regionalnych wśród badanych jest lokalna i nieznana przez wielu respondentów. Podsumowując, żywieniowe tradycje świąteczne są nadal stosowane, za wyjątkiem niektórych dańi napojów, które dawniej stosowano często z powodów braku dostępu do innych surowców lub biedy.

Słowa kluczowe: żywienie, tradycje świąteczne.

Kody JEL: D1, D13, D19

Dietary festive traditions – before and in our times

Summary

The purpose of the article was to show former and present feeding festival traditions in Poland. The analyses were made on the basis of literature and own surveys. It was found that the majority of respondents acceded to Christmas Eve and Easter breakfast, sitting in the family circle. Among the most popular dishes on the Christmas Eve there were mentioned: beetroot soup with dumplings, cabbage with mushrooms, dumplings filled with sauerkraut and mushrooms, poppy seed cake, gingerbread, fried carp, herring in oil and a traditional compote of dried fruits. Respondents recognized and understood customs associated with Christmas Eve supper, but the symbolism of Christmas Eve dishes was known and understood by very few people. On Easter breakfast respondents ate: sour soup, white sausage, red-beet-and-horseradish sauce, horseradish and an Easter cake. Knowledge of regional dishes among respondents is local and unknown by many interviewees. In conclusion, feeding festival traditions are still observed, except in certain foods and beverages, which formerly wereoften used for reasons of lack of access to other components or because of poverty.  This is the research article.

Key words: nutrition, traditions of Christmas and Easter.

JEL codes: D1, D13, D19

Elżbieta Tomczyk-Miczka

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji w Warszawie

Małopolska Organizacja Turystyczna

Turystyka kulinarna – strawa dla ducha i ciała. Turystyczne sacrum i profanum

Streszczenie

Turystyka kulinarna polega na odkrywaniu smaków lokalnych wraz z poznawaniem miejscowych tradycji, dziedzictwa kulturowego i historii. Tylko wtedy, gdy spożywaniu posiłków towarzyszy przeżycie emocjonalne i świadomy wzrost wiedzy, możemy mówić o specjalistycznej formie turystyki kulinarnej. Okolicznością sprzyjającą takiemu odbiorowi lokalnych kuchni jest wybór miejsc sprzyjających refleksji, pobudzających wyobraźnię, a miejsca te tworzą szlaki kulinarne. W Małopolsce na gości czeka Małopolska Trasa Smakoszy, prowadząca przez regionalne karczmy oraz Wieś dla smakoszy oferująca poznawanie kulinarnej oferty na obszarach wiejskich. Prezentują one obiekty zlokalizowane na terenach o szczególnych walorach turystycznych, przygotowane do prezentacji, degustacji i sprzedaży produktów lokalnych, tradycyjnych i regionalnych oraz do organizacji warsztatów kulinarnych. Miejsca te stanowią modelowe przykłady obsługi klienta – turysty, w której standard wpisana jest lokalność. Warto odwiedzić je szukając smaków lokalnych i inspiracji do działania.

Słowa kluczowe: kuchnia regionalna, dziedzictwo kulinarne, Małopolska.

Kody JEL: Q18, Z32

Culinary tourism is food for a spirit and body. Tourist sacrum and profanum

Summary

The sense of culinary tourism is discovering local tastes combined with local tradition, cultural heritage and history. This specific form of travelling requires such conditions as emotional experiences and deepening the knowledge. The special places that support the imagination and personal connection with local kitchen create Culinary Routes. Małopolska region invites to Małopolska Gourmet Route leading through the regional inns and Countryside for Gourmet which, apart from being situated in attractive tourist areas, also offers facilities for organizing culinary workshops as well as displaying, tasting and selling local and traditional products. Places showcased in culinary routes are exemplars of customer service combined with local character. They are a must-see for those who crave local tastes and culinary inspirations.

Key words: regional cuisine, culinary heritage, Małopolska.

JEL codes: Q18, Z32

Małgorzata Woźniak, Iwona M. Batyk

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Szlaki kulinarne jako forma konkurencyjności oferty turystycznej

Streszczenie

Polska jest uznawana za jeden z najbardziej atrakcyjnych kulinarnie krajów europejskich. Dziedzictwo kulinarne oraz walory przyrodnicze sprzyjające wytwarzaniu produktów tradycyjnych i regionalnych są bogactwem kraju oraz dobrem publicznym, które powinno się nie tylko pielęgnować i chronić, ale również wykorzystywać dla rozwoju turystyki. Tradycje kulinarne polskich ziem mogą stanowić podstawę rozwoju kulinarnych szlaków turystycznych. W opracowaniu zaprezentowano istotę i znaczenie dziedzictwa kulinarnego oraz jego wpływ na kształtowanie turystyki kulinarnej. Dokonano przeglądu szlaków kulinarnych należących do konsorcjum „Polskie Szlaki Kulinarne” oraz analizy działań promocyjnych związanych z żywnością tradycyjną i regionalną realizowanych na terenie Warmii i Mazur. Artykuł jest wynikiem analizy literatury i dokumentów dotyczących założeń konsorcjum „Polskie Szlaki Kulinarne” oraz działań promocyjnych zaplanowanych do realizacji w 2016 roku w regionie Warmii i Mazur.

Słowa kluczowe: dziedzictwo kulinarne, szlaki kulinarne, turystyka, produkty regionalne.

Kody JEL: Q13, Z33

Culinary Trails as a form of Competitiveness Tourist offers

Summary

Poland is considered one of the most attractive culinary European countries. Culinary heritage and natural values conducive to the production of traditional and regional products are a public good that should be protected, and used for the development of tourism. Polish culinary traditions are the basis for the development of culinary trails. The paper presents the importance of the culinary heritage and its influence on culinary tourism. Overview culinary trails belonging to the consortium „Culinary Trails in Poland” and analysis of promotional activities in the Warmia and Mazury was made. The article is the result of the analysis of literature and documents relating to the assumptions of the consortium and the promotion activities planned in the Warmia and Mazury in 2016.

Key words: culinary heritage, culinary trails, tourism, regional products.

JEL codes: Q13, Z33

Anna Fabisiak, Mariusz Jaworski

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

Kuchnia polska jako element uatrakcyjnienia oferty turystycznej

Streszczenie

Poznawanie dziedzictwa kulinarnego stało się z jednym z ważnych aspektów podróżowania nie tylko po Polsce, ale i po świecie. Kuchnia regionalna stanowi element promocji kraju i poszczególnych regionów, stąd też pojawienie się pewnych trendów powrotu do tradycyjnych receptur. Celem pracy jest przybliżenie kuchni staropolskiej i regionalnej z uwzględnieniem wizerunku regionu. Scharakteryzowano w niej wpływ kuchni innych narodów na kuchnię polską. Dziedzictwo kulinarne niezależnie od charakteru jest nieodzownym elementem rozwoju turystyki, w tym w dużej mierze turystyki międzynarodowej. Istotną rolę mogą odgrywać placówki gastronomiczne, które podtrzymują regionalne tradycje na danym obszarze. Żywność regionalna jest zatem ważnym elementem kształtowania wizerunku regionu i symbolem atrakcyjności turystycznej. Wychodząc jednak na przeciw nowym wyzwaniom zdrowego stylu życia w Polsce i Europie istnieje potrzeba połączenia aspektu tradycyjnego żywności i nowoczesnego stylu żywienia. W pracy wykorzystano metodę przeglądu na podstawie wybranych baz danych.

Słowa kluczowe: kuchnia regionalna, dziedzictwo kulinarne, kuchnie świata.

Kody JEL: Q18, Z32

Polish cuisine as part of the attractive tourist offer Summary

The aim of work: Exploring the culinary heritage has become one of the most important aspects of travel in Poland, and also World. Regional cuisine could be one of the elements of the promotion of the country. Region promotion is one of the trends which are part of the return to traditional recipes. Aim of this paper was to introduce the traditional Polish cuisine and regional specialties with including the image of the region. Results: The study characterized the other cuisines influence on the Polish cuisine. Culinary heritage could be an essential element in the development of regional tourism and international food. Gastronomical facility which serves traditional and regional dishes plays an important role in this promotion. Social implications: Regional Food is an important part of shaping region image, and could be the symbol of the tourist attractiveness. The practical implications: The combination aspect of traditional food and modern-style nutrition in Poland and Europe is needed. Research Methodology: Literature review based on the selected database.

Key words: regional cuisine, culinary heritage, international cuisines.

JEL codes: Q18, Z32

Magdalena Woźniczko

Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie

Dominik Orłowski

Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych w Warszawie

Wydarzenia jako urozmaicona forma turystyki kulinarnej na przykładzie Festiwalu „Europa na widelcu” we Wrocławiu

Streszczenie

Celem opracowania jest wykazanie, że wydarzenie kulinarne Festiwal „Europa na widelcu” we Wrocławiu stanowi urozmaiconą formę turystyki kulinarnej. W realizacji celu badawczego wykorzystano metodę analizy źródeł wtórnych obejmujących informacje dostępne: w krajowej literaturze przedmiotu, materiałach uzyskanych na Festiwalu „Europa na widelcu” we Wrocławiu oraz na stronach internetowych. Do przygotowania opracowania zastosowano technikę obserwacji uczestniczącej podczas badań terenowych przeprowadzonych na początku czerwca 2015 roku, w czasie badanego Festiwalu.Przeprowadzone badania wskazują, że Wrocław jako jedno z pierwszych miast zaczął podkreślać swój potencjał kulinarny. Organizowany tam Festiwal „Europa na widelcu” jest wydarzeniem kulinarnym o bardzo rozbudowanym programie, składającym się z wielu atrakcji związanych z kulinariami. Lokalni restauratorzy corocznie na Biesiadzie europejskiej gotują dla tysięcy odwiedzających rynek wrocławian i przyjezdnych, w tym turystów kulinarnych (foodies). Festiwal „Europa na  widelcu” jest ważnym wydarzeniem kulinarnym stanowiącym urozmaiconą formę turystyki kulinarnej, przeznaczonym dla wszystkich miłośników dobrego smaku. Impreza ta wpływa na  rozwój tego rodzaju turystyki oraz promocję stolicy Dolnego Śląska od strony kulinarnej.

Słowa kluczowe: turystyka kulinarna, formy turystyki kulinarnej, wydarzenia kulinarne, Festiwal „Europa na widelcu”

Kod JEL: Q18, Z32

Events as a Culinary Tourism Varied Form on the Example of the Festival “Europe on the Fork” in Wroclaw

Summary

The aim of the study is to demonstrate that the culinary event Festival “Europe on a fork” in Wroclaw is a diversified form of culinary tourism. The objective of the research used method  for the analysis of secondary sources including information available: in the national literature, materials obtained at the Festival “Europe on a fork” in Wroclaw and on websites. For the preparation of the development of the technique of participant observation during field studies carried out at the beginning of June 2015, during the test Festival. The study indicates that the Wroclaw as one of the first cities began to assert its culinary potential. Organized there Festival “Europe on a fork” is a culinary event with a very extensive program, consisting of many attractions related to the culinary. Local restaurateurs annually on the Feast of the European  cook for thousands of visitors to the market Wroclaw residents and visitors, including tourists culinary (foodies). Festival “Europe on a fork” is an important culinary event constituting a varied form of culinary tourism, designed for all lovers of good taste. This event affects the development of this type of tourism and promotion of the capital of Lower Silesia from the culinary side.

Key words: culinary tourism, forms of culinary tourism, culinary events, the festival “Europe on a fork”.

JEL codes: Q18, Z32

Piotr Geise

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

Kulinaria – atrakcją turystyczną? Tak, ale .... Oferta z zakresu turystyki kulinarnej w turystycznej prasie branżowej – przykład niemiecki

Streszczenie

W artykule przedstawiono zarys analizy relacji prasowych z niemieckiej branżowej prasy turystycznej przeznaczonej dla pracowników m.in. biur podróży. Od lat niemiecka branża turystyczna uznawana jest za kreatora innowacji w zakresie turystyki kulinarnej i kulinarnego dziedzictwa kulturowego. Na podstawie cyklicznych badań Instytutu F.U.R. z Kiel wynika, że niemieckie społeczeństwo należy do najbardziej mobilnych pośród społeczeństw Unii. Mimo iż od lat widoczna jest tendencja malejąca funkcjonujących na rynku biur podróży, to i tak jest ona największa (w przeliczeniu na jednego mieszkańca) w całej Unii, a obroty tych biur podróży w Niemczech rosną. Zasadne wydaje się spojrzenie na lekturę prasy turystycznej, ale nie tej konsumenckiej skierowanej do klienta ostatecznego, czyli potencjalnego turysty, ale tej, której adresatem jest pracownik branży turystycznej, czyli np. osoby zajmujące się w biurach podróży obsługą klienta. Czy przekazy zawarte w relacjach prasowych zamieszczonych w branżowej prasie turystycznej rzeczywiście powodują pogłębienie wiedzy u pracowników, a tym samym u klientów biur podróży?

Słowa kluczowe: niemiecka turystyka zagraniczna, biura podróży w Niemczech, turystyka kulinarna.

Kody JEL: Q18, Z32

Culinary art – tourist attraction? Yes, but... The offer in the field of culinary tourism in the tourist trade press – German case

Summary

The article presents the outline analysis of the press releases from the tourist trade press intended for employees, among others travel agencies. For years the German tourism branch is considered as the wizard of innovation with regard to new trends, such as e.g. deals from a range of culinary tourism and culinary heritage. On the basis of cyclical research of Institute FUR from Kiel, it appears that German society is one of the most mobile among the societies of the Union. Although over the years the trend is descending on the market travel agencies, and so it is the largest (per capita) in the EU as a whole, and turnover of these travel agencies in Germany is increasing. It appears advisable to look at the reading of the tourist press, but not the consumer press, addressed to final consumers, that is, potential tourists, but that, where the recipient is an employee of the tourism industry, e.g. persons involved in the travel offices customer service. Are messages contained in press reports placed in the tourist trade press actually cause deepening of knowledge workers, and the same knowledge of travel agencies customers?

Key words: German foreign tourism, travel agencies in Germany, culinary tourism.

JEL codes: Q18, Z32

Ewa Czarniecka-Skubina, Marlena Pielak

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Żywność tradycyjna versus żywność wytwarzana przy zastosowaniu nowoczesnych technologii

Streszczenie

Celem pracy jest porównanie tradycyjnej żywności i żywności wytwarzanej przy zastosowaniu nowoczesnych technologii. Analizy dokonano na podstawie literatury. Stwierdzono, że rozwój rolnictwa i przemysłu spożywczego doprowadził do globalizacji i unifikacji żywności. Z jednej strony, żywność zyskała na jakości i bezpieczeństwie zdrowotnym, z drugiej strony, straciła na autentyczności i naturalności. Alternatywą dla tej żywności stały się produkty tradycyjne i regionalne, które coraz częściej wybierają konsumenci. Powodem jest chęć właściwego żywienia, ale również ochrona środowiska naturalnego i bioróżnorodności.

Słowa kluczowe: żywność tradycyjna, regionalna, żywność przetworzona.

Kody JEL: L6, L66, O3, O33

Traditional foods versus foods produced using modern technology

Summary

The aim of the study was to compare traditional foods and foods produced using modern technologies. The analysis based on the available literature. It was found that the development of agriculture and the food industry has led to globalization and unification of food. From the one side, the food has gained in quality and food safety, on the second side lost its authenticity and naturalness. An alternative to these foods have become traditional and regional products, which are increasingly opting for consumers. The reason is the desire to proper nutrition, but also protecting the environment and biodiversity.

Key words: traditional and regional food, processed food.

JEL codes: L6, L66, O3, O33

Dominik Orłowski

Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych w Warszawie

Magdalena Woźniczko

Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie

Europejskie muzea produktów żywnościowych i ich znaczenie w turystyce kulinarnej

Streszczenie

Turyści kulinarni podróżujący po Europie są często zainteresowani zdobywaniem informacji na temat wytwarzania konkretnych produktów żywnościowych, ich rodzajów, a także historii ich powstania. Z tego powodu na trasach ich podróży znajdują się muzea kulinarne, które stwarzają okazję nie tylko do poszerzenia wiedzy o danym produkcie, lecz również w wielu przypadkach dają możliwość degustacji wyrobów, którym są poświęcone oraz zakupu tych specjałów jako kulinarnejpamiątki turystycznej. Celem pracy jest zaprezentowanie muzeów kulinarnych w Europie, które dotyczą konkretnych produktów żywnościowych lub całych grup produktów żywnościowych i ich znaczenia w turystyce kulinarnej. Do przygotowania opracowania zastosowano badania niereaktywne(no-reactive research) – metodę analizy treści (content analysis), w których wykorzystano dane wtórne pochodzące z literatury przedmiotu i technikę obserwacji uczestniczącej podczas wizytstudyjnych w muzeach kulinarnych zlokalizowanych w różnych częściach Europy w latach 2010-2015.

Słowa kluczowe: turystyka kulinarna, atrakcje turystyczne, produkty kulinarne, muzea kulinarne.

Kody JEL: Q18, Z32

European museums of food products and their significance in culinarytourism

Summary

Culinary tourists travelling around Europe are often interested in gaining their knowledge in the field of producing some specific culinary speciality or the whole group of food products. For this reason there are culinary museums on their intineraries which offer the opportunity not only to develop their knowledge about the given product but also in many cases they offer the possibility of tasting the products to which they are dedicated and of purchasing these specialities as culinary souvenirs.The aim of this work is to present culinary museums in Europe which concern specific food productsor their whole groups and their significance in culinary tourism. In this research paper the essence of culinary tourism has been showed as well as culinary museums which were presented as a culinary attraction. Finally, the author characterized example museums which are dedicated to food products in chosen European countries In order to prepare this research paper non-reactive research was applied– the method of content analisys in which were used: secondary data coming form the literature of the subject and the method of observation while participating in study visits in culinary museums located in many different parts of Europe between 2010 and 2015.

Key words: culinary tourism, touristic attractions, food products, culinary museums.

JEL codes: Q18, Z32

Iwona M. Batyk, Małgorzata Woźniak, Joanna Kuryło

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Rybne produkty regionalne w opinii studentów Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie

Streszczenie

Podjęte badania miały na celu poznanie opinii i postaw studentów Uniwersytetu Warmińsko- Mazurskiego w Olsztynie wobec rybnych produktów regionalnych. Badania z wykorzystaniem arkusza ankietowego przeprowadzono wśród 100 respondentów w wieku od 20 do 24 lat, w okresie od lutegodo kwietnia 2015 roku. Wśród ankietowanych osób przeważali mężczyźni (54%). Największy procent (44%) ankietowanych stanowili studenci pochodzący z miast liczących od 15 do 25 tysięcy mieszkańców. Ponad 50% respondentów wykazało się dobrą znajomością definicji żywności regionalnej. Najbardziej znanymi regionalnymi produktami rybnymi są karp zatorski (31%) i łosoś bałtycki solony (18%). Badani studenci regionalne produkty rybne spożywają okazjonalnie, najczęściej podczasŚwiąt Bożego Narodzenia (74%). Zdaniem respondentów (59%), głównym czynnikiem determinującym zakup rybnych produktów regionalnych jest chęć spróbowania produktu charakterystycznego dla danego regionu. Ankietowani studenci wiedzę o produktach tradycyjnych zdobywają głównie ze źródeł internetowych i przekazów telewizyjnych. Uzyskane wyniki badań mogą być uwzględnione przy przygotowywaniu strategii promocji produktów rybnych.

Słowa kluczowe: żywność tradycyjna, studenci, regionalne produkty rybne.

Kody JEL: L6, L66, O3, O33

Regional fish products in the opinion of students of the University of Warmia and Mazury in Olsztyn

Summary

The aim of study was to identify the opinions of students at the University of Warmia and Mazury in Olsztyn about regional fish products. Research based on sheet survey was conducted among 100 respondents, age 20-24 years, from February to April 2015. 54% of respondents were men, 44% came from small cities with population from 15 000 to 25 000. Over 50% of respondents showed a good understanding of the definition of regional food. Among the most well known regional fish products were „karp zatorski” (31%) and „łosoś bałtycki solony” (18%). Consumption of fish regional products is rather occasionally, as 74% of respondents pointed that they consume it mainly during Christmas time. According to 59% of the respondents, the main reason for buying regional fish products is a desire to try something characteristic for the region. For surveyed students Internet and TV are main sources of knowledge about traditional products. Results of the studies may be used in a process of creating a promotion strategy for fish products.

Key words: traditional food, students, regional fish products.

JEL codes: Q23, Z32

Katarzyna Antosik

Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

Wartość odżywcza żywności tradycyjnej

Streszczenie

Celem pracy jest omówienie wartości odżywczej żywności tradycyjnej, na podstawie dostępnej literatury krajowej i zagranicznej. Żywność ma tradycyjny charakter, jeśli jest wyprodukowana z użyciem tradycyjnych surowców lub charakteryzuje się tradycyjnym składem, albo charakteryzuje się sposobem produkcji lub przetwórstwa, odzwierciedlającym tradycyjną metodę. Wiele naturalnych produktów żywnościowych charakteryzuje się korzystnymi żywieniowo właściwościami,aczkolwiek pełne określenie wartości odżywczej żywności tradycyjnej jest bardzo trudne. Produkty tradycyjne, pochodzące z gospodarstw rolnych, słusznie są postrzegane przez konsumentówjako wyższej jakości, bowiem wytwarzane są najczęściej metodami pracochłonnymi, z naturalnych surowców bez dodatku konserwantów i ulepszaczy, mające niepowtarzalne cechy sensoryczne. Dla przykładu, produkty pochodzące od owiec i kóz takie jak mleko, mięso oraz ich przetworymają wysoką wartość odżywczą i dietetyczną i spełniają kryteria stawiane żywności funkcjonalnej. Produkowane w sposób tradycyjny zdrowe pieczywo w diecie człowieka jest przede wszystkimprodukowane z ciasta na zakwasie, pozbawione rożnych dodatków chemicznych, polepszaczy czy spulchniaczy. Tradycyjne zsiadłe mleko również posiada wiele właściwości prozdrowotnych. Zwiększenie spożycia żywności naturalnej, nisko przetworzonej i o wysokiej wartości żywieniowej, niewątpliwie zmniejszy ryzyko powstawania wielu chorób, między innymi układu krążenia czy nowotworów. Należy zatem prowadzić badania w celu określenia wartości odżywczej produktów tradycyjnych z różnych grup żywności oraz wyjaśnienia wpływu tych produktów na zdrowie człowieka.

Słowa kluczowe: żywność tradycyjna, składniki odżywcze, zdrowie, konsument.

Kody JEL: Q23, Z32

The nutritional value of traditional food

Summary

The aim of this work was to discuss the nutritional value of traditional food, based on the available domestic and foreign literature. Food is traditional if it is produced using traditional raw materials or has a traditional composition or has a mode of production or processing with the traditional method. Many natural foods have a beneficial nutritional properties, although fully determine the nutritional value of the traditional food is very difficult. Traditional products coming from farms, are rightly perceived by consumers as higher quality, because the products are the most labor-intensive methods, from natural materials without the addition of enhancers having unique sensory properties. For example, products from sheep and goats, such as milk, meat and their products have a high nutritional value and diet and meet the criteria set of functional foods. Traditionally made bread in a healthy human diet is primarily made of a dough leavened, deprived of various chemical additives, enhancers or fillers. Increasing the consumption of natural foods, low-processed and high-value nutritional undoubtedly reduce the risk of many diseases, including cardiovascular and cancer. It is necessary to conduct research to determine the nutritional value of traditional products from different food groups and explain the influence of these products on human health.

Key words: traditional food, nutritives, health, consumer.

JEL codes: Q23, Z32

Józef Grochowicz, Piotr Dominik, Anna Fabisiak

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

Możliwości wykorzystania żywności naturalnej jako efekt ogólnoświatowego trendu w zakresie zapotrzebowania na żywność prozdrowotną

Streszczenie

Celem artykułu jest analiza żywności o szczególnym działaniu prozdrowotnym, w tym także żywności funkcjonalnej. Zarówno w polskim społeczeństwie, jak i wśród osób prowadzących usługi gastronomiczne pojęcie żywności funkcjonalnej nie jest jednoznaczne i w pełni zrozumiałe. W artykule przedstawiono charakterystykę wybranych surowców ograniczając się do wskazania szczególnej prozdrowotnej roli żywności naturalnej głównie pochodzenia roślinnego. Szczególną uwagę zwrócono na bioaktywne składniki surowców, takich jak: aronia, gryka, bez czarny czy rokitnik. W artykule zaprezentowano przegląd składników żywności, które mają szczególnie korzystne odziaływanie na organizm ludzki.

Słowa kluczowe: żywność tradycyjna, żywność funkcjonalna, żywność naturalna, super-żywność

Kody JEL: Q18, Z32

The possibilities of using natural foods as a result of the global trend   in food demand health prevention

Summary

The objective of this article was to analyze food for special action pro-health, including functional foods. Among those leading food service concept of functional foods it is not clear and understandable. The article presents characteristics of selected raw materials is limited to indicate a particular healthoriented role of natural foods mainly of plant origin. Special attention was paid to the bioactive components of raw materials such as chokeberry, buckwheat, elderberry or sea buckthorn. The article presents an overview of food ingredients which have a particularly beneficial effect on the human body.

Key words: cultural-natural tourism, education, traditional product, farm tourism.

JEL codes: Q18, Z32

Aleksy Chmiel

Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza im. Wincentego Pola w Lublinie

Turystyka wypoczynkowa i wędrowna w działalności Stowarzyszenia „Rodzina Wojskowa” w latach 1925-1939

Streszczenie

Stowarzyszenie „Rodzina Wojskowa” zostało powołane jako organizacja społeczna, której zadaniem miała być samopomoc ekonomiczna oraz różne formy aktywności związane z kulturą fizyczną w środowisku wojskowym, obejmujące oficerów, a później i podoficerów Wojska Polskiego. Przez cały okres działalności największą wagę przywiązywano do otoczenia opieką dzieci i młodzieży szkolnej, także ze środowisk cywilnych, poprzez organizowanie kolonii, półkolonii i, w mniejszym wymiarze, obozów, najczęściej związanych z przysposobieniem wojskowym. Duże osiągnięcia Stowarzyszenie zanotowało w dziedzinie ochrony zdrowotnej dzieci i młodzieży, przez organizowanie kolonii leczniczych w miejscowościach uzdrowiskowych, przede wszystkim Ciechocinku i Rabce, gdzie z możliwości leczenia skorzystało ponad dwa tysiące osób. Dopełnieniem działalności na polu kultury fizycznej było krzewienie krajoznawstwa i turystyki wędrownej, co w praktyce przejawiało się w organizowaniu wycieczek krajoznawczych, obejmujących swoim zasięgiem nie tylko miejsce zamieszkania i najbliższe okolice, ale i cały kraj, a w mniejszym wymiarze –także wycieczek zagranicznych.

Słowa kluczowe: Stowarzyszenie „Rodzina Wojskowa”, turystyka wypoczynkowa, turystyka wędrowna, wycieczki, kolonie zdrowotne (lecznicze).

Kody JEL: L83

Holiday and touring tourism in the activities of ‘Military Family’ Association in the years 1925-1939

Summary

The ‘Military Family’ Association was established as a social organisation predominantly aiming at ensuring economic support and to promote various forms of physical culture in the military milieu, including officers, and later also non-commissioned officers of the Polish ‘army. Through the entire period of its activity, it focused on taking care of kids and school children, as well as civilians by organising holiday camps, semi-camps, and – to a smaller extent – military training camps. The Association had major achievements in the field of children’s healthcare by organising therapeuticcamps in health resorts, mostly in Ciechocinek and Rabka, attended by well over 2000 individuals. Complementary initiatives in the field of physical culture included the propagation of sightseeing and hiking tourism, i.e. the organisation of sightseeing tours of not only the place of residence and its immediate vicinity, but of the entire country, or – to a smaller extent – also foreign trips.

Key words: Military Family Association, holidaytourism, hikingtourism, sightseeingtours, healthcarecamps (therapeuticcamps)

JEL codes: L83

Ewelina Błaszczak

Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie

Wybrane aspekty zorganizowanej turystyki dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce

Streszczenie

Zgodnie z licznymi prognozami, turystyka dzieci i młodzieży w niedalekiej przyszłości zanotuje znaczny wzrost popularności. XXI wiek opisywany jest jako epoka intensywnego rozwoju turystyki młodzieży i coraz częściej także dzieci (Przecławski 1996). Aktualnie można stwierdzić, że w krajach rozwiniętych dzieci i młodzież stają się grupą najbardziej aktywną turystycznie. Zdecydowanie bardziej aktywną niż przeciętni „dorośli” turyści, a nawet niż osoby przynależące do tzw. „trzeciego wieku”. Podobny trend zauważalny jest już w Polsce (Alejziak 2000). Publikacja ma charakter przeglądowy i dotyczy wybranych aspektów zorganizowanej turystyki dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce. Artykuł opiera się na analizie literatury przedmiotu, dotyczącej turystyki dzieci i młodzieży szkolnej, w zakresie działalności turystyczno-krajoznawczej w szkolnictwie oraz aktywności turystycznej w wieku szkolnym.

Słowa kluczowe: turystyka młodzieżowa, turystyka dzieci szkolnych, aktywność turystyczno-krajoznawcza, wycieczka szkolna.

Kody JEL: Z32

The Selected Aspects of Organised Tourism of Children and School Youths in Poland

Summary

Pursuant to numerous forecasts, tourism of children and youths will not in the years to come a considerable growth of popularity. The 21st century is described as an epoch of the intensive development of tourism of youths and more and more often also of children (Przecławski 1996). Currently, one may say that in the developed countries children and youths become the most active group in tourism terms. Definitely more active than the average ‘adult’ tourists and even than the individuals belonging to the so-called third age. A similar trend is already noticeable in Poland (Alejziak 2000). The publication is of the overview nature and it concerns the selected aspects of organised tourism of children and school youths in Poland. The article is based on a review of the subject literature on tourism of children and school youths as regards tourist and sightseeing activities in the system of education as well as tourist activities at the school age.

Key words: youth tourism, tourism of school children, tourist and sightseeing activities, school tour.

JEL codes: Z32

Nr 53(2) ARCHITEKTURA

Krystyna Guranowska-Gruszecka

 Politechnika Warszawska

 ALMERE W DĄŻENIU DO IDEAŁU MIASTA PRZYSZŁOŚCI

 Streszczenie

 Celem artykułu jest przedstawienie wyselekcjonowanych problemów dotyczących przyczyn i rezultatów budowy nowego miasta Almere w Holandii, liczącego zaledwie około pół wieku. Omówiono warunki jego heroicznego powstania na Nowej Ziemi wyrwanej morzu, zastosowane zasady projektowe dotyczące zarówno konstruowania układu miejskiego jako całości, jak i strefy centrum; opisano również wybrane, wyróżniające się rozwiązania zespołów i budynków. Artykuł jest wynikiem własnych badań terenowych na miejscu, wywiadów przeprowadzonych w Almere i zebrania opinii, jak też wykorzystania literatury, stosunkowo jeszcze ubogie.

Almere – słynne, nowe holenderskie miasto uważane jest za twór miejski wyjątkowy, wybitny pod wieloma względami, dzieło godne podziwu z prekursorską architekturą, często jakby udziwnioną, ale zwykle uzasadnioną, kiedy zagłębić się w sens zastosowanych rozwiązań. Zachwycają także niektóre urbanistyczne pomysły kształtowania fragmentów miasta, niewątpliwie żywe, istniejące, zrealizowane dowody na możliwości nowego spojrzenia na urbanistykę, zastosowań ekologicznych rozwiązań, przyjaznych człowiekowi – mieszkańcowi tych terenów i technologicznie innowacyjnych. W artykule zaledwie dotknięto najważniejszych problemów i zaprezentowano wybrane przykłady, tak dobrane, by pokazać jak najwięcej indywidualnych rozwiązań, trendów i zasad, często bardzo innowacyjnych. Wiele innych poszerzyłoby jeszcze wachlarz niecodziennych rozwiązań. Nowatorstwo generalnych idei, szczegółowych koncepcji i zrealizowanych rozwiązań tworzy nową jakość urbanistyki i architektury tego miejsca.

Almere jest często komentowane jako wzór wielkiej realizacji godnej naśladowania. Refleksji jednak wymaga odpowiedź na pytanie, czy rzeczywiście we wszystkich rozwiązaniach miejskich należy szukać prekursorstwa i na ile konkretne holenderskie pomysły warte są zastosowania gdzie indziej. Ta refleksja znajduje się w podsumowaniu artykułu, w którym również dokonano oceny, na ile te nowe pomysły powinny być implikowane w innych miastach Europy, w tym w Polsce.

Słowa kluczowe: Nowy Ląd, polder, innowacyjność, centrum na mieliźnie, różnorodność, multifunkcje.

 ALMERE ON THE ROAD TO IDEAL OF THE CITY OF FUTURE

 Summary

The article aims to present the selected problems on causes and results of building a new city – Almere in the Netherlands, which is only 50 years old. The author discusses the circumstances of its heroic formation on the New Land snatched from the sea. The paper analyses the design principles applied in Almere’s urban plans: of the centre and the whole city. The author also describes distinctive projects of individual buildings and bigger settlements. The article is an outcome of a field research (containing i.a. interviews with Almere’s inhabitants) and a critical review of literature about the city.

 Almere – a famous, new Dutch city – is considered as an outstanding place for many reasons, but most of all for its precursory architecture and a unique urban plan. Some realised ideas are impressive examples of a new look on urban planning, connecting social sensitivity with ecology and innovative technology. This article barely touches the most important problems, as the city’s case could be analysed in many monographs. The author chose also the most interesting projects, trends, conceptions associated with Almere, often very innovative. And in fact innovativeness of the city’s structure creates quality of this place; it can be inspirational for urban planners, too.

 Almere is frequently commented as a model of great realisation, worthy of imitating. However, it is important to ask if in every urban plan we should find precursory or innovations, and if Almere’s projects are really worthy to apply in other places in Europe, including Poland. Reflection on these two topics can be found in the resumption of the article.

 Key words: New Land, polder, innovativeness, innovation, diversity, multifunctions, design.

Didar Gardy

 Politechnika Warszawska

CYTADELA MIASTA ERBIL – STOLICY IRACKIEGO KURDYSTANU – „ŻYWA HISTORIA” OD WIEKÓW

Streszczenie

Miasto Erbil (Hawler) to obecnie stolica Autonomicznego Regionu Kurdystanu Irackiego, licząca ponad 1,5 mln mieszkańców. Stare Miasto, a dokładnie jego Cytadela, pochodzi sprzed ponad 6000 lat p.n.e. Stare Miasto jest dowodem istnienia i funkcjonowania cywilizacji od wieków. Było nieprzerwanie zamieszkiwane od kilku tysięcy lat. Stanowi przykład „żywej historii kultury”. Z punktu widzenia kształtowania architektury zawiera wiele ciekawych rozwiązań, będących dowodem rozwoju architektonicznego miasta oraz potwierdzającego, w jaki sposób sytuacje geopolityczne wpływały na architekturę i urbanistykę miasta. Przekształcenia te są przedmiotem niniejszego artykułu.

Słowa kluczowe: Cytadela, Erbil, Kurdystan.

THE CITADEL OF THE CITY OF ERBIL – THE CAPITAL OF IRAQI KURDISTAN – CENTURIES OF A “LIVING HISTORY”

Summary

The City of Erbil (Hawler) is currently the capital of the Autonomous Region of Iraqi Kurdistan, with over 1.5 million inhabitants. The Old City and specifically its Citadel date back to more than 6000 years B.C. The Old City is an evidence of the existence for centuries of the functioning civilization. It has been continuously inhabited for several thousand years and has served as an example of 'living cultural history' for generations. As regards the shaping of its architecture, it comprises many interesting aspects, providing evidence of the architectural development of the city and confirming how the geopolitical situation influenced its architecture and urban planning. These transformations are the subject of this article. 

Key words: Citadel, Erbil, Kurdistan

Marta Tobolczyk

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Ekspresjonizm w architekturze europejskiej. ciągłość tradycji

Streszczenie

Nurt architektury ekspresjonistycznej, rozwijającej się w Europie w latach 1910-1930, wprowadził nowy typ ekspresji w architekturze, oddającej w rzeźbiarskich biomorficznych i geomorficznych formach dynamikę pracy konstrukcji i plastykę formy architektonicznej, jaką umożliwiło stosowanie innowacyjnych technologii żelbetu, stali i szkła. Celem artykułu jest przedstawienie ciągłości tradycji ekspresjonistycznej w odmiennych uwarunkowaniach społecznych, politycznych i technologicznych. Do idei zainicjowanych przez twórców początku XX wieku powracano w połowie poprzedniego stulecia oraz obecnie. Koncepcje szklanych domów i krystalicznie przejrzystych wieżowców, pozostające w czasach I wojny światowej w sferze fantazji, doczekały się pod koniec poprzedniego stulecia nie tylko realizacji, ale stały się modernistycznym standardem. Dziś ekspresjonistyczne formy, z pominięciem metafizycznych treści, kreują twórcy posługujący się komputerowymi technikami algorytmicznymi i parametrycznymi. Metoda badawcza opiera się na analizie przedstawianych obiektów architektury, przeprowadzonej na podstawie literatury, dostępnej dokumentacji architektonicznej, ale przede wszystkim własnego doświadczenia i znajomości omawianych przykładów z autopsji. Przeprowadzone studia przypadku i badania mają wartość edukacyjną i praktyczną, stanowiąc źródło wiedzy i inspiracji dla twórczości architektonicznej.

Słowa kluczowe: architektura, ekspresjonizm, forma krystaliczna, forma geomorficzna.

EXpresSIoniSm IN THE EUROPEAN architeCture. cONTINUITY OF tradITION

Summary

The expressionist movement in architecture, thriving in Europe in the years 1910-1930, introduced a new type of appearance in architecture, expressing in its biomorphic and geomorphic forms the dynamic work of structure and plasticity, enabled by usage of innovative technologies, reinforced concrete, steel and glass. The aim of the article is to present the continuity of the expressionist tradition in different social, political and technological circumstances. Some ideas launched by architects of the early 20th century, were rediscovered in the middle of the previous century and nowadays. The concepts of glass houses and crystalline transparent skyscrapers remaining in times of World War I in the realm of fantasy were implemented at the end of the previous century, and moreover they became the modernist standard. Nowadays, when algorithmic and parametric computer techniques have become a common tool, the sculptural forms are popular means of expression. The research method will be an analysis of the selected architecture examples based on the literature, architectural documentation available, but, above all, on the author’s own experience of visiting the presented sites. The carried out case studies and research have an educational and practical value, acting as a source of knowledge and inspiration for architectural creativity.

Key words: architecture, expressionism, crystalline form, geomorphic form.

Ewa Jarecka-Bidzińska

Politechnika Warszawska

WARSZAWSKA PRAGA – SZUKANIE TOŻSAMOŚCI

Streszczenie

Podstawą rewitalizacji związanej z tożsamością miejsca jest przywrócenie życia, określenie lub odnalezienie ducha miejsca - tożsamości rewitalizowanym obszarom. Genius loci Pragi określają niepowtarzalny charakter, porządek i kompozycja przestrzeni, obiekty, ich struktura i relacje oraz rytm czasu. Do zrozumienia niepowtarzalnego charakteru miejsca niezbędna jest świadomość niewidzialnych wymiarów przestrzeni oraz jej znaczeń. Magnesem Pragi jest tożsamość: autentyczna tkanka miejska, układ urbanistyczny i architektura, przestrzenie publiczne o charakterze handlowym o ponad wiekowej tradycji, bogata historia, wielokulturowość, społeczność prażan – jako odrębnego środowiska z praską gwarą, bliskie sąsiedztwo Starego Miasta i skomunikowanie II linią metra z centrum miasta, charakter artystyczny dzielnicy, bogata infrastruktura społeczna - to wszystko buduje klimat miejsca, który przyciąga środowiska artystyczne, inwestorów i turystów. Autorka przedstawiła charakterystykę tożsamości warszawskiej Pragi oraz procesy niszczące i budujące ją. Wykazała, iż świadomość istnienia niewidzialnych wymiarów przestrzeni pozwoli zrozumieć obecną popularność Pragi.

Słowa kluczowe: tożsamość miejsca i dzielnicy, rewitalizacja, Praga, genius loci, duch miejsca.

WARSAW PRAGA - SEARCHING OF IDENTITY

Summary

The basis for revitalization related to identity of the place is the restoration of life with determination in searching for spirit of the place - the identity of revitalized areas. Genius loci of Praga determines not only the unique character, order and composition of district space, relations of structure, and the pace of life, but also unseen dimensions of space and its meaning. That helps to understand the unique nature of the place. Charm of Praga is its identity: authentic urban fabric and layout, historical architecture, public trade spaces with old tradition, rich history, location well connected with II subway line with the Warsaw downtown and location in walk distance to the Old Town, multicultural community of Praga - separate Praga’s community with its dialect, artistic neighbourhood, rich social infrastructure - all of this creates a specific atmosphere of the place, attracting the artistic society and tourists. The author presents characteristics of Praga’s identity and processes that destroy or build it. She shows that awareness of the existing invisible space dimensions will allow understanding current popularity of Praga.

Key words: identity of the place or district, revitalization, Praga, genius loci.

Anna Stefańska

Politechnika Warszawska

Efemerydy architektury

Streszczenie

We współczesnych czasach zmysł estetyczny oraz ogólna wiedza z zakresu teorii i praktyki architektury są już niewystarczające. Architekci wciąż odkrywają interdyscyplinarne możliwości zaawansowanego projektowania. W projektowaniu architektonicznym zaczęto zapożyczać z innych dziedzin cyfrowe systemy generatywne - zawód architekta po raz pierwszy nie sprowadza się tylko do kreowania formy i układów funkcjonalnych, ale także do głębszego rozumienia zachodzących procesów i analizowania różnorodnych czynników wpływających na powstawanie obiektów budowlanych.

Analizując współczesne obiekty pawilonowe w kontekście zastosowanych nowatorskich rozwiązań konstrukcyjnych, materiałowych, czy technologicznych nie można nie zauważyć, że zanika pierwotne postrzeganie pawilonu wystawowego jako neutralnej zamkniętej przestrzeni. Pawilon staje się narzędziem, które ma zaintrygować czy zainteresować publiczność i „zaprosić” do interakcji. Pawilony stają się eksponatami promującymi wydarzenia. W konsekwencji ich forma, struktura czy konstrukcja nie są bez znaczenia, każdy element jest projektowany z pieczołowitą starannością, aby nadać obiektowi charakter unikatowości i rozpoznawalności.

Słowa kluczowe: pawilon wystawowy, expo, projektowanie interdyscyplinarne, wizje architektoniczne.

Architecture ephemerals

Summary

Nowadays architectural taste and knowledge in such fields as the theory of architecture and practical abilities are not sufficient to be a good designer. Architects keep discovering multidisciplinary skills in more advanced designing. It becomes more common to use digital generative systems in designing - for the first time being an architect is not only designing form and function of buildings; an architect must understand the way buildings live, from designing till their natural death or taking down.

While analysing expo pavilions in innovative construction systems, materials or technology context, it is clearly seen that those buildings are no longer just buildings covering the exhibition but are the tool to intrigue and interest the public, they are inviting to interact with them. Pavilions are becoming the showpiece which advertises publicity to take part in such events as expo. Since that, every detail designed by architects is essential and makes those ephemerals rareness and uniqness.

Key words: expo pavilions, expo, multidisciplinary designing, architectural visions.

Ewa Kosiacka-Beck, Ewa Rykała, Maciej Żołnierczuk

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Fenomenologiczna interpretacja w kształtowaniu przestrzeni na przykładzie wnętrza placu rynkowego

Streszczenie

Każdy z nas na swój sposób odbiera dane miejsce. Dlatego by zrozumieć wielopłaszczyznowy sens przestrzeni miejskiej, trzeba ją świadomie dostrzec, wyróżnić z ogółu, poczuć wszelkimi zmysłami, następnie indywidualnie doświadczyć, by potem móc właściwie zrozumieć jej fenomen.

Celem opracowania jest zwrócenie uwagi na szeroko pojęty odbiór sensoryczny przestrzeni oraz wskazanie właściwego kierunku zagospodarowania placu rynkowego na przykładzie Serocka. Zastosowano analizy: percepcji J. Skalskiego, kompozycji urbanistycznej K. Wejcherta, form przestrzennych K. Lyncha oraz genius loci Ch. Norberga-Schulza. Na tej podstawie wyodrębniono elementy kompozycji i zasady kształtowania miejsc publicznych wpływające na tworzenie ładu przestrzennego, który przekłada się na postrzeganie i odbiór zmysłowy użytkownika. W kreacji wnętrz publicznych istotne jest zastosowanie wzorców przestrzennych, które budują charakter miejsca oraz pozwalają na tworzenie interakcji społecznych.

Słowa kluczowe: postrzeganie, krajobraz miasta, plac rynkowy, model przestrzenny, przestrzeń, zmysły, odbiór sensoryczny.

PHenomenological interpretation in space planning ON THE EXAMPLE of the market square’s INTERIOR

Summary

Each of us receives space in his or her own way. Therefore, to understand the meaning of multidimensional space, it must be seen consciously, stand out from the general, felt with all the senses, then individually experienced and next understand actually the phenomenon of that space.

An aim of this study is to draw attention to the widely understood sensory perception of space and to indicate the correct direction of development of the market square on the example of the town Serock. There were applied the following analyses: that of perception by J. Skalski, urban composition by K. Wejchert, spatial forms of K. Lynch, and genius loci of Ch. Norberg-Schulz. On this base there were separated elements of the composition and rules of shaping the urban influence on the formation of the order, which translates into the sensual perception and reception of sites by the user. The creation of public spaces is essential to the use of spatial patterns that build the character of the place and it allows for the creation of social interaction.

Key words: perception, city landscape, market square, spatial model, space, senses, sensory perception.

Konrad Podawca

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Ekrany akustyczne w krajobrazie i architekturze miasta -wybór czy konieczność

Streszczenie

W artykule poruszono problem ochrony terenów mieszkaniowych przed nadmiernym hałasem za pomocą ekranów akustycznych. Odniesiono się przede wszystkim do aspektów krajobrazowych ich konstrukcji i usytuowania w stosunku do zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej w kontekście zachowania ładu przestrzennego. Wykonana analiza opierała się na zweryfikowaniu ośmiu cech architektonicznych, krajobrazowych i technicznych wpływających na odbiór wizualny przestrzeni w otoczeniu ekranów akustycznych. Na dwóch wybranych obszarach oraz sześciu obiektach pokazano pozytywny i negatywny przykład funkcjonowania barier przeciwdźwiękowych w krajobrazie urbanistycznym.

Słowa kluczowe: ekran akustyczny, hałas, ład przestrzenny, planowanie przestrzenne.

Acoustic screens in the landscape and architecture of the city - CHOICE or necessity

Summary

The aricle addresses the issue of protection of residential areas from an excessive noise by the use of acoustic screens. Reference was made primarily to the aspects of landscape design and positioning in relation to the multi-family housing development in the context of spatial behaviour. The analysis is based on the verification of 8 architectural features, landscape and technical one affecting the reception of visual space surrounded by acoustic screens. On the two selected areas and 6 objects there is shown the positive and negative example of the functioning of sound absorbing barriers in the urban landscape.

Key words: acoustic screen, noise, spatial order, land use planning.

Piotr Pecenik

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Węzły przesiadkowe w warszawie

Streszczenie

Celem artykułu jest zasygnalizowanie problemów związanych z funkcjonowaniem węzłów przesiadkowych w centrum Warszawy. Zawiera on analizę węzła przesiadkowego w Warszawie na skrzyżowaniu ulicy Marszałkowskiej i Al. Jerozolimskich, zwanego Rondem Dmowskiego.

Analiz porównawcza zastosowana w artykule umożliwia porównanie stanu istniejącego i dwóch wariantów poprawiających istniejącą sytuację. Pomiarów czasów przesiadek na węźle dokonano w maju 2016 roku. Dwa proponowane rozwiązania mogą być przydatne w analizie możliwości modernizacji tego węzła. Zmiany zachowań pasażerów przesiadających się na tym skrzyżowaniu spowodują implikacje wśród innych użytkowników transportu.

Słowa kluczowe: węzły przesiadkowe, transport zbiorowy, ruch pieszy.

TransFER NODES IN WARSAW

Summary

An aim of this article is to signal problems in the functioning of transfer nodes in the central part of Warsaw.

In his article, the author analyses the situation in the transfer node situated at the intersection of Marszałkowska Street and Aleje Jerozolimskie (Jerusalem Avenue), called Dmowski Roundabout. The comparative analysis used in the article allows for the comparison of the existing condition with two variants of improving this situation. The timing of pedestrian transfers at the intersection between intermodal transit systems was checked in May 2016. These two proposed variants may be useful in an analysis of the possibility of upgrading this transfer node. Changes in behaviour of the passengers transfer at this intersection should result in implications for other transport users.

Key words: transfer nodes, public transport, pedestrian traffic.

Michał Gołębiewski

Politechnika Warszawska

Architektura i renesans konopi

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie słabo rozpoznanej w Polsce technologii budowlanej wykorzystującej do wznoszenia przegród mieszankę konopno-wapienną - hempcrete. W artykule scharakteryzowano materiał na podstawie przeglądu światowych publikacji oraz obserwacji i analizy praktycznych zastosowań materiału. Zebrane dane wskazują na możliwości stosowania tej technologii w Polsce i określają warunki, które muszą zostać spełnione, aby stało się to efektywne. Popularyzacja zagadnienia ma na celu zachęcenie do inicjowania badań w tym obszarze przez specjalistów różnych branż. Potrzebne jest także usystematyzowanie wiedzy o tym popularnym i obecnie nośnym społecznie zagadnieniu technicznym, które z uwagi na braki w polskojęzycznej literaturze naukowej jest często w źródłach popularnonaukowych przedstawiane w sposób niepełny lub błędny.

Słowa kluczowe: kompozyt konopno-wapienny, hempcrete, konopie, wapno.

Architecture and Renaissance of Hemp

Summary

An aim of the article is to present a little known in Poland building technology which uses hemp-lime mixes (hempcrete) to construct building partitions. The material was characterised basing on world-wide scientific publications and also on observations and analyses of practical applications of the material. The gathered data indicate the capabilities of using the technology in Poland as well as conditions to be fulfilled to make it effective. Popularisation of the issue aims at encouraging specialists of different branches to initiate scientific research. There is also the need to systemise the knowledge of this popular technical issue, which due to lack of literature in Polish is often presented incompletely or incorrectly in popular science sources.

Key words: hemp-lime composite, hempcrete, hemp, lime.

Izabela Myszka-Stąpór

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Krajobrazy w sztuce ogrodowej

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie synergii dzieła sztuki i dzieła z kategorii architektury krajobrazu - ogrodu pokazowego. Ogród i zapisane w nim wartości artystyczne i estetyczne stają się dziełem w krajobrazie. Zdarza się również, że ogród tworzony jest przez artystę w celu wyrażenia pewnej treści. Jest dziełem - trójwymiarowym obrazem, utworem, wypowiedzią. Takie ogrody prezentowane są na festiwalach ogrodowych, cieszących się dużą popularnością wydarzeniach z pogranicza natury i kultury.

Analizy ogrodów pokazowych zakotwiczone w metodyce analizy dzieła sztuki oraz architektury krajobrazu wskazały, że inspiracją do ich tworzenia mogą być krajobrazy - różne, nie tylko te piękne, urokliwe, malownicze; również te zdegradowane. Wartości prezentowane w ogrodach pokazowych wskazują na dużą wrażliwość twórców na aspekty związane z ochroną środowiska, co ma niebagatelne znaczenie i przełożenie na odbiorców - użytkowników krajobrazów.

Słowa kluczowe: sztuka ogrodowa, krajobraz, ogrody pokazowe, festiwale ogrodowe.

Landscapes in garden art

Summary

An aim of this article is to present the cooperation between the piece of art and work from the landscape architecture category - a show garden. The garden and the artistic and aesthetic values saved in it, become an art in the landscape. It also happens when the garden is created by the artist for the purpose to tell a story, express the content. It’s an art work - a three-dimensional image, narration, statement. These gardens are presented during garden festivals, popular events in the interdisciplinary way - of nature and culture.

The analyses of show gardens anchored in the methodology of the analysing art and landscape architecture showed that the inspiration in making them could be the landscapes - different landscapes, not only beautiful, charming, delightful, but even those downgraded.

The values presented in gardens show indicate high sensitivity of creators to the aspects connected with environmental protection which has a considerable meaning and impact on recipients - the users of landscapes.

Key words: garden art, landscape, show gardens, garden festival.

 Kinga Zinowiec-Cieplik

Politechnika Warszawska

Nowoczesna Natura we współczesnym mieście

Streszczenie

Na początku XXI wieku jedną z pilniejszych potrzeb jest opracowanie metod budowania zrównoważonych miast w kontekście szybkiego wzrostu liczby ich mieszkańców oraz zmian klimatycznych. Miasto to bardzo złożony system, w którym przeplatają się wszystkie problemy organizacji życia społecznego. Badacze większości dziedzin zastanawiają się, jak tworzyć, zmieniać lub budować szczęśliwe, zrównoważone, bezpieczne, przyjazne dla ludzi środowisko życia. Dlatego bardzo istotne stało się znalezienie klucza otwierającego świadomość ekologiczną polityków-decydentów. Tym kluczem jest ekonomia. Usługi, które Przyroda świadczy człowiekowi, zwane usługami ekosystemowymi, można także przeliczyć na wartość ekonomiczną - jest to konkret, który przemówił do wyobraźni. Poszukiwania zwiększenia wydajności usług ekosystemowych kierują badaczy i projektantów w nowe, dotychczas często marginalizowane w mieście obszary zieleni.

Słowa kluczowe: natura w mieście, nowoczesne ekosystemy miejskie, bioróżnorodność.

Nowoczesna Natura we współczesnym mieście

Summary

At the beginning of the twenty-first century, one of the urgent needs is to develop methods to build sustainable cities in the context of the rapid growth in the number of their inhabitants and climate change. The city is a complex system in which there intertwine all the problems of social life organisation. Researchers are wondering how to create, modify or build a happy, sustainable, safe, people-friendly living environment. Therefore it is very important to find the key to unlock the environmental awareness of politicians - the key turns the economy. Nature provides services called ecosystem services, can also be converted into an economic value - it is a concrete appealing to the imagination. Studies to increase the efficiency of ecosystem services guide the researchers and designers to new, still often marginalized green areas.

Key words: nature in the city, modern urban ecosystems, biodiversity.

 Dorota Wejchert

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Uczyć się od Mistrzów

Streszczenie

Celem rozważań jest spotkanie z dwoma niezwykłymi profesorami i nauczycielami akademickimi, architektami - Juhani Pallasmaą i Kazimierzem Wejchertem. Wydane w zbliżonym czasie książki pt. Oczy skóry – Architektura i zmysły (1996) i Przestrzeń wokół nas (1993) uczą Czytelników uważności w odbiorze przestrzeni. Przestrzeń traktowana jako materia poznawcza w procesie i za pomocą wszystkich zmysłów jest łatwiejsza w odbiorze i bardziej przyjazna człowiekowi. Nauka płynąca ze spotkania z Mistrzami jest niezwykle przydatna dla studentów i wykładowców na kierunkach architektonicznych.

Słowa kluczowe: miasto, przestrzeń, uważność, wielozmysłowość postrzegania,
dzieci i młodzież.

Learning from the Masters

Summary

The aim of this essay is to present work of two extraordinary professors, architects Juhani Pallasmaa (Finland) and Kazimierz Wejchert (Poland). In their books, issued almost in the same period, "Eyes of the Skin - Architecture and the senses" (1996) and "The space around us" (1993), readers can learn about mindfulness in the perception of space. By cognitive processes and using all the human senses, professors proved that space is easier to accept, understand and is friendlier for people. Lessons learned from these Masters are extremely useful for students but also for teachers and lecturers in the fields of architecture.

Key words: city, space, mindfulness, multi-sensuality perception, children and adolescents.

Piotr Wróbel

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Foto-obrazy architektury

Streszczenie

Żyjemy w czasach, w których obraz staje się ważniejszy niż słowo. Fotografia architektoniczna jest częścią procesu zmiany paradygmatu poznawczego. W miejsce teorii, narracji zapisanych przy pomocy słów pojawiają się przekazy oparte na obrazach. Narodziny fotografii architektonicznej są ściśle związane z technicznym wynalazkiem fotografii. Do jej znaczących „kamieni milowych” można zaliczyć: pierwszy tekst krytyczny ilustrowany fotografiami współczesnego architekta, „przewrót kubistyczny”, który wpłynął znacząco na modernistyczną koncepcję przestrzeni, a który dokonał się m.in. za sprawą analitycznego użycia fotografii, oraz powstanie instytucjonalnych kolekcji foto-obrazów architektury. Do ważnych momentów w określeniu kondycji fotografii architektonicznej należą również wystawy i towarzyszące im katalogi. Zorganizowany w 2014 roku w Londynie pokaz pt. Constructing Worlds: Photography and Architecture in the Modern Age stał się okazją do refleksji i prezentacji nowych koncepcji odwzorowywania architektury na płaskich powierzchniach zdjęć. Równolegle, na styku biznesu i kultury masowej, zachodzą procesy koncentracji władzy nad obrazami (zasobami ikonograficznymi), za pomocą których media kształtują nasze wyobrażenie o świecie.

Słowa kluczowe: fotografia architektoniczna, kultura wizualna.

Photo Images of Architecture

Summary

In our times, images have become more important than words. Architectural photos belong to the process of changing the cognitive paradigm. Image-based messages replace the narrative theories composed of words. The birth of an architectural photography is closely related to the technical invention of photography. Its important "milestones" include the first critical text illustrated with photos by a contemporary architect, "cubist upheaval", which affected the modernistic concept of space to a significant degree and which took place e.g. through an analytical use of photography, as well as the creation of institutional collections of photo images of architecture. Important factors contributing to defining the architectural photography condition include also exhibitions and accompanying catalogues. The exhibition organised in 2014 in London, called Constructing Worlds: Photography and Architecture in the Modern Age, became a site of reflection and presentation of new concepts in depicting architecture on flat photo surfaces. At the same time, at the contact point of business and mass culture, there are processes of focusing authority over images (iconographic resources) which are used by the media to form our image of the world.

Key words: architectural photography, visual culture.

Agnieszka Starzyk

Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie

Barwa w architekturze dla dzieci jako element kształtowania przyjaznych wnętrz

Streszczenie

Celem opracowania jest zwrócenie uwagi na zróżnicowane procesy percepcji koloru, ich analiza oraz propozycja rozwiązań projektowych z zakresu architektury wnętrz dedykowanych dzieciom. Barwa jako jedna ze składowych architektury ma istotny wpływ na kształtowanie przyjaznych przestrzeni dziecka. Kolor spełnia różne funkcje w przestrzeni architektonicznej (kolor funkcjonalny), podstawowe to: wyodrębnienia, kamuflażu, informacyjne, symboliczne.

Słowa kluczowe: przestrzeń dziecka, barwa w architekturze, kolor funkcjonalny.

Colour in Architecture for Children as a Component of Shaping Friendly Interiors

Summary

An aim of the study is to draw attention to the varied processes of colour perception, their analysis and the proposal of interior design solutions dedicated to children. Colour as one of the components of architecture has a significant impact on shaping the child’s friendly spaces. Colour meets different functions in the architectural space (functional colour), the basic ones are: distinction, camouflage, informational, symbolic.

Key words: child space, colour in architecture, functional colour.

Nr 52(1) FILOLOGIA

Juan Carlos Pérez Arques

Universidad de Granada

LA POÉTICA DE ARISTÓTELES SEGÚN LAS VERSIONES LATINAS DE G. DE MOERBEKE Y G. VALLA

Resumen

Este trabajo consiste en un análisis comparativo a nivel léxico llevado a cabo entre las dos primeras traducciones latinas -en sentido estricto- de la Poética de Aristóteles, que, en efecto, no son sino las versiones de Guillermo de Moerbeke y Giorgio Valla. Tras establecer la trayectoria de las primeras traducciones de esta obra aristotélica, aportaremos brevemente algunos datos acerca de estos dos autores y ofreceremos una visión general del estilo y rasgos más característicos de sus obras. Asimismo, estableceremos un análisis comparativo fundamentalmente léxico, tomando como ejemplos una serie de pasajes oportunos y controvertidos que ayuden, mediante su comparación, a destacar aquellos rasgos particulares de cada traductor y a observar, por tanto, en qué aspectos se acercan o alejan entre sí ambas versiones y cuáles son sus convergencias y divergencias con respecto al texto griego.

Nuestra intención es arrojar luz sobre algunas cuestiones de cierta relevancia para alcanzar una comprensión más amplia, por un lado, de los influjos que se puedan o no establecer entre las distintas versiones latinas de la Poética y, por otro lado, de la línea evolutiva latente en la interpretación y recepción de esta obra aristotélica.

Palabras clave:  Aristóteles, léxico, Moerbeke, Valla, traducción, comparativo, Poética. 

ARISTOTLE'S POETICS OF THE LATIN VERSION OF G. DE MOERBEKE AND G. VALLA

Summary

This work consists of a lexical comparative analysis between the two first Latin translations of Aristotle's Poetic: Guglielmo Moerbeke's and Giorgio Valla's translation. After path of first translations from The Poetic has been set, we are briefly going to give some information about those authors and provide a general approach of their style and features. Likewise, we will set a lexical comparative analysis, by highlighting appropriate text extracts as example, such that, by comparison, we can discriminate particular features of each author and observe which points are closer or distant of each other, and which are convergences and divergences with respect to the Greek text. Our intention is to shed light on some questions, in order to get wider understanding about, on one side, influences among different Latin translations of The Poetic, and, on the other side, of evolutionary line which we can find in the understanding and reception of this Aristotelian work.

Key words:   Aristotle, Lexical, Moerbeke, Valla, Translation, Comparative, Poetics.

POETYKA ARYSTOTELESA WEDŁUG ŁACIŃSKICH WERSJI  G. DE MOERBEKE I  G. VALLA

Streszczenie

Niniejszy artykuł   jest oparty na analizie komparatywnej w zakresie słownictwa, przeprowadzonej na podstawie dwóch pierwszych tłumaczeń łacińskich dzieła Poetyka Arystotelesa, które w zasadzie są  wersjami Guillermo de Moerbeke i  Giorgio Valla.  Po naszkicowaniu trajektorii pierwszych tłumaczeń w/w  dzieła  Arystotelesa, przedstawiamy zwięźle nie tylko  określone dane dotyczące tych dwóch autorów, lecz również ogólną charakterystykę stylów i cech typowych dla ich twórczości. A zatem,  eksponujemy tu analizę porównawczą, głównie w zakresie leksyki, wzorując się na przykładach  zaczerpniętych zarówno z fragmentów  stosownych jak  i  kontrowersyjnych, które by pomogły, za pośrednictwem porównań, wyróżnić szczególne cechy każdego tłumacza  i co za tym idzie, zdiagnozować, w których aspektach obie wersje tłumaczeń są  zbieżne, a  w których się różnią, tj.  jakie są między nimi podobieństwa i jakie rozbieżności w odniesieniu do tekstu greckiego. Naszym zamiarem jest wyjaśnić niektóre ważniejsze  kwestie celem lepszego zrozumienia nie tylko wzajemnych wpływów, które mogłyby mieć miejsce między różnymi wersjami łacińskimi Poetyki, lecz także ukrytej ewolucji  w zakresie interpretacji  i recepcji  omawianego tu dzieła Arystotelesa.

Słowa  kluczowe:  Arystoteles, leksyka, Moerbeke, Valla, tłumaczenie, porównawczy, Poetyka.

Maria Małgorzata Koszla-Szymańska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

ENUNCIADOS  PAREMIOLÓGICOS EN  LOS  MÉTODOS  DIRECTOS: SIGLOS  XIX - XXI (Panorama histórico)   2^a  parte

Resumen

En la segunda parte del artículo “Enunciados  paremiológicos  en la  glotodidáctica en  los  siglos XIX – XX, 2 parte” se habla del aprovechamiento de textos paremiológicos en los demás métodos de enseñanza de lenguas extranjeras, es decir: en el método natural  (John Locke) así como en una amplia gama de métodos directos apoyados en el  principio de la FAD (formación de asociaciones directas) entre un objeto, su significado y su forma lingüística. Me refiero  aquí al método de George Ticknor, al de las series  de acciones de François Gouin, al directo de Maximilian Berlitz, al progresivo de Henry Sweet, al método de enfoque comunicativo de Otto Jespersen, al de enfoque científico de Harold Palmer así como al método intermediario de Juliusz  Ippoldt. En la parte que sigue se expone el problema de aprovechamiento de las paremias en los métodos directos de enfoque audio-lingual, entre los cuales figuran:  el método de Robert Lado, el EGA (estructural-global-audiovisual), el situacional, el comunicativo así como el integral y selecto, lanzado primero por Alfred N. Smith y  después por Waldemar Pfeiffer.

Palabras clave:  proverbios, ciencia, paremiológico, cognitivo, método comunicativo, enfoque integral y selecto.

PAREMIOLOGICAL UTTERANCES IN GLOTTODIDACTICS OVER THE AGES XIX-XX, PART 2

The second part of the article “Enunciados  paremiológicos  en la  glotodidáctica en  los  siglos XIX – XX, 2 parte” (Paremiological statements in glottodidactics in the 19^th and 20^th century, 2^nd part) deals with the use of paremiological texts in the remaining methods of foreign languages teaching, namely: in the natural method (John Locke) and in a wide range of direct methods based on the FDA (formation of direct associations) principle, which consists in the development of direct associations between the object (subject), its meaning and its language form. What I am referring to are George Tickor’s method, the serial method of François Gouin, the direct method of Maximilian Berlitz, the progressive method of Henry Sweet, the communicative approach method of Otto Jespersen, the scientific approach method of Harold Palmer, and the intermediation method of Juliusz Ippoldt. Next, I proceed to present the problem of the use of paremia in direct methods of audiolingual approach, namely, Robert Lado’s method, EGA (structural-global-audiovisual) method, situational method, communication method and integration-selective method promoted by Alfred N. Smith and later Waldemar Pfeiffer.

Key words: proverbs, science, paremiological,  cognitive, communicative method, integral-selective approach.

Wypowiedzi  paremiologiczne w  glottodydaktyce na  przestrzeni  wieków  XIX-XX, część 2

Streszczenie

W części drugiej  artykułu “Enunciados  paremiológicos  en la  glotodidáctica en  los  siglos XIX – XX, 2 parte”  (Wypowiedzi  paremiologiczne w  glottodydaktyce na  przestrzeni  wieków  XIX-XX”, część 2) mowa jest o  wykorzystywaniu tekstów  paremiologicznych w  pozostałych  metodach nauczania  języków  obcych, a mianowicie: w metodzie  naturalnej  (John  Locke)  oraz  szerokiej  gamie  metod  bezpośrednich opartych na zasadzie  FAD (formación de asociaciones directas), polegającej na ‘formowaniu’ bezpośrednich skojarzeń  między obiektem (przedmiotem), jego   znaczeniem i jego formą językową.  Odnoszę  się  tu do metody  George Ticknora, metody seryjnej François Gouin’a, bezpośredniej metody Maksymiliana  Berlitza, progresywnej  metody Henry Sweeta, metody  Otto  Jespersena o podejściu komunikatywnym, metody  Harolda  Palmera  o podejściu  naukowym oraz  metody pośredniczącej Juliusza Ippoldta. W dalszej  części  artykułu przedstawiam problem wykorzystania  paremii w  metodach  bezpośrednich o  podejściu  słuchowo-ustnym (audio-lingual), wśród  których  figuruje metoda Roberta  Lado, metoda  EGA  (strukturalno-globalno-audiowizualna), metoda  sytuacyjna, metoda  komunikacyjna oraz  integralno-selektywna lansowana wcześniej przez Alfreda N.  Smitha, a później przez  Waldemara  Pfeiffera.

Słowa  kluczowe:  przysłowia, nauka, paremiologiczny, kognitywny, metoda komunikacyjna,  podejście integralno-selektywne.

Mirosława Czerny

Uniwersytet Warszawski

Andrzej Czerny

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Geograficzne aspekty ochrony dziedzictwa kulturowego w Ameryce Łacińskiej

Streszczenie

Ameryka Łacińska jest regionem o niezwykle bogatej i zróżnicowanej kulturze. Przez wiele wieków rozwijały się wspaniałe cywilizacje, zanim w XVI wieku została podbita przez Europejczyków. Dzieła sztuki i kultury materialnej wytworzone przez dawnych mieszkańców stanowią dziś cenne źródło wiedzy o pierwotnych mieszkańcach tej części świata, a także ważny element budowy tożsamości narodowej i regionalnej. Również kolonizacja hiszpańska pozostawiła po sobie wysoko cenione dzieła sztuki. Zarówno wytwory kultur prekolumbijskich, jak i czasów kolonialnych nie są dostatecznie chronione i stanowią przedmiot handlu na coraz większą skalę. Brak odpowiednich mechanizmów kontroli, ubóstwo, a także brak edukacji w regionach, w których występuje największe nagromadzenie cennych przedmiotów, sprawia, że wiele dzieł sztuki jest nielegalnie wywożonych za granicę lub ulega zniszczeniu. Wzrostowi przemytu sprzyjają nieszczelność granic i korupcja.

Słowa kluczowe: Ameryka Łacińska, Peru, dziedzictwo kultury materialnej, przemyt dzieł sztuki, ochrona dziedzictwa, granice.

Geographic Aspects of Cultural Heritage Protection in Latin America

Summary

Latin America is the region of extremely rich and diversifies culture. Over many ages, there had been developing magnificent civilizations before it was conquered in the 16^th century by Europeans. Works of art and material culture manufactured by early inhabitants are today a valuable source of knowledge about the primary dwellers of this part of the world as well as an important element of building the national and regional identity. Also Spanish colonisation has left behind cherished works of art. Both products of the pre-Columbian cultures and those of the colonial times are not sufficiently protected and are increasingly an object of trade. Lack of relevant control mechanisms, poverty as well as lack of education in the regions where there takes place the biggest accumulation of valuable objects causes that many works of art are illegally exported abroad or damaged. The growth of smuggling is increased due to permeability of borders and corruption.

Key words: Latin America, Peru, material culture heritage, smuggling of works of art, heritage protection, borders.

Katarzyna  Kacprzak

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Dos estrategias del  teatro posdramático:

Fausto 3.0 de La Fura dels Baus y Wycinka. Holzfällen de Krystian Lupa

Resumen

La autora reflexiona sobre algunos rasgos del llamado teatro posdramático, concepto de Hans-Thies Lehmann, aplicado aquí a la actividad creadora del grupo español La Fura dels Baus y el director de escena polaco, Krystian Lupa. En el artículo se presentan, sobre todo, elementos de dos obras de los artistas mencionados (Fausto 3.0 y Tala) que se pueden englobar bajo dos conceptos: “dramaturgia visual” y “montaje por variaciones”. Ambos son elementos que podemos considerar atributos del teatro posdramático. Aunque en el artículo se clasifica tanto a La Fura dels Baus, como a Krystian Lupa como creadores del teatro posdramático, se considera que dos estrategias divergentes se perfilan bajo aquella denominación común.

Palabras clave: teatro posdramático, dramaturgia visual, lo audiovisual, La Fura dels Baus, Krystian Lupa.

Two Strategies of the Postdramatic Theatre: Fausto 3.0 of the Group La Fura dels Baus and Wycinka (Logging). Holzfällen by Krystian Lupa

Summary

The Author inquires into the Hans-Thies Lehmann's postdrama concept features that appear in the performances of the Spanish La Fura dels Baus troupe and those of Krystian Lupa, a Polish theatre director. The paper discusses two performances: Fausto 3.0 of La Fura dels Baus and Wycinka. Holzfällen of Lupa. The productions reveal the features of "visual dramaturgy" and "variations driven montage". Both belong to the postdrama repository. However, the Author argues that this common denominator conceals different strategies of the artists.

Key words: postdramatic theatre, visual dramaturgy, audiovisual techniques, La Fura dels Baus, Krystian Lupa.

Dwie strategie teatru postdramatycznego:

Fausto 3.0  grupy La Fura dels Baus  oraz Wycinka. Holzfällen  Krystiana Lupy

Streszczenie

Autorka zastanawia się nad niektórymi cechami tzw. teatru postdramatycznego (pojęcie wprowadzone przez Hans-Thiesa Lehmanna), występującymi w twórczości hiszpańskiej grupy La Fura dels Baus oraz polskiego reżysera Krystiana Lupy. W artykule analizowane są elementy dwóch spektakli tych artystów (Fausto 3.0 oraz Wycinka. Holzfällen), które można by zamknąć w kategoriach "dramaturgii wizualnej” i “montażu za pomocą wariacji”. Oba te elementy możemy uznać za cechy teatru postdramatycznego. Choć w poniższym tekście, zarówno La Fura dels Baus, jak i Krystian Lupa są uznani za przedstawicieli tego właśnie rodzaju teatru, dowodzi się jednocześnie, że pod uwspólniającą nazwą mogą kryć się dwie, dość różne strategie.

Słowa kluczowe:   teatr postdramatyczny, dramaturgia wizualna, techniki audiowizualne, La Fura dels Baus, Krystian Lupa.

Tomasz Wiącek

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

LAW AND DAMNATION IN “THE LAST JUDGMENT” FROM THE LATE MEDIEVAL CHESTER MYSTERY PLAYS

Summary

In “The Last Judgment”, an English play from the late medieval Chester mystery cycle, souls stand for final judgment in Salvatus and Damnatus pairs, distinguishing the damned sinners from the penitent and redeemed. However, Iusticiarius Damnatus and Mercator Damnatus, the Judge and the Merchant, appear alone, their Salvatus counterparts missing, and as such suggesting the lack of a possibility of redemption for their sins. This paper investigates the reasons for such disparity in the context of didactic function of medieval English theatre by analyzing the relation between the apparent lack of redemption and unusual legal character of confessed transgressions. The specific abuses of the law and abandonment of legal and moral principles governing the damned souls’ trades, such as corruption, perjury, bias and fraud to which the two confess, lead to the damnation of soul not only because of their sinful aspect, but also due to the grave social consequences, such as undermining the governing legal order, inducing strife, injustice, and extortion of the weak for own particular interests. Therefore, the harsh treatment of Iusticiarius Damnatus and Mercator Damnatus becomes an important lesson not only in morality, but most significantly in law and social order. The analysis is supported by works of legal historians, such as Richard H. Helmholz and James A. Brundage, as well as medieval treatises, i.e. Gratian’s Decretum and St. Thomas Aquinas’ Summa theologica.

Key words: law, Church, theatre, Middle Ages, England, christianity.

Prawo i potępienie w sztuce „The Last Judgment” z późnośredniowiecznego cyklu misteriów miasta Chester

W sztuce pt. “The Last Judgment” z późnośredniowiecznego cyklu angielskich misteriów z miasta Chester, dusze zmarłych stają przed sądem ostatecznym w parach, jako Salvatus i Damnatus, co pozwala odróżnić skruszonych grzeszników dostępujących zbawienia, od tych zasługujących na wieczne potępienie. Jednakże Iusticiarius Damnatus oraz Mercator Damnatus, czyli sędzia i kupiec, jako jedyni występują bez pary Salvatus, co sugeruje brak możliwości odkupienia ich grzechów i zbawienia duszy. Artykuł bada powody takiego traktowania tych dwóch postaci w kontekście dydaktycznej funkcji średniowiecznego angielskiego teatru poprzez analizę związku między brakiem możliwości zbawienia, a nietypowym w przypadku pozostałych występujących w sztuce dusz, prawnym charakterem wyznanych win. Wymienione nadużycia i praktyki niegodne zawodów sędziego i kupca, takie jak korupcja, krzywoprzysięstwo, stronniczość i oszustwo, skutkują potępieniem nie tylko ze względu na ich grzeszny charakter, ale przez wzgląd na związane z nimi poważne społeczne konsekwencje, takie jak podważanie obowiązującego prawnego porządku, wprowadzanie niepokojów i braku sprawiedliwości oraz wykorzystywanie biednych i słabych dla własnych celów. W tym kontekście, sposób w jaki traktowani są Iusticiarius Damnatus oraz Mercator Damnatus staje się ważną lekcją nie tylko o charakterze moralnym, ale też prawnym i społecznym. Postawiona teza wspierana jest pracami historyków prawa średniowiecznego, takich jak Richard H. Helmholz i James A. Brundage, oraz średniowiecznymi traktatami, takimi jak Decretum Gracjana oraz Summą Teologiczną św. Tomasza z Akwinu. 

Słowa kluczowe: prawo, Kościół, teatr, wieki średnie, Anglia, chrześcijaństwo.

Andrzej Weseliński

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Joseph Conrad and the Silver Screen

Summary

The filmography of films based on the works of Joseph Conrad testifies that since the silent film era numerous filmmakers have turned to Conrad for source material. In most cases, the screen adaptations of his works were artistic and box-office failures. The release of Francis Ford Coppola’s Apocalypse Now in 1979 sparked a revival of creative and commercial interest in Conrad as a source for films. Coppola’s picture, which has achieved the status of a modern classic, and Alfred Hitchcock’s famous adaptation of The Secret Agent (1936), seem to belie the prevailing opinion that Conrad's works are impossible to adapt for the cinema successfully. This paper seeks to examine the ways in which Conrad’s works have been adapted and appropriated by two major film directors in the twentieth century.

Key words: adaptation, appropriation, Joseph Conrad, Alfred Hitchcock, Francis F. Coppola, narratology.

Joseph Conrad i srebrny ekran

Streszczenie

Filmografia filmów opartych na dziełach Josepha Conrada świadczy o tym, że od ery filmu niemego liczni filmowcy sięgali po utwory Conrada jako materiał źródłowy. W większości przypadków adaptacje filmowe jego dzieł miały charakter artystyczny i oznaczały fiasko kasowe. Ekranizacja przez Francisa Forda Coppolę Czasu Apokalipsy w roku 1979 zapoczątkowała odrodzenie twórczego i komercyjnego zainteresowania dziełami Conrada jako materiałem na filmy. Obraz Coppoli, który to film osiągnął status nowoczesnej klasyki, oraz słynna adaptacja przez Alfreda Hitchcocka Tajnego agenta (1936) wydają się zaprzeczać powszechnej opinii, że dzieła Conrada nie nadają się do udanej adaptacji kinowej. Artykuł stara się prześledzić drogi, jakimi dzieła Conrada zostały zaadaptowane i przyswojone przez dwóch czołowych reżyserów w XX wieku.

Słowa kluczowe: adaptacja, przyswajanie, Joseph Conrad, Alfred Hitchcock, Francis F. Coppola, narratologia.

Magdalena Popiel

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

“THIS GENTEEL ESCAPISM…”. ART AS FLIGHT FROM LIFE

IN IAN McEWAN’s AMSTERDAM, ON CHESIL BEACH AND ATONEMENT

Summary

The article is an attempt to settle a matter of what art demands from the artist and whether the artist has a right to sacrifice others for the sake of their work. It discusses the escapist attitude to life of the artists who are characters of Ian McEwan’s three novels. Amsterdam, On Chesil Beach and, to a lesser extent, Atonement present this particular art-artist relation. The article also demonstrates McEwan’s accomplished use of auditory images as well as musicology terms as character and atmosphere-building elements which make the narration harmonise with the narrative.   

Key words: art, artist, escapism, McEwan, Amsterdam, On Chesil Beach, Atonement.  

“THIS GENTEEL ESCAPISM…”. SZTUKA JAKO UCIECZKA OD ŻYCIA W UTWORACH IANA MCEWANA AMSTERDAM, ON CHESIL BEACH I ATONEMENT

Streszczenie

Artykuł jest próbą ustalenia, czego sztuka wymaga od artysty oraz czy artysta ma prawo poświęcić innych dla dobra swojego dzieła. Autorka rozważa w nim eskapistyczny stosunek do życia artystów – bohaterów trzech powieści Iana McEwana. Amsterdam, Na Plaży Chesil oraz, w mniejszym stopniu, Pokuta prezentują tę szczególną relację sztuka – artysta. Artykuł ukazuje także mistrzowskie posługiwanie się McEwana obrazami dźwiękowymi, jak również terminologią z zakresu muzykologii, jako elementami budującymi postaci i tworzącymi atmosferę, co sprawia, że narracja harmonizuje z fabułą powieści.   

Słowa kluczowe:  sztuka, artysta, eskapizm, McEwan, Amsterdam, On Chesil Beach, Atonement.

Andrzej Diniejko

Uniwersytet Warszawski

Oscara Wilde’a wizja socjalizmu estetycznego

Streszczenie

W artykule omówiono poglądy społeczno-polityczne Oscara Wilde’a wyrażone przez niego w stosunkowo mało znanym eseju politycznym pt. The Soul of Man under Socialism (Dusza ludzka w socjalizmie), opublikowanym w 1891 roku, w którym „król estetów” przedstawia swój dość osobliwy światopogląd socjalistyczny i krytykuje altruizm oraz filantropię jako działania, które nie likwidują nędzy. Z charakterystycznym aforystycznym dowcipem i wdziękiem Wilde snuje swoją wizję socjalizmu estetycznego z perspektywy artysty, a nie filozofa czy ideologa. Twierdzi, że socjalizm zniweluje różnice społeczne i majątkowe oraz doprowadzi do nieznanego w kapitalizmie ożywienia twórczych zdolności artystów, którzy będą realizować swoje cele artystyczne bez obawy ulegania koniunkturalizmowi i komercji. Co sprawia, że esej Wilde’a, mimo że zawiera anachroniczne i skompromitowane przez historię pomysły dotyczące wizji socjalizmu jako idealnego ustroju społecznego, nadal stanowi interesującą lekturę i jest ciekawym kawałkiem prozy późnowiktoriańskiej wywołującym u czytelnika głębszą refleksję? Próbą odpowiedzi na to pytanie jest niniejszy artykuł.

Słowa kluczowe: Oscar Wilde, socjalizm estetyczny, anarchizm, altruizm i filantropia, utopia, nowy hellenizm, nowy indywidualizm, hedonizm.

Oscar Wilde’s Vision of Aesthetic Socialism

Summary

In his article, the author discussed the Oscar Wilde’s socio-political views expressed by him in a relatively recondite essay entitled The Soul of Man under Socialism, published in 1891, in which the ‘king of aesthetes’ presents his quite a specific socialist ideology and criticises altruism and philanthropy as the measures that do not liquidate poverty. With a characteristic aphoristic with and charm, Wilde spins his vision of aesthetic socialism from the perspective of an artist and not a philosopher or an ideologist. He alleges that socialism will level social and financial differences and will lead to an unknown in capitalism recovery of creative abilities of artists who will be accomplishing their artistic objectives free of the threat of being subjective to opportunism and commerce. What causes that the Wilde’s essay, despite it contains the outdated and compromised by the history ideas concerning the vision of socialism as an ideal social system, still is an interesting reading and is an interesting piece of the late Victorian prose evoking a deeper reflection of the reader? This article is an attempt to answer this question.

Key words: Oscar Wilde, aesthetic socialism, anarchism, altruism and philanthropy, utopia, the New Hellenism, new individualism, hedonism.

Pablo de la Fuente de Pablo

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Pierre Haler

CEDIP

Entre la literatura y la historia: Un de Begur de Josep Pla y el hundimiento del mercante Palermo a cargo del submarino SM U 72 (1916)

Resumen

El 2 de diciembre de 1916, el submarine alemán SM U 72, al mando de Ernst Krafft, hundió el buque Palermo, un mercante italiano que navegaba de Nueva York a Génova portando caballos y material de guerra. El ataque tuvo lugar cerca de la costa catalana, a 25 millas náuticas del cabo de San Sebastián. En 1949, tres décadas más tarde, Josep Pla, el más brillante escritor en lengua catalana, publicó un relato corto basado en los hechos titulado Un de Begur.

Palabras clave: Josep Pla, Un de Begur, literatura catalana, guerra submarina, Primera Guerra Mundial.

Between Literature and History: One from Begur by Josep Pla and the Collapse of the Palermo Merchant in Charge of the Submarine SM U-72 (1916)

Summary

On 2^nd December 1916, the German submarine SM U-72, commanded by Ernst Krafft, sank Palermo, an Italian merchant vessel going from New York to Genoa with a cargo of horses and war material. The torpedo attack took place near the Catalonian coast 25 miles off Cape St. Sebastian. In 1949, thirty-three years later, Josep Pla, the most outstanding Catalonian writer, published a short story based on these facts entitled Un de Begur [One from Begur].

Key words: Josep Pla, Un de Begur, Catalan literature, submarine warfare, First World War.

Między literaturą a historią: Jeden z Begur Josepa Pla i zatonięcie statku handlowego Palermo, za które odpowiedzialny jest okręt podwodny SM U-72 (1916)

Streszczenie

W dniu 2 grudnia 1916 r. niemiecki okręt podwodny SM U-72, dowodzony przez Ernsta Kraffta, zatopił Palermo, włoski statek handlowy płynący z Nowego Jorku do Genui z ładunkiem koni i amunicji. Atak torpedowy miał miejsce w pobliżu wybrzeża katalońskiego 25 mil od Przylądka Św. Sebastiana na Morzu Śródziemnym. W roku 1949, trzydzieści trzy lata później, Josep Pla, najwybitniejszy pisarz kataloński, opublikował opowiadanie oparte na tych faktach, zatytułowane Un de Begur [Jeden z Begur].

Słowa kluczowe: Josep Pla, Un de Begur, literatura katalońska, działania wojenne z udziałem okrętów podwodnych, I wojna światowa.

Joanna Moczyńska

Akademia Finansów I Biznesu Vistulaw Warszawie

“Between Real Place and Mental Landscape”: The Modern Sublime in Peter Boardman’s and Joe Tasker’s Accounts of Climbing Changabang

Summary

This article focuses on the accounts of climbing the particularly difficult West Wall of Changabang, a mountain in the Garhwal Himalaya, by a team of two British mountaineers: Peter Boardman and Joe Tasker. Close-reading of these non-fiction narratives is aimed at tracing the echoes of the best-known theories of the sublime developed by Edmund Burke and Immanuel Kant, as well as the modern interpretation of the concept by Jean-François Lyotard. It appears that, though never explicitly referring to the sublime, Boardman’s and Tasker’s portrayals of their Changabang expedition not only contain some of its conventional elements, but also highlight the impossibility of representation and internal contradictions that are now emphasized as its important characteristic features. Based on Tsang Lap Chuen’s theory of the sublime, the article is an example of reclaiming the now mostly art-related concept so that it is more closely linked with real-life experience. In this way, mountain literature can be read as a reflection of the process at the origin of a cultural construct.

Key words: mountain literature, sublime, Peter Boardman, Joe Tasker.

„Między miejscem rzeczywistym a pejzażem mentalnym”: Nowoczesna podniosłość w opisach Petera Boardmana i Joe Taskera wchodzenia na Changabang

Streszczenie

Przedmiotem analizy są relacje ze wspinaczki wyjątkowo trudną Ścianą zachodnią himalajskiej góry Changabang przez dwuosobową wyprawę brytyjską: Petera Boardmana i Joego Taskera. Szczegółowa analiza opisów autentycznych wydarzeń pozwala odnaleźć elementy zarówno najbardziej znanych teorii wzniołości (sublime) sformułowanych przez Edmunda Burke’a oraz Immanuela Kanta, jak i współczesnej interpretacji tego pojęcia przez Jean-François Lyotarda. Choć sama koncepcja wzniosłości nie jest bezpośrednio przywoływana przez Boardmana i Taskera, ich relacje z wyprawy na Lśniącą Górę zawierają odniesienia do poszczególnych konwencjonalnych motywów, a także uwypuklają niemożność pełnego odzwierciedlenia przeżyć oraz wewnętrzne sprzeczności podkreślane coraz częściej jako cechy charakterystyczne zjawiska. W oparciu o teorię wzniosłości zaproponowaną przez Tsanga Lap Chuena podjęto próbę odzyskania pojęcia wzniosłości, używanego obecnie głównie w kontekście sztuki, na potrzeby opisu autentycznych doświadczeń i przeżyć. W tym ujęciu literaturę górską można interpretować jako odwzorowanie procesu, który ukształtował sublime jako kulturową konstrukcję myślową.

Słowa kluczowe: literatura górska, wzniołość (sublime), Peter Boardman, Joe Tasker.