Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula (Vistula University Working Papers)

 Nr 63(6) Ekonomia XVII

Andrzej Wernik

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Finanse publiczne w 2017 roku – próba analizy

Streszczenie

W 2017 r. nastąpiło dalsze obniżenie deficytu sektora finansów publicznych (do 1,7% PKB), co prawdopodobnie jest najlepszym wynikiem polskich finansów publicznych od 1929 r. Ogólnie stan polskich finansów publicznych należy uznać za dobry, ale w świetle bieżących kryteriów. Dalsze perspektywy nie są już tak dobre. Zachodzi strukturalna nierównowaga pomiędzy poziomem obciążeń podatkowych a programem wydatkowym, skoro nie udało się wyeliminować deficytu w szczytowym punkcie koniunktury. Pewne spowolnienie dynamiki PKB nie stworzy jeszcze istotnego zagrożenia, ale recesja może doprowadzić do załamania.

Słowa kluczowe: sektor finansów publicznych, deficyt, dochody, wydatki, równowaga fiskalna, dług publiczny.

Kody JEL: H6

Public Finance in 2017. An Attempt to Carry out an Analysis

Summary

In 2017, there took place a further reduction of deficit of the public finance sector (to 1.7% of GDP), what has probably been the best result of Polish public finance since 1929. In general, the state of Polish public finance should be considered as good, though in the light of current criteria. Further perspectives are already not so good. There takes place structural disequilibrium between the level of tax burden and the spending programme forasmuch it has not been possible to eliminate deficit at the peak of boom. A certain slowdown of the GDP dynamics will yet not have produced a real threat, but recession may have led to a slump.

Key words: public finance sector, deficit, income, expenditure, fiscal balance, public debt.

JEL codes: H6

Ryszard Michalski

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Polska polityka pieniężna w 2017 roku – w martwym punkcie

Streszczenie

W związku ze zmianą ekipy rządzącej w Polsce, w wyniku wyborów z końca 2015 r., w latach 2016-2017 wyraźnie odrzucono konsolidację fiskalną, rozwijano politykę ekspansji finansowej bez powrotu i zamrożono politykę monetarną.

W ostatnich latach zarysowuje się w Polsce tendencja do spadku znaczenia polityki pieniężnej, która mocno traci na efektywności tak ze względu na błędy jej autorów, jak i na fakt, że od wielu lat nie potrafi sobie poradzić z sytuacją ogólnej nadpłynności systemu bankowego. Wymaga to nie tylko zmian instytucjonalnych, ale i przewartościowania samej koncepcji polityki monetarnej i jej głównego celu.

Ostatnie lata to okres uspokojenia sytuacji na rynku międzybankowym mimo utrzymywania się nadpłynności sektora bankowego jako całości. O utrzymującej się nadpłynności świadczą: coraz niższe wykorzystanie kredytu lombardowego przez banki, zwiększone stany ich depozytów w banku centralnym i wyraźna przewaga w ciągu kilku ostatnich lat okresów kształtowania się stawki POLONIA poniżej obowiązującej stopy referencyjnej NBP. Dla polskich finansów, w tym systemu pieniężnego, po 2015 r. największe zagrożenia rysują się nie tyle ze strony niestabilnych czynników zewnętrznych, ile wynikają z ekspansywnej polityki wydatków publicznych.

Słowa kluczowe: bank centralny, Rada Polityki Pieniężnej, stopa procentowa, polityka kursu waluty, inflacja/deflacja, rynek międzybankowy, nadpłynność sektora bankowego, nierównowaga zewnętrzna.

Kody JEL: E5

Polish Monetary Policy in 2017 – a Standstill

Summary

Due to the political change in Poland in the second half of 2015, during the years 2016-2017 we were observing a reversal of fiscal consolidation and freezing of monetary policy.

In last years, the role of Polish monetary policy has evidently diminished. It has lost its efficacy not only because of obvious mistakes of policy makers, but also they are not able to overcome the over-liquidity in the home banking system. It requires not only institutional changes but also essential reorientation of the monetary policy’s concept and its main objective.

The last five years have led to mitigation of the situation in the interbank market; however, still under over-liquidity conditions of the whole banking sector. The persistent excess liquidity is evidenced by the lesser and lesser use of marginal lending funds by banks, their higher deposits with the central bank, and keeping the POLONIA rate below the pending reference rate of the NBP through majority of time during maintenance periods. After 2015, the greatest threat for Polish finances, including the monetary system, comes not from an unstable external environment but from expansionary policy of public expenditures.

Key words: central bank, MPC, interest rate, exchange rate policy, inflation/deflation, interbank market, over-liquidity of the banking sector, external disequilibrium.

JEL codes: E5

Janusz Sawicki

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Dynamics between External Equilibrium and Investment Ratio. The Case of the Central and East European Countries, Members of the European Union

Summary

The balance of payments performance informs us about “savings transformation” occurring between a given economy and its economic partners (foreign environment). In the paper, we assessed the long-term relationships between the dynamics of the balance of payments components and investments outlays in the Central and East European countries, the members of the European Union in the years 1995-2017. It is important to know the strength of these associations as the changes of the investment policy can in certain situations worsen international financial stability. In order to research this issue we regressed investment and consumption of each country on its current and capital account (CCA) and net export (EX). We used two different OLS linear models and additionally examined the interaction between the chosen variables, treated as endogenous, using VAR models.

The independent variables, as expected, had a negative association with CCA and EX. For most countries, the negative coefficients of relationships between CCA, EX and investment were bigger than the coefficients for consumption. The increase of one percentage point of the ratio of investment share in GDP (ceteris paribus) caused the share of net export in GDP to fall more than proportionally, more than by one percentage point in six countries that is in Poland, the Czech Republic, Bulgaria, Latvia, Lithuania, and Slovakia. There was a similar connection between investments and external balance (CCA) in the Visegrad countries and in the Baltic States, except for Hungary, where these relationships were the weakest. Using the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) approach we found the long- and short-term speed of adjustment. The error correction rate (CoinEq) indicated that the corrections of the departure from equilibrium between net exports and investments were very different between economies. In the majority of cases, the adjustment rate of about 100 percent took place. But while looking at the short-term relationship we see that an increase of the investments share in GDP by one percentage point caused net export to fall more than proportionally only in Bulgaria, the Czech Republic, Poland, Slovakia, and in Cyprus, where the change amounted to 0.98 percentage points.

Finally we used vector autoregressive models which describe the dynamic relationship of lagged values all treated as endogenous. We can see that in the short run the forecast error variance in net export was explained mainly by investments shocks (in over 50%) in Cyprus, Estonia, Lithuania, Poland, Slovenia, and Slovakia. It means that shock to investments outlays in these economies had a strong negative influence on net exports. In the long run, the influence of investment innovations on net exports was steady or dying away over the years. We found the weakest influence of investments outlays changes on net export position in the Czech Republic, Hungary, and Malta.

Key words: investment ratio, balance of payments, financial stability.

JEL codes: F32, F43

Dynamika między równowagą zewnętrzną a wskaźnikiem inwestycji. Przypadek krajów Europy Środkowej i Wschodniej, członków Unii Europejskiej

Streszczenie

Wyniki bilansu płatniczego informują nas o „transformacji oszczędności” występującej między daną gospodarką a jej partnerami ekonomicznymi (środowiskiem zagranicznym). W artykule oceniono długookresowe relacje między dynamiką komponentami bilansu płatniczego a nakładami inwestycyjnymi w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, państwach członkowskich Unii Europejskiej w latach 1995-2017. Rzeczą ważną jest poznanie siły tych związków, jako że zmiany polityki inwestycyjnej mogą w pewnych sytuacjach pogarszać międzynarodową stabilność finansową. W celu zbadania tej kwestii dokonano regresji inwestycji i konsumpcji w każdym kraju na jego rachunku bieżącym i kapitałowym oraz eksportu netto. Użyto dwóch różnych modeli liniowych zwykłych najmniejszych kwadratów (OLS) i dodatkowo zbadano interakcję między wybranymi zmiennymi, traktowanymi jako zmienne endogeniczne, z zastosowaniem modeli wektorowej autoregresji.

Zmienne niezależne, jak się spodziewano, miały ujemną korelację z rachunkiem bieżącym i kapitałowym oraz z eksportem netto. Dla większości krajów ujemne współczynniki korelacji między rachunkiem bieżącym i kapitałowym i eksportem netto a inwestycjami były większe niż współczynniki dla konsumpcji. Wzrost o jeden punkt procentowy wskaźnika udziału inwestycji w PKB (przy pozostałych warunkach równych, ceteris paribus) spowodował, że udział eksportu netto w PKB obniżył się bardziej niż proporcjonalnie, o więcej niż jeden punkt procentowy w sześciu krajach, tzn. w Polsce, Czechach, Bułgarii, na Łotwie, Litwie i Słowacji. Wystąpił podobny związek między inwestycjami a bilansem zewnętrznym (rachunki bieżące i kapitałowe) w krajach Grupy Wyszehradzkiej i w krajach bałtyckich z wyjątkiem Węgier, gdzie te korelacje były najsłabsze. Stosując podejście oparte na modelu autoregresyjnym z rozkładem opóźnień (ARDL) stwierdzono długo- i krótkookresową szybkość wyrównania. Współczynnik korekcji błędów (CoinEq) wykazał, że korekty odstępstwa od równowagi między eksportem netto a inwestycjami bardzo się różniły między gospodarkami. W większości przypadków miał miejsce wskaźnik wyrównania w wysokości około 100 procent. Jednakże patrząc na korelację krótkookresową widzimy, że wzrost udziału inwestycji w PKB o jeden punkt procentowy spowodował spadek eksportu netto więcej niż proporcjonalnie jedynie w Bułgarii, Czechach, Polsce, na Słowacji i na Cyprze, gdzie zmiana wyniosła 0,98 punktu procentowego.

Na koniec posłużono się autoregresyjnymi modelami wektorowymi, które opisują dynamiczną zależność wartości opóźnień, przy czym wszystkie są traktowane jako zmienne objaśniane (endogeniczne). Można zauważyć, że w okresie krótkim wariancję błędu prognozy w eksporcie netto wyjaśniono głównie szokami inwestycyjnymi (w ponad 50%) na Cyprze, w Estonii, na Litwie, w Polsce, Słowenii i na Słowacji. Oznacza to, że szok inwestycyjny w tych gospodarkach miał silny ujemny wpływ na eksport netto. W okresie długim wpływ innowacji inwestycyjnych na eksport netto był stabilny lub zanikał z upływem lat. Stwierdzono najsłabsze oddziaływanie zmian w nakładach inwestycyjnych na pozycję w eksporcie netto w Czechach, na Węgrzech i Malcie.

Słowa kluczowe: wskaźnik inwestycji, bilans płatniczy, stabilność finansowa.

Kody JEL: F32, F43

Krystyna Mościbrodzka

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Analiza sytuacji finansowej przedsiębiorstw niefinansowych w Polsce w roku 2017 i pierwszym kwartale 2018 r. na tle lat poprzednich z podkreśleniem roli dużych przedsiębiorstw w gospodarce.

Streszczenie

Celem opracowania było przedstawienie aktualnej sytuacji finansowej przedsiębiorstw w 2017 r. oraz w pierwszej połowie 2018 r. Analizie poddano przedsiębiorstwa prowadzące pełną księgowość – księgi rachunkowe ‒ w podziale na wielkość przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem oceny sytuacji w dużych przedsiębiorstwach. Założono, że wpływ na wyniki gospodarcze mają nie tylko małe i średnie firmy, ale także duże przedsiębiorstwa. Należy więc monitorować sytuację finansową przedsiębiorstw ogółem, jak też przedsiębiorstw dużych, ponieważ współpraca przedsiębiorstw dużych z małymi firmami stwarza warunki do rozwoju także małych firm.

Analizy przeprowadzone dotyczyły:

- wzrostu przedsiębiorstw, liczebności, zatrudnienia, nakładów inwestycyjnych, aktywów trwałych i obrotowych ogółem i na jedno przedsiębiorstwo;

- oceny wyników finansowych w sektorze przedsiębiorstw, dynamiki przychodów i kosztów, zysku ze sprzedaży produktu, zysku netto (struktury i dynamiki);

- efektywności: wydajności pracy, rentowności pracy, rentowności przychodów, rentowności obrotu, rentowności majątku, udziału kosztów w przychodach;

- bezpieczeństwa kapitału pracującego, dynamiki kapitału pracującego, struktury oraz wielkości kapitału pracującego przypadającego na jedno przedsiębiorstwo, płynności, zadłużenia, rotacji zapasów i należności, upadłości i restrukturyzacji, finansowania majątku.

W pracy udowodniono, że duże przedsiębiorstwa w Polsce zatrudniające powyżej 250 osób rozwijają się i prowadzą działalność bezpiecznie, zwiększając swoją efektywność i na tle całego sektora są bardziej dynamiczne i efektywne od pozostałych przedsiębiorstw. Posiadają wiele mocnych stron i nieliczne słabe strony, takie jak wciąż zbyt niska dynamika inwestycyjna.

Kody JEL: G3, G31, G33, D22, D25

Słowa kluczowe: przedsiębiorstwa, wyniki finansowe, rentowność, ryzyko i bezpieczeństwo w działalności gospodarczej.

Analysis of Financial Condition of Non-Financial Corporations in Poland in 2017 and in the First Quarter of 2018 vis-à-vis Previous Years with an Emphasis of the Role of Large Enterprises in the Economy.

Summary

The aim of the paper was to present the current financial situation of enterprises in 2017 and in the first half of 2018. The analysis comprised enterprises maintaining comprehensive bookkeeping – account ledgers ‒ divided into the size of enterprises, with a particular consideration of evaluation of the situation at large enterprises. There was made the assumption that not only small and medium-sized businesses have their influence on economic performance, but also large enterprises. Therefore, it is necessary to monitor the financial situation of enterprises in general as well as big enterprises, since cooperation of large enterprises with small companies set forth conditions for development of small businesses, too.

The carried out analyses concerned the following:

- growth of enterprises, their number, employment, investment outlays, fixed and current assets total and per enterprise;

- assessment of financial performance in the sector of enterprises, dynamics of revenue and expenses, return on product sales, net profit (structure and dynamics);

- effectiveness: labour productivity, operating profitability, rate of return, profitability ratio, return on assets, the share of costs in revenues;

- security of working capital, dynamics of working capital, structure and volume of working capital per enterprise, liquidity, indebtedness, inventory and receivables turnover, bankruptcy and  overhaul, assets financing.

In her article, the author proved that large enterprises in Poland employing more than 250 people are developing and running their activities securely, increasing their effectiveness and are, against the background of the entire sector, more dynamic and effective than other enterprises. They have many strengths and not many weaknesses such as still too low investment dynamics.

Key words: enterprises, financial performance, profitability, risk and security in economic activity.

JEL codes: G3, G31, G33, D22, D25

Barbara Karlikowska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Kondycja sektora MSP w Polsce w 2017 roku

Streszczenie

Sektor mikro, małych i średnich przedsiębiorstw od lat stanowi o kondycji gospodarki polskiej i światowej. W sytuacji, gdy na „rynku” pojawia się coraz więcej możliwości finasowania działalności gospodarczej ze źródeł zewnętrznych, wiele osób odkrywa w sobie „ducha przedsiębiorczości” i rozpoczyna działalność gospodarczą. Motywacją do wyboru takiej drogi kariery dla części z nich jest niemożliwość znalezienia pracy spełniającej oczekiwania, a część do podjęcia decyzji została zmuszona przez sytuację ekonomiczną gospodarstwa domowego. Z roku na rok przybywa więc tych najmniejszych firm. Każdego roku powstaje około 330 tys. nowych przedsiębiorstw. Wraz ze wzrostem liczby przedsiębiorstw możemy zaobserwować również wzrost jakości polskiej przedsiębiorczości. Przekłada się to również na ich wzrastający udział w PKB. Według ostatnich dostępnych danych udział MŚP w tworzeniu PKB przekroczył 50%.

Celem niniejszego opracowania jest pokazanie, jaka jest kondycja tych najmniejszych na rynku przedsiębiorstw na tle małych i średnich. Celowo nie będzie tu odniesienia do dużych przedsiębiorstw, ponieważ to nie one są konkurencją na rynku dla MMŚP. Spośród wielu dostępnych danych statystycznych przygotowanych przez instytucje w Polsce i Komisję Europejską wybrano te najistotniejsze zdaniem autora i te, które najlepiej wskazują na ich znaczenie.

Słowa kluczowe: sektor MSP, mikroprzedsiębiorstwa, źródła finansowania, wskaźniki finansowe i ekonomiczne.

Kody JEL: D22, D25, L26

The Condition of the SME Sector in Poland in 2017

Summary

The sector of micro, small and medium enterprises has been decisive for the condition of the Polish and world economy for many years. In the situation where more and more possibilities of financing economic activity from external sources appear in the "market", many people discover the "entrepreneurial spirit" and start a business. The motivation for some people to choose such a career path is the impossibility to find the job that meets their expectations, while other people are forced to do that by the economic situation of the household. Hence, every year, the number of the smallest companies is increasing. About 330 thousand new enterprises are created each year. Along with the increase in the number of enterprises, we can also observe an increase in the quality of Polish entrepreneurship. It also translates into their increasing share in GDP. According to the latest available data, the share of SMEs in generating GDP exceeded 50%.

The aim of this study is to show what is the condition of the smallest companies in the market compared to small and medium-sized enterprises. Deliberately, there will be no reference to large enterprises because they are not competition for MSME in the market. Among the many available statistical data prepared by the institutions in Poland and the European Commission, the most important in the author's opinion and those that best indicate their importance were selected.

Key words: SME sector, microenterprises, sources of financing, financial and economic indicators.

JEL codes: D22, D25, L26

Dorota Nejman

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

 Finanse jednostek samorządu terytorialnego w 2017 roku

Streszczenie

Charakterystyka sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Przedstawienie i omówienie podstawowych parametrów budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Porównanie planu i wykonania w 2017 r. oraz do wykonania w 2016 r. Ogólna sytuacja finansowa jednostek samorządu terytorialnego w Polsce w 2017 r. Zauważalny wzrost dochodów i wydatków jednostek podsektora. Znaczące w porównaniu do 2016 r. i planu na 2017 r. zmniejszenie deficytu. Nieznaczne zmiany w zadłużeniu. Optymistyczne prognozy na lata 2018-2020 na podstawie wieloletnich prognoz finansowych przyjętych przez samorządy.

Słowa kluczowe: samorząd terytorialny, jednostki samorządu terytorialnego, finanse samorządowe, finanse jednostek samorządu terytorialnego, budżet samorządu, budżet jednostek samorządu terytorialnego, dochody samorządu, dochody jednostek samorządu terytorialnego, wydatki samorządu, wydatki jednostek samorządu terytorialnego, zadłużenie samorządu, zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego.

Kody JEL: H71, H74, H 76, R51, R58

Finance of Local Governmental Units in 2017

Summary

Description of the local government’s financial situation. Presentation of and discussion on the basic parameters of governmental units’ budgets. Comparison of the plan and execution thereof in 2017 as well as that to the pan execution in 2016. General financial situation of governmental units in Poland in 2017. The noticeable growth of incomes and expenditures of units of the subsector. A considerable vis-à-vis 2016 and the plan for 2017 reduction of deficit. Insignificant changes in indebtedness. Optimistic forecasts for the years 2018-2020 based on long-standing financial forecasts adopted by governments.

Key words: local government, local governmental units, government finance, local government units’ finance, government’s budget, local government units’ budget, government’s incomes, local government units’ incomes, government’s expenditure, local government units’ expenditure, government’s indebtedness, local government units’ indebtedness.

JEL codes: H71, H74, H 76, R51, R58

Michał Broniszewski

Uniwersytet Wrocławski

Zintegrowane zarządzanie ryzykiem politycznym na polskim rynku kapitałowym na rzecz odpowiedzialnego rozwoju polskich regionów

Streszczenie

Badania w ramach artykułu naukowego stanowią ocenę istoty zmian instytucjonalno-organizacyjnych na rzecz opracowywania i operacjonalizacji rządowej strategii rozwoju rynku kapitałowego oraz jego wpływu na finansowanie rozwoju polskich regionów. Efektem badań będzie stworzenie zintegrowanego modelu sekwencyjnego koncepcji strategicznego zarządzania ryzykiem politycznym na polskim rynku kapitałowym, z uwzględnieniem otoczenia zewnętrznego i wewnętrznego. Celem badań jest zrozumienie racjonalizacji szeroko rozumianych korzyści bądź racjonalizacji i minimalizacji strat w funkcjonowaniu oraz sprawności polskiego rynku kapitałowego. W warstwie teoretycznej stworzony zostanie w tym celu analityczny sekwencyjny model rynku kapitałowego, umożliwiający skorelowanie działań uczestników rynku kapitałowego oraz identyfikowanie ryzyka politycznego i zarządzanie nim, umożliwiający określenie ich potencjalnego wpływu na rozwój rynku kapitałowego oraz rozwoju polskich regionów. W warstwie empirycznej wykorzystano metodę macierzy problemów decyzyjnych w warunkach ryzyka politycznego, zakładając występowanie procesu następujących zdarzeń w następującym układzie: ustalenie istoty rodzaju ryzyka, identyfikację czynności, ustalenie możliwych pakietów działań w ramach podejmowanych decyzji politycznych. Wyniki badań umożliwią zidentyfikowanie wariantów i będą wsparciem dla wdrożenia strategii. Praktyczne zastosowanie badań pozwala odpowiednio reagować uczestnikom w sytuacji zmian organizacyjnych na rynku kapitałowym.

Słowa kluczowe: operacjonalizacja strategiczna zarządzania ryzykiem politycznym, rynek kapitałowy, polityka gospodarcza, rozwój regionalny, polityki publiczne.

Kody JEL: G3

Integrated Political Risk Management in the Polish Capital Market for the Responsible Development of Polish Regions

Summary

The research within the framework of this scientific article is an assessment of the essence of institutional and organisational alterations for developing and operationalising the governmental strategy of developing the capital market and its impact on financing the development of Polish regions. An effect of the research will be creation of an integrated sequential model of the concept of strategical management of the political risk in the Polish capital market taking into account the external and internal environment. The aim of the research is to understand the reasoning of benefits in a broad sense or the reasoning and minimising losses in functioning and efficacy of the Polish capital market. In the theoretical layer, there will be set forth for this purpose an analytical sequential model of the capital market enabling correlation of the measures of participants of the capital market as well as identification of the political risk and management thereof enabling the determination of their potential impact on the development of the capital market and the development of Polish regions. In the empirical layer, there was used the method of the matrix of the decision-making problems under the conditions of the political risk assuming the occurrence of the process of the following events in the following set: identification of the essence of the type of risk, identification of the actions, determination of possible packages of measures within the framework of the political decisions being made. The research findings shall enable identification of the versions and will be a support for strategies implementation. The practical application of the research allows participants’ proper reaction in the situation of organisational changes in the capital market.

Key words: strategical operationalisation of political risk management, capital market, econo0mic policy, regional development, public policies.

JEL codes: G3

Michał Kruszka

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Nadzorcze środki ograniczania podaży kredytów zabezpieczonych hipotecznie

Streszczenie

Ostatni kryzys finansowy ujawnił istotne powiązanie stabilności systemu bankowego z kredytowaniem nieruchomości. Celem artykułu jest przedstawienie narzędzi z zakresu nadzoru bankowego jako czynników, które mogą ograniczyć podaż tego rodzaju kredytów. Badaniu poddano wyłącznie instrumenty wprowadzone do prawodawstwa unijnego poprzez pakiet CRD IV/CRR, a następnie dzięki analizie porównawczej pokazano zakres ich wdrożenia w poszczególnych państwach EOG. Otrzymane wyniki pozwalają na stwierdzenie, że instrumenty nadzorcze skutkujące wzrostem wymogów kapitałowych cechują się istotną elastycznością. Jednakże relatywnie niewiele państw zdecydowało się na ich zastosowanie z uwagi na potencjalne skutki uboczne.

 Słowa kluczowe: nadzór bankowy, wymogi kapitałowe, rynek nieruchomości, ryzyko systemowe.

Kody JEL: G21, G28, K23

Supervisory Measures for Limiting the Supply of Loans with Mortgage Collateral

Summary

The recent financial crisis revealed an important link between the stability of the banking system and real estate lending. An aim of the article is to present tools in the field of banking supervision as the factors that may limit the supply of such loans. The research covered only instruments introduced to the EU legislation through the CRD IV/CRR package; then, the method of comparative analysis was applied to show the scope of implementation thereof in individual EEA states. The obtained results allow stating that supervisory measures undertaken in relation to capital requirements are characterised by significant flexibility. However, relatively limited numbers of countries have decided to use them due to their potential side effects.

Key words: banking supervision, capital requirements, real estate market, systemic risk.

JEL codes: G21, G28, K23

Adam Oleksiuk

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Przestrzeń rozwoju innowacji w samorządzie lokalnym – strategiczne wyzwania

Streszczenie

Dociekania zaprezentowane w niniejszym opracowaniu koncentrują się wokół potencjału innowacyjnego, którym dysponują samorządy lokalne. Celem opracowania jest wskazanie i omówienie najnowszych trendów wdrażania innowacji w samorządzie lokalnym. Rozważania koncentrują się na wykazaniu zalet związanych z problematyką innowacyjności w samorządzie lokalnym. W ostatniej części artykułu sformułowano na podstawie literatury przedmiotu, dostępnych raportów i wyników badań empirycznych najważniejsze wyzwania związane z agendą dotyczącą innowacji, które należy uwzględniać przy opracowywaniu strategii i programów innowacyjnych dla samorządów lokalnych.

Słowa kluczowe: innowacje, sektor publiczny, samorząd lokalny, strategie innowacji.

Kody JEL: H75, H83, O31, O38, O43

Space for Development of Innovation in the Local Government - Strategic Challenges

Summary

The considerations presented in this paper concentrate on the innovative potential of local governments. The aim of this study is to show and discuss the latest trends in the implementation of innovations in the local government. The content focuses on showing the advantages associated with the issues of innovation in local government units. In the last part of the article, based on the literature on the subject, available reports and results of empirical research, the most important challenges related to the innovation agenda are formulate that should be considered when developing innovation strategies and programmes for local governments.

Key words: innovations, public sector, local government, innovation strategies.

JEL codes: H75, H83, O31, O38, O43

Nr 62(5) Ekonomia XVI

Paweł Bożyk

 Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Polska droga do Europy

Streszczenie

Przeciwnicy szybkiego wejścia Polski do UE/Unii Monetarnej boją się jeszcze większego podporządkowania polskiej gospodarki największym w UE krajom i firmom; bądź co bądź ustępujemy poważnie korporacjom niemieckim, francuskim i włoskim. Stąd dyskusja między zwolennikami narodowego i ponadpaństwowego charakteru integracji.

Aktualnie jesteśmy w Polsce w okresie dominacji argumentów na rzecz narodowego charakteru integracji. W warunkach ponadpaństwowego modelu integracji Polska musiałaby się podporządkować krajom i przedsiębiorstwom największym w Unii.

Zwolennicy narodowego charakteru integracji nie mają szans na zwycięstwo w tej dyskusji, z kilku powodów.

- Po pierwsze, korzenie dzisiejszej Unii miały charakter ponadpaństwowy. Dotyczy to nie tylko Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, lecz także kolejnych instytucjonalnych form tej integracji.

- Po drugie, rywalizacja Unii Europejskiej ze Stanami Zjednoczonymi (a więc z ponadpaństwowym organizmem gospodarczym) wskazywała i wskazuje na przewagę korzyści płynących z ponadpaństwowej formy integracji.

- Po trzecie, przyjmowanie do Unii Europejskiej krajów jaskrawo odbiegających od dominującego w UE poziomu (zwłaszcza jakościowego) mogło znaleźć uzasadnienie tylko w ponadpaństwowym charakterze integracji dopuszczającym przepływ dochodu z jednych krajów do drugich.

- Po czwarte, cykliczny rozwój gospodarek UE wspólnym wysiłkiem wymógł przeciwdziałania negatywnym skutkom tego rozwoju. Twierdzenie, ze wejście Polski do strefy euro umożliwi jej równoprawne decydowanie o przyszłości Unii, jest nieporozumieniem.

Nie ma „sprawy polskiej” w kontekście euro. Jeśli nie wejdziemy do strefy euro, UE się przez to nie zawali. Przykład Wielkiej Brytanii świadczy, że jej rezygnacja z członkostwa w Unii nie doprowadzi Unii do upadku.

Jeżeli Polska nie wejdzie do strefy euro, to strefa również będzie nadal istnieć. O jej przyszłości zdecydować może kolejny światowy kryzys walutowy, a nie rezygnacja Polski z wejścia do tej strefy.

Słowa kluczowe: euro, ponadpaństwowy, narodowa integracja, korporacja, konwergencja, stowarzyszenie z Unią, scenariusze.

Kody JEL: F15

The Polish Way to Europe

Summary

Opponents of a quick Poland’s entry to the EU/Monetary Union are afraid of a still greater subjection of the Polish economy to the biggest countries and companies in the EU; after all, we considerably yield to German, French and Italian corporations. Hence, there is the discussion between the advocates of the national and supranational nature of integration.

At present, we are in Poland in the period of prevalence of arguments in favour of the national nature of integration. Under the conditions of the supranational model of integration, Poland would have to comply with the biggest countries and enterprises in the Union.

Advocates of the national nature of integration do not have any chances for victory in this discussion for several reasons.

- First, the present Union’s roots had the supranational nature. This concerns not only the European Coal and Steel Community, but also subsequent institutional forms of this integration.

- Second, rivalry between the European Union and the United States (therefore, the supranational economic entity) indicated and still indicates the advantage of the benefits stemming from the supranational form of integration.

- Third, acceptance to the European Union of the countries sharply departing from the prevailing in the EU level (especially qualitative one) might have been justified only in the supranational character of integration allowing for transfer of income from some countries to other ones.

- Fourth, the cyclical development of EU economies by common efforts has forced countermeasures against negative consequences of that development. The allegation that Poland’s entry to the euro area will enable this country equal deciding about the Union’s future is a misapprehension.

There is no “Polish matter” in the euro context. If we do not enter the euro area, the EU will not have collapsed due to that. The example of Great Britain evidences that its resignation from the EU membership will not have brought the Union to the fall.

If Poland fails to enter the euro area, the zone will also exist henceforth. Its future may be decided by a further global monetary crisis and not Poland’s resignation from the entry to the zone.

Key words: euro, supranational, national integration, corporation, convergence, association with the EU, scenarios.

JEL codes: F15

Katarzyna Cymbranowicz

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Refleksja na temat członkostwa Polski w strefie euro z perspektywy rynku pracy

Streszczenie

Członkostwo Polski w Unii Gospodarczej i Walutowej (UGiW) jest jednym z najczęściej podejmowanych i najbardziej kontrowersyjnych tematów związanych z uczestnictwem Polski w Unii Europejskiej (UE). Od początku procesu integracji z UE sprawa polskiego członkostwa w tzw. strefie euro jest obecna w publicznej debacie tak w kraju, jak i za granicą. Istotnym wątkiem w tej dyskusji jest odpowiednie przygotowanie i prawidłowe dostosowanie rynku pracy do pełnego członkostwa Polski w UGiW, a tym samym w UE.

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy polski rynek pracy jest przygotowany na wprowadzenie wspólnej europejskiej waluty i na zmiany, jakie w związku z tym nastąpią. Dla zrealizowania tak przyjętego celu zastosowano metodę analizy polskiej i zagranicznej literatury w odniesieniu do teoretycznej i empirycznej oceny funkcjonowania państw należących i pozostających poza strefą euro oraz metodę analizy statystycznej ukazującą zmiany zachodzące na rynku pracy na podstawie ilościowej analizy danych pozyskanych z baz Eurostat, OECD, Banku Światowego, Economic Outlook Database.

Wnioski płynące z przeprowadzonej analizy wskazują, że polska gospodarka po prawie 30 latach, tj. od przełomowego roku 1989, który zapoczątkował okres transformacji politycznej, gospodarczej i społecznej, w rankingach gospodarczych awansowała do grona państw o poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego zbliżonym do przeciętnego w UE i w strefie euro. Awans ten postępował równolegle ze zmianami zachodzącymi na rynku pracy, jednak mimo postępów, jakie udało się w tym czasie osiągnąć, nadal istnieje potrzeba reform w celu zredukowania odmienności między naszą gospodarką a gospodarką strefy euro. Zatem zarówno kalendarz, jak i tempo procesu akcesji do UGiW mogą i powinny być przedmiotem optymalizacji w celu wyboru najkorzystniejszej z naszego punktu widzenia, odpowiedniej ścieżki i dobrego momentu zamiany polskiej złotówki na euro.

Słowa kluczowe: euro, kryteria konwergencji, rynek pracy, unia gospodarcza i walutowa.

Kody JEL: F16, F33, F36, F45, G28

Reflection on Poland’s Membership in the Euro Area from the Perspective of the Labour Market

Summary

Poland's membership in the Economic and Monetary Union (EMU) is one of the most frequently undertaken and controversial topics related to Poland's participation in the European Union (EU). From the beginning of the process of integration with the EU, the issue of Polish membership in the so-called euro area is present in the public debate both at home and abroad. An important part of this discussion is related to a proper preparation and correct adjustment of the labour market, allowing full membership of Poland in the EMU, and thus in the EU.

The aim of the article is to answer the question whether the Polish labour market is prepared for the introduction of the single European currency and for the changes that will follow. To achieve this goal, the method of analysis of both Polish and foreign literature in relation to the theoretical and empirical assessment of the functioning of countries belonging to and remaining outside the euro area was adopted, as well as the method of statistical analysis, showing changes in the labour market, based on a quantitative analysis of the data obtained from Eurostat, OECD bases, World Bank, and Economic Outlook Database.

The conclusions from the analysis indicate that Polish economy after nearly 30 years, i.e. since the breakthrough year 1989, which initiated the period of political, economic and social transformation, has been promoted in the economic rankings to the group of countries of socio-economic development similar to the average in the EU and in the euro area. This promotion progressed in parallel with the changes taking place in the labour market, but despite the progress achieved at that time, there is still a need for reforms to reduce the difference between our economy and the economy of the euro area. Thus, both the calendar and the pace of the accession process to the EMU may and should be the subject to optimisation in order to choose the most advantageous from our point of view, suitable path and a good moment for conversion of the Polish zloty into the euro.

Key words: euro, convergence criteria, labour market, Economic and Monetary Union.

JEL codes: F16, F33, F36, F45, G28

Jan Gąska

Szkoła Główna Handlowa

Stefan Kawalec

Capital Strategy Sp. z o.o. sp. k. – Warszawa

Syndrom długotrwałej utraty konkurencyjności. Ryzyko, które powinno powstrzymać Polskę przed przyjęciem euro

Streszczenie

W raportach Borowskiego (2004) i NBP (2009) szacowano, że przynależność do strefy euro zwiększy tempo wzrostu PKB w Polsce. Te szacunki nie odpowiadają jednak aktualnemu stanowi wiedzy i wymagają weryfikacji. Jednym z elementów takiej weryfikacji powinno być uwzględnienie ryzyka „syndromu długotrwałej utraty konkurencyjności międzynarodowej”, tj. sytuacji, gdy w wyniku braku możliwości dostosowania kursu walutowego, kraj zmuszony jest prowadzić politykę deflacyjną, przez co obniżenie PKB traci charakter cykliczny i staje się zjawiskiem strukturalnym, a gospodarka stabilizuje się na poziomie znacznie poniżej potencjału. Uwzględnienie tego typu ryzyka zasadniczo zmienia bilans kosztów i korzyści przyjęcia euro i może spowodować, że wejście do strefy euro przestaje być racjonalne.

Słowa kluczowe: Wielka Recesja, strefa euro, polityka deflacyjna, polityka pieniężna, międzynarodowa konkurencyjność.

Kody JEL: E52, F41, F45

The Syndrome of Long-Term Loss of Competitiveness. The Risk That Should Prevent Poland from the Euro Adoption

Summary

In the reports prepared by Borowski (2004) and the National Bank of Poland, NBP (2009), it was estimated that the being part of the euro zone would have increased the rate of GDP growth in Poland. However, those estimates do not correspond with the present state of knowledge and require verification. One of the elements of such verification should be the consideration of the risk of the “syndrome of long-term loss of international competitiveness”, i.e. the situation when, in result of the lack of possibilities to adjust the exchange rate, the country is forced to run its deflationary policy, due to which the GDP decline loses its cyclical nature and becomes the structural phenomenon and the economy stabilises at a level significantly below the potential. Taking into account this type of risk basically changes the balance of costs and benefits of the euro adoption and may have caused that the entry to the euro area ceases to be reasonable.

Key words: Great Recession, euro area, deflationary policy, monetary policy, international competitiveness.

JEL codes: E52, F41, F45

Małgorzata Godlewska

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Wejście Polski do strefy euro w świetle procesu dostosowywania krajowych struktur prawnych i instytucjonalnych

Streszczenie:

Zgodnie z art. 4 Traktatu Akcesyjnego w Atenach z 16 kwietnia 2003 r. Polska jako państwo członkowskie Unii Europejskiej ma status kraju z „derogacją” w rozumieniu art. 139 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, czyli z obowiązkiem przystąpienia do obszaru wspólnej waluty euro. Wcześniej czy później obowiązek wejścia do strefy euro zostanie wobec Polski zoperacjonalizowany oraz zostanie podany przedział czasu, w którym Polska zostanie zobowiązana do wypełnienia kryteriów konwergencji nominalnej i prawnej, a także do wejścia do strefy euro. Artykuł jest poświęcony kryteriom konwergencji prawnej, takim jak zgodność ustawodawstwa krajowego z art. 130 i 131 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (w szczególności z art. 7, 12, 14 i 37) i Statutem Europejskiego Banku Centralnego, oraz zagadnieniom związanym z przygotowaniem krajowego systemu prawnego do wprowadzenia euro jako prawnego środka płatniczego.

Celem rozważań jest zbadanie stanu gotowości krajowych struktur prawnych i instytucjonalnych do wejścia Polski do strefy euro oraz określenie obszarów, które wymagają jeszcze dostosowania do przepisów Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego.

Słowa kluczowe: euro, obszar wspólnej waluty euro, strefa euro, konwergencja prawna, krajowe struktury prawne, krajowe struktury instytucjonalne.

Kody JEL: D02, G38, K00

Poland's Entry into the Euro Area in the Light of the Process of Adapting National Legal and Institutional Structures

Summary

According to Art. 4 of the Treaty of Accession in Athens of 16 April 2003, Poland as a member state of the European Union has the status of a country with”derogation" within the meaning of Art. 139 of the Treaty on the Functioning of the European Union, i.e. with the obligation to join the euro area. Sooner or later, the obligation to enter the euro zone will be operationalised to Poland and a time period will be given, in which Poland will be required to meet the criteria of nominal and legal convergence, as well as to enter the euro area. The article is devoted to the criteria of legal convergence such as the compliance of national legislation with Art. 130 and 131 of the Treaty on the Functioning of the European Union, with the Statute of the European System of Central Banks (in particular Articles 7, 12, 14 and 37) and the Statute of the European Central Bank and the issues related to the preparation of the national legal system for the introduction of the euro as legal currency.

The aim of the paper is to examine the state of readiness of national legal and institutional structures for Poland's entry into the euro zone and to identify the areas that still need to be adapted to the provisions of the Treaty on the Functioning of the European Union and the Statute of the European System of Central Banks, and the European Central Bank.

Key words: euro currency, euro area, euro zone, legal convergence, national legal structures, national institutional structures.

JEL codes: D02, G38, K00

Andrzej Janowicz

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Poziom rozwoju polskiej gospodarki czynnikiem warunkującym wprowadzenie euro

Streszczenie

Plany przyspieszenia integracji w ramach strefy euro zawsze skutkują ożywieniem debaty nad wprowadzeniem wspólnej waluty w Polsce. Dzieje się tak głównie z powodu obaw, że powstanie „twarde jądro integracji” czy „Europa dwóch prędkości” bez udziału Polski. W celu ustosunkowania się do tych kwestii niezbędna jest przede wszystkim znajomość i ocena stopnia przygotowania polskiej gospodarki warunkującego przystąpienie do strefy euro. W opracowaniu przedstawione zostały kryteria konwergencji nominalnej przyjęte na mocy Traktatu z Maastricht z 1992 r., powszechnie uznane za podstawy miernika, który określa stopień gotowości danego kraju do przystąpienia do strefy euro. W pracy skoncentrowano się głównie na ocenie poziomu konwergencji realnej polskiej gospodarki w kontekście akcesji do strefy euro. W artykule dokonano próby oceny sytuacji Polski pod względem najważniejszych kryteriów konwergencji realnej na tle strefy euro oraz wybranych państw członkowskich Unii Europejskiej. Przyjęto założenie, że przedstawienie wyników wskaźnikowej analizy konwergencji realnej, która, w odróżnieniu od nominalnej, pozwoli pokazać pełniejszy obraz zasadności udziału państwa w unii monetarnej. Spełnienie wymogów określanych jako wskaźniki konwergencji realnej, dotyczące m.in. wielkości PKB, poziomu zatrudnienia oraz stanu bilansu płatniczego, jest niezwykle istotne dla Polski, ponieważ jest warunkiem czerpania korzyści z uczestnictwa w obszarze jednowalutowym. W pracy przedstawiono także korzyści i koszty, jakie Polska może ponieść po przystąpieniu do strefy euro. Z oficjalnych źródeł rządowych wynika, że obecnie nie przyjęto żadnej precyzyjnej daty przystąpienia do strefy euro, a jedynie deklaracje, że będzie to najszybszy z możliwych terminów, gdy tylko Polska będzie w pełni gotowa do uczestnictwa w unii gospodarczo-walutowej. W pracy wykorzystano literaturę przedmiotu oraz materiały i raporty publikowane przez Narodowy Bank Polski, Ministerstwo Finansów, Eurostat oraz wybrane zagraniczne ośrodki badawcze.

Słowa kluczowe: konwergencja realna, strefa euro, rozwój gospodarczy Polski, korzyści z członkostwa w UE, koszty członkostwa w UE.

Kody JEL: E44, 011

The Level of Development of the Polish Economy as a Prerequisite for the Introduction of the Euro

Summary

The plans to accelerate the integration within the euro area always result in animation of the debate on the introduction of the common currency in Poland. It mainly happens due to the anxieties that there will have appeared the “hard core integration” or “two-speed Europe” without Poland’s participation. In order to comment these issues there is the need of primarily awareness and assessment of the degree of preparedness of the Polish economy determining the accession to the euro zone. In his paper, the author presented the criteria of nominal convergence adopted on the grounds of the Maastricht Treaty of 1992, commonly considered as the bases of the measure that determines the degree of readiness of a given country to join the euro area. In his article, the author mainly focused on assessment of the level of real convergence of the Polish economy in the context of accession to the euro zone. He made an attempt to assess the situation of Poland in terms of the paramount criteria of real convergence vis-à-vis the euro zone as well as the selected member states of the European Union. The author made the assumption that the presentation of results of the ratio analysis of real convergence which, contrary to nominal convergence, will allow displaying a fuller picture of the legitimacy of the membership of the state in the monetary union. Fulfilment of the requirements, described as the indicators of real convergence, which relate, inter alia, to the volume of GDP, the level of employment and the state of the balance of payments, is extremely important for Poland as it is the condition for deriving benefits from the membership of the single-currency area. In his article, the author presented also benefits and costs Poland may have incurred upon the accession to the euro area. The official governmental sources indicate that, for the time being, there is not assumed any precise date of the accession to the euro zone, and merely declarations that it will be the possible shortest time-period as only Poland is fully ready to participate in the Economic and Monetary Union. In his work, the author made use of the subject literature as well as the materials and reports published by the National Bank of Poland, the Ministry of Finance, Eurostat, and the selected foreign research centres.

Key words: real convergence, euro area, Poland’s economic development, benefits from EU membership, costs of EU membership.

JEL codes: E44, 011

Joanna Karpińska-Olszewska, Anna Kotasińska

Uniwersytet Wrocławski

Perspektywa przystąpienia Polski do strefy euro a nowelizacja Konstytucji

Streszczenie

 Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r. było jednoznaczną deklaracją włączenia do strefy euro w ramach dalszej perspektywy czasowej. Dołączenie na prawach pełnego członka do Unii Gospodarczej i Walutowej pozostaje możliwe po spełnieniu przez kraj m.in. kryteriów konwergencji prawnej. Pozostają one równoznaczne z potrzebą dostosowania przepisów i regulacji prawa krajowego do unijnych norm obowiązujących państwa. Nowelizacja Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej pozostaje w ramach tego aspektu niezbędna. Przystąpienie do strefy euro oznacza potrzebę przedefiniowania polityki pieniężnej kraju, a co się z tym wiąże ponownego określenia kompetencji instytucji zajmujących się kwestiami finansowymi na szczeblu państwa, a więc Narodowego Banku Polskiego oraz Rady Polityki Pieniężnej. Część posiadanych dotychczas kompetencji będzie musiała zostać scedowana na instytucje Unii Europejskiej, przede wszystkim Europejski Bank Centralny.

Celem artykułu jest wykazanie obszarów Konstytucji RP, które w ramach perspektywy przystąpienia Polski do strefy euro wymagają nowelizacji. Zastosowana metoda decyzyjna umożliwi wskazanie elementów koniecznych do przedefiniowania bądź dookreślenia. Ponadto stworzone ramy teoretyczne pozwolą określić zasadność ewentualnego przeprowadzenia referendum w sprawie zmian dotychczasowych zapisów. W związku z powyższym artykuł ma charakter badawczy.

Słowa kluczowe: Konstytucja, Narodowy Bank Polski, Rada Polityki Pieniężnej, strefa euro, Unia Gospodarczo-Walutowa, Europejski System Banków Centralnych.

Kody JEL: F15, F33, F36

The Perspective of Poland’s Accession to the Euro Area and Amendment of the Constitution

Summary

The accession of Poland to the European Union on 1 May 2004 was an unequivocal declaration of full accession to the euro area in the subsequent time perspective. The accession with the rights of a full member to the Economic and Monetary Union is possible when the country meets, among other things, the criteria of legal convergence. They are equivalent with the need to adapt the regulations and provisions of national law to the EU standards which are applicable to Member States belonging to the euro area. The amendment to the Constitution of the Republic of Poland is indispensable in this respect. The accession of Poland to the euro zone means the need to redefine the monetary policy of the country and thus to redefine the competence of the institutions dealing with financial matters at the state level, i.e. the National Bank of Poland and of the Monetary Policy Council. Part of the competence held so far in order to introduce the euro in Poland will have to be assigned to the institutions of the European Union, primarily the European Central Bank.

The aim of the article is to demonstrate the areas as part of the Constitution of the Republic of Poland, which, under the perspective of the accession of Poland to the euro area requires amendments. The decision method applied will allow the indication of the structural elements which require redefining or specifying, but the practical consequences of their change will also be indicated. In addition, the theoretical frames created will allow the definition of the validity of a possible referendum about the changes in the existing records in the Constitution. In view of the above, the article is of the research nature.

Key words: Constitution, National Bank of Poland, Monetary Policy Council, euro area, Economic and Monetary Union, European Central Bank.

JEL codes: F15, F33, F36

 Adam Koronowski

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Dywergencje koniunkturalne; doświadczenie krajów strefy euro i ryzyko dla Polski w unii monetarnej

Streszczenie

Przedmiotem tego opracowania jest empiryczna analiza kosztów wynikających z przyjęcia wspólnej waluty. Koszty te to jest przede wszystkim utrata możliwości oddziaływania na krajową koniunkturę poprzez politykę pieniężną oraz utrata mechanizmu kursowego pozwalającego na poprawę konkurencyjności utraconej w wyniku zewnętrznego wstrząsu lub właśnie koniunkturalnych dywergencji. Wobec słabości teoretycznych podstaw integracji monetarnej dla określenia rzeczywistej wagi tego kosztu przedstawiona w tym opracowaniu analiza odnosi się do dotychczasowego doświadczenia krajów strefy euro. Wynik przeprowadzonej analizy stanowi przesłankę dokonania oceny zasadności przyjęcia przez Polskę euro, co stanowi cel opracowania.

Słowa kluczowe: strefa euro, integracja monetarna, polityka pieniężna.

Kody JEL: E63, E65, F33, F45

Cyclical Divergences. Experience of the Euro Area Countries and the Risk for Poland in the Monetary Union

Summary

The subject of the paper is an empirical analysis and assessment of the costs that result from substituting a national currency with the euro. These costs take the form of lack of individual monetary policy that can be used to stabilise business fluctuations and of the exchange rate that could help regain competitiveness lost as a result of exogenous, asymmetric shocks or divergent business cycle and inflation. Due to poor theoretical foundations of monetary integration the analysis refers to the experience of the member countries of the euro zone. The conclusions give premises for an assessment whether it is advisable for Poland to join the euro zone.

Key words: euro area, monetary integration, monetary policy.

JEL codes: E63, E65, F33, F45

 Dariusz Prokopowicz

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Artur Kwasek

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Determinanty wprowadzenia waluty euro w Polsce

Streszczenie

Dyskusja na temat różnych aspektów przyjęcia przez Polskę wspólnej waluty europejskiej toczy się od dawna. Ekonomiści przedstawiają różne i zasadniczo odmienne poglądy na ten temat. Stąd potrzeba dogłębnej analizy i wypracowania najlepszych dla Polski rozwiązań. Większość ekonomistów zgodnie przyjmuje, że przyjęcie waluty euro w Polsce stanowić będzie kolejny szczególnie istotny impuls prorozwojowy dla polskiej gospodarki. Z drugiej strony wynagrodzenia wypłacane w euro oraz ceny produktów i usług wyrażone w euro mogą wygenerować wzrost cen i inflacji w początkowym okresie wprowadzania waluty euro w Polsce. W maju 2004 r., tj. w momencie wchodzenia Polski do Unii Europejskiej, w wielu debatach znów pojawiało się pytanie: Czy Polska, jako członek Unii Europejskiej, powinna przyjąć wspólną walutę euro i jeżeli miałoby to nastąpić, to kiedy? Zgodnie z normatywnymi zapisami Traktatu z Maastricht, wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej powinny docelowo wejść w skład unii walutowej. Polska wcześniej, tj. w momencie wchodzenia do Unii Europejskiej, potwierdziła swe zobowiązanie do wejścia do strefy euro w bliżej nieokreślonej przyszłości, tj. zrezygnowania z krajowej waluty, złotego, i wprowadzenia euro. Poza tym opisane w niniejszym opracowaniu zawirowania gospodarcze, lokalnie i krajowo ujawniające się kryzysy walutowe i gospodarcze, będące pochodną globalnego kryzysu finansowego z 2008 r., zasadniczo podważyły zasadność dążenia do szybkiego wprowadzenia waluty euro w Polsce. Polska będzie w pełni przygotowana do przyjęcia waluty euro, gdy wysokość dochodów w Polsce osiągnie średni poziom dochodów w Unii Europejskiej. Poza dochodami obywateli istotna w tej kwestii jest również produktywność, innowacyjność, potencjał wytwórczy, kapitałowy i finansowy polskiej gospodarki.

Słowa kluczowe: euro, rynek finansowy, gospodarka, rynek walutowy, system finansowy, bankowość centralna, wspólna waluta, Polska, Unia Europejska, interwencjonizm państwowy, polityka monetarna, koniunktura gospodarcza, kryzys finansowy, Bank Rezerw Federalnych, Europejski Bank Centralny.

Kody JEL: F 36, F65, G32

Determinants of the Introduction of Euro Currency in Poland

Summary

The discussion on various aspects of Poland's adoption of the single European currency has been going on for a long time. Economists present different and fundamentally diverse views on the subject. Hence the need for an in-depth analysis and development of the best solutions for Poland. Most economists agree that adopting the euro in Poland will be another particularly important development stimulus for the Polish economy. On the other hand, wages paid in euros and prices of products and services expressed in euros may generate price and inflation growth in the initial period of introducing the euro currency in Poland. In May 2004, i.e. when Poland entered the European Union, in many debates the question arose again: Should Poland, as a member of the European Union, adopt the single currency, the euro, and if it should happen, so when? According to the normative provisions of the Maastricht Treaty, all EU member states should ultimately enter the monetary union. Poland earlier, i.e. when joining the European Union, confirmed its commitment to enter the euro area in an unspecified future, i.e. the abandonment of the national currency, PLN, and the introduction of the Euro. Poland did not specify a term. In addition, the economic turmoil, the locally and nationally emerging monetary and economic crises resulting from the global financial crisis of the year 2008, have fundamentally undermined the legitimacy of striving for the early introduction of the euro in Poland. Poland will be fully prepared to adopt the euro currency when the amount of incomes in Poland reaches the average level in the European Union. In addition to the incomes of citizens, productivity, innovation, production, capital and financial potential of the Polish economy are also important in this respect.

Key words: euro, financial market, economy, currency market, financial system, central banking, common currency, Poland, European Union, state intervention, monetary policy, economic situation, financial crisis, Federal Reserve Bank, European Central Bank.

JEL codes: F36, F65, G32

Małgorzata Maliszewska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Wyrażanie zobowiązań pieniężnych w umowach handlowych w walucie obcej

Streszczenie

Artykuł dotyczy prawnych zagadnień odnoszących się do możliwości spełnienia świadczenia pieniężnego w walucie obcej, w tym w euro. Przeanalizowano w nim istotę świadczenia pieniężnego oraz jedną z zasad zobowiązań, a mianowicie zasadę walutowości. Dokonano analizy aktualnie obowiązującego stanu prawnego dotyczącego istoty zasady walutowości. W tym celu zaprezentowano zmiany legislacyjne odnoszące się do niej. Ponadto przedstawiono wybrane orzeczenia sądowe dotyczące zasady waluty i sposobu rozliczeń stron zobowiązania umownego. Wskazano także skutki zniesienia zasady walutowości dla realizacji krajowych zobowiązań pieniężnych. W artykule przeprowadzono obserwację zmian prawnych systematyzujących sposoby rozliczeń między kontrahentami. Zasygnalizowano konieczność wyeliminowania wątpliwości prawnych związanych z potencjalnym wprowadzeniem waluty euro w miejsce dotychczas obowiązującej.

Artykuł ma charakter interdyscyplinarny. Prezentuje wpływ zmian prawnych dotyczących interpretacji zasady walutowości na kształtowanie polityki biznesowej podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.

Słowa kluczowe: świadczenie pieniężne, obrót pieniężny, zasada walutowości, prawo cywilne, prawo dewizowe, umowa handlowa, kontrakt, instrument prawny.

Kody JEL: G22, K12, K20, L21, M21

Expressing the Liabilities in Trade Contracts in a Foreign Currency

Summary

The article concerns the legal issues relating to the possibility to make monetary performance in a foreign currency, including that in the euros. The author analysed in it the essence of monetary performance and one of the liability principles, namely the currency principle. She carried out an analysis of the currently binding legal status concerning the essence of currency principle. With this end in view, she presented the legal amendments relating thereto. Moreover, the author presented the selected court judgements concerning the currency principle and the way of settlements of parties to the contractual liability. She also pointed out to the consequences of abrogation of the currency principle for fulfilment of domestic pecuniary obligations. In her article, the author carried out an observation of the legal amendments systematising the ways of settlements between contractors. She signalled the necessity to eliminate legal doubts connected with the potential introduction of the euro replacing the currency currently applied. The article is of the interdisciplinary nature. It presents the impact of legal amendments concerning interpretation of the currency principle on formation of the business policy implemented by the entities running their economic activity.

Key words: monetary performance, cash turnover, currency principle, civil law, foreign exchange law, trade agreement, contract, legal instrument.

JEL codes: G22, K12, K20, L21, M21

Ryszard Michalski

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Gospodarcze korzyści i koszty przystąpienia do III etapu Unii Gospodarczej i Walutowej

Streszczenie

Kryzys w strefie euro zapoczątkował proces jej reform, przewartościował tradycyjnie ujmowane korzyści i koszty przyjęcia wspólnej waluty oraz spowodował pojawienie się nowych szans i zagrożeń związanych z uczestnictwem w III etapie Unii Gospodarczej i Walutowej. W szczególności państwa członkowskie europejskiej unii walutowej zostały zmuszone do wyasygnowania ze swych źródeł publicznych pokaźnych środków finansowych z tytułu solidarnego udziału w wielomiliardowych funduszach i pakietach pomocowych dla krajów peryferyjnych, przeżywających trudności płatnicze (tzw. GIPSI). Z drugiej strony bycie współemitentem drugiego co do ważności pieniądza międzynarodowego niesie ze sobą duże pożytki z tytułu zewnętrznej renty emisyjnej (senioratu) i bezpieczeństwa walutowego.

Słowa kluczowe: Unia Gospodarcza i Walutowa, kryzys strefy euro, konsolidacja fiskalna, poluzowanie ilościowe (QE), pieniądz międzynarodowy, seniorat, rezerwy walutowe.

Kody JEL: E32, F34, F36, G28

Economic Benefits and Costs of Participation in the Third Stage of the Economic and Monetary Union

Summary

The euro area’s crisis has initiated reforming process and revalued traditionally perceived advantages and costs of common currency adoption. At the same time, it has caused new opportunities and threats connected with the participation in the third stage of the Economic and Monetary Union. The EMU crisis compelled member states to mobilise significant financial means from public sources to establish jointly multibillion funds and support packages for the periphery countries facing payments problems (the so-called GIPSI group). On the other hand, being co-issuer of second ranked international money brings about big gains coming from external issuance rent (seigniorage) and currency safety.

Key words: Economic and Monetary Union, euro area’s crisis, fiscal consolidation, quantitative easing (QE), international money, seigniorage, foreign exchange reserves.

JEL codes: E32, F34, F36, G28

Sebastian Płóciennik

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

„Niemiecka” strefa euro? Kształt instytucjonalny ramy fiskalnej w UE a preferencje RFN

Streszczenie

Celem artykułu jest zbadanie, jak dalece preferencje Niemiec – najsilniejszej gospodarki strefy euro – znajdują odzwierciedlenie w kształcie instytucji fiskalnych na poziomie integracyjnym. W tym celu zostały przeanalizowane reguły dotyczące forsowanej orientacji polityki fiskalnej (stabilność vs wspieranie gospodarki) oraz sposobu ich egzekwowania (automatyczny vs elastyczny). Z analizy wynika, że preferencje RFN znajdują tylko częściowe odzwierciedlenie w rozwiązaniach instytucjonalnych strefy. O ile kryteria stabilności są rzeczywiście zorientowane na dyscyplinę, o tyle sposób ich przeforsowania nie ma charakteru automatycznego: pozostawia sporo przestrzeni interpretacyjnej, jest też wyraźnie upolityczniony. Powyższe okoliczności mogą przynajmniej w części wyjaśniać ostrożność Niemiec wobec pogłębienia strefy euro.

Słowa kluczowe: Niemcy, strefa euro, polityka fiskalna, procedura nadmiernego deficytu.

Kody JEL: E02, E62, F15, F45

“German” Euro Area? The Institutional Shape of the Fiscal Framework in the EU and Preferences of the Federal Republic of Germany

Summary

The aim of the article is to examine how far the preferences of Germany – the strongest economy in the euro area – are reflected in the shape of fiscal institutions at the integration level. Having this in mind, the author analysed the rules related to the forced orientation of the fiscal policy (stability vs supporting the economy) as well as the way of enforcement thereof (automatic vs flexible). The analysis shows that the FRG preferences are only partly reflected in the institutional resolutions of the area. If the stability criteria are really oriented on discipline, then the way of enforcement thereof is not automatic: it leaves quite a big room for interpretation and is also clearly politicized. The above-specified circumstances may at least partly explain the Germany’s caution about the deepening of the euro area.

Key words: Germany, euro area, fiscal policy, excessive deficit procedure.

JEL codes: E02, E62, F15, F45

Janusz Sawicki

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

Polityka zarządzania rezerwą dewizową

Streszczenie

W artykule przedstawiamy rodzaje i cel tworzenia rezerw dewizowych na szczeblu krajowym. Badamy zależność poziomu rezerw od zmian wielkości i struktury przepływów kapitałowych rejestrowanych na rachunkach bilansu płatniczego oraz korelację pomiędzy rezerwami i komponentami międzynarodowej pozycji inwestycyjnej. Analizujemy stopnień zdywersyfikowania w gospodarkach UE poziomu rezerw, ich zależności od zmian w przepływach kapitałowych i wpływu na strukturę krajowej absorpcji. Zabezpieczenie gospodarki przed skutkami szokowych zmian poziomu i struktury przepływu kapitałów wpływających na poziom absorpcji wewnętrznej kosztuje. W artykule szacujemy bieżące koszty utrzymywania rezerw dewizowych oraz ich wpływ na stopę inwestycji krajowych. Wyniki analiz przedstawiamy dla krajów Unii Europejskiej, wykorzystując dane z ostatnich dwudziestu latach.

Słowa kluczowe: rezerwy dewizowe, bilans płatniczy, koszty rezerw, kraje Unii Europejskiej.

Kody JEL: F21, F32, F36

The Policy of Foreign Exchange Reserve Management

Summary

In his article, the author presents the types and the objective of creation of foreign exchange reserves at the national level. He examines the dependence of the level of reserves on changes in the volume and structure of capital flows registered on accounts of the balance of payments as well as the correlation between the reserves and the components of the international investment position. He also analyses the degree of diversification in the EU economies of the level of reserves, their dependence on the changes in capital flows and the impact on the structure of national absorption. Protection of the economy against the consequences of chock changes on the level and structure of capital flows affecting the level of internal absorption incurs costs. In his article, the author estimates the current costs of maintaining foreign exchange reserves and their impact on the rate of domestic investment. The analyses findings are presented for the European Union countries making use of the data for the recent twenty years.

Key words: foreign exchange reserves, balance of payments, costs of reserves, European Union countries.

JEL codes: F21, F32, F36

Jolanta Zombirt

Akademii Finansów i Biznesu Vistula

Czy polska droga do euro może prowadzić przez unię bankową?

Streszczenie

Przedmiotem artykułu jest wskazanie na to, że chociaż jesteśmy państwem członkowskim Unii Europejskiej, nie do końca włączamy się w nurt postępu integracji gospodarczej. Chociaż nadal otwarte jest pytanie o wejście Polski do strefy euro, pomijane lub lekceważone są inicjatywy integracyjne obejmujące całą UE. Hipotezą badawczą jest więc: Polska, przez swoje w wielu kwestiach obojętne stanowisko w różnych obszarach integracji, traci szanse na korzyści z integracji, a wraz z tym tracą polskie gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa i to mimo wielu oddolnych inicjatyw na szczeblu samorządowym czy działań lobbystycznych. Widoczne jest to np. w polskim sektorze bankowym, który mimo wielkiego skoku jakościowego, jaki się w nim dokonał, ma problemy z wyjściem do Europy.

Słowa kluczowe: unia bankowa, strefa euro, europejski i polski sektor bankowy.

Kody JEL: G21

May the Polish Way to the Euro Lead through the Banking Union?

Summary

The subject matter of the article is to show that though Poland is a member state of the European Union, it does not fully join the stream of progress of economic integration. Albeit there still remain open the question of Poland’s accession to the euro area, there are omitted or neglected the integration initiatives comprising the whole EU. Therefore, the research hypothesis is as follows: Poland, due to its, on many issues, indifferent stance in various areas of integration, wastes the opportunities for benefits of integration; together with it, at waste are Polish households and enterprises, and it is so despite many grassroots initiatives at the self-governmental level or lobbying actions. This can be seen, for example, in the Polish banking sector which, despite the great qualitative jump made in it, has problems with entering Europe.

Key words: banking union, euro area, European and Polish banking sector.

JEL codes: G21

Nr 61(4) Architektura

Krystyna Guranowska-Gruszecka

Politechnika Warszawska

Partycypacja społeczna jako narzędzie planowania rozwoju miasta

Streszczenie

Wzmożona partycypacja społeczna staje się w ostatnich kilku latach zjawiskiem powszechnym w dużych, szybko rozwijających się polskich miastach, nasilając się w sytuacjach dyskursów końcowych o planach miejscowych, gotowych do uchwalenie przez władze samorządowe, w pełni uzgodnionych i pozytywnie zaopiniowanych w toku procesu planowania przestrzennego przez wszystkie instytucje branżowe.

W artykule podjęto analizę zmierzającą do wyjaśnienia:

z jakich powodów opracowania planistyczne będące narzędziem ładu przestrzennego są poddawane ostrej krytyce na forum publicznym przez niektóre nowe, tworzące się stowarzyszenia, broniące interesów niektórych grup mieszkańców;

czy zjawisko takiej partycypacji społecznej stojącej w opozycji do ekspansji rozwojowej miast jest zjawiskiem nowym, czy standardowym, powtarzającym się w historii;

czy słusznym są żądania społeczne w kontekście bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz prawa do miasta, czyli do przestrzeni wspólnych w świetle podstawowych zasad demokratycznych;

jak osiągnąć pozytywne skutki partycypacji społecznej dającej nadzieję na zadowolenie większości społeczności miejskiej z efektów rozwoju gospodarczego popartego rozwojem funkcjonalno-przestrzennym miasta; jakie jeszcze elementy tego rozwoju będą potrzebne współcześnie.

Wnioski stanowić będą odpowiedź na pytanie zarysowane w tytule artykułu, a mianowicie czy można partycypację społeczną tak ukierunkować, by stała się rzeczywistym narzędziem w planowaniu przestrzennym zmierzającym do zrównoważonego rozwoju. W podsumowaniu sugerowane będzie wdrożenie teorii zrównoważonej partycypacji społecznej jako narzędzia harmonijnego rozwoju wzrastających metropolii.

Słowa kluczowe: metropolia, partycypacja społeczna, planowanie przestrzenne, sprawiedliwość społeczna, dobro wspólne.

Social Participation as a Tool in Urban Planning

Summary

Social participation is getting more popular in the last years in big, fastly developing cities. Urban movements, that recently emerged in the biggest Polish cities, are constituted on the term of social participation. The term is becoming therefore more important for local politics, for instance in creating processes of local spatial management plans.

The article’s aim is to answer following questions:

why spatial plans are often criticized by public opinion and NGOs?

what is the relation between social participation and urban development?

how “the right to the city” is represented by Polish ways of social participation?

how to achieve positive effects of social participation?

The article concludes with propositions for social participation in sustainable development of urban areas, basing on practical and theoretical examples.

Key words: metropolis, social participation, urban planning, social justice, common good.

Małgorzata Owczarzak-Ryng

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

Społeczna funkcja architektury. Oddziaływanie architektury na zachowania jednostek i społeczeństw

Streszczenie

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na funkcję społeczno-katalityczną architektury – kształtującą zachowania ludzi, ale też będącą odpowiedzią na ich potrzeby. Zaprezentowano w nim wyniki badań z zakresu psychologii społecznej i poznawczej, w których świetle nakreślono wskazówki dla projektantów. Wskazano elementy, które powinni oni rozważać, pracując nad każdym swoim projektem: w jakim stopniu dane rozwiązanie sprzyja komunikacji i budowaniu relacji, a w jakim może powodować konflikty oraz czy sprzyja bezpiecznym zachowaniom, czy też zachęca do podejmowania tych ryzykownych. Wszystko to w kontekście szeroko rozumianego dobrostanu i szczęścia, które zależą – tak na poziomie jednostkowym, jak i całych społeczeństw – od środowiska, w którym żyjemy.

Słowa kluczowe: społeczna funkcja architektury, katalityczna funkcja architektury, architektura kształtująca zachowania.

The Social Function of Architecture. The Impact of Architecture on Human and Society Behavior

Summary

The main aim of the article is to point social-catalytic function of architecture – the way it shapes people behavior and at the same time responds to people’s needs. The social and cognitive psychology research results are presented as the context of recommendation for designers and architects. The areas that should be considered by designers to check if the solution supports people’s communication and social relations development or rather may cause conflicts or encouraging dangerous behaviors are pointed. All of that is presented in the wider context of well-being and happiness that depends both on the man and on the society level – on the environment we all live in.

Key words: social function of the architecture, catalytic function of the architecture, social behavior formative architecture.

 Agnieszka Starzyk

Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie

Miejsce teatralne – współczesne przestrzenie kultury

Streszczenie

Celem opracowania jest zwrócenie uwagi na nowe wyzwania stawiane przed projektantami w procesie kształtowania współczesnych przestrzeni kultury w związku ze zmieniającymi się standardami, oczekiwaniami społecznymi, a może przede wszystkim w związku ze zmieniającą się szeroko rozumianą kulturą. Zmiana jest normą, stąd postawiony problem nie może mieć definicji skończonej, jest procesem ciągłym wymagającym bieżących aktualizacji.

Zastosowano metody badań niezbędne do zdefiniowania problemu naukowego, jako wyjściowego dla dalszych opracowań, a w efekcie wskazania wytycznych wdrożeniowych: metodę analizy krytycznej, metodę obserwacji bez interwencji, metodę intuicyjną opartą na doświadczeniach osobistych. Wyniki badań pozwoliły na wyciągnięcie wniosków dotyczących kierunków kształtowania współczesnych przestrzeni kultury.

Słowa kluczowe: kultura, przestrzeń kultury, miejsce teatralne.

Theatrical Place – Contemporary Spaces of Culture

Summary

The aim of the study is to draw attention to new challenges posed to designers in the process of shaping contemporary cultural spaces in connection with changing standards, social expectations, and perhaps primarily in connection with the changing widely understood culture. Change is the norm, hence the problem can’t have a finite definition, it is a continuous process that requires ongoing updates.

The research methods necessary to define the scientific problem as the starting one for further studies were applied, and as a result the implementation guidelines were indicated: the method of critical analysis, the method of observation without intervention, the intuitive method based on personal experience. The results of the research allowed to draw conclusions regarding the directions of shaping contemporary cultural spaces.

Key words: culture, culture space, theatrical place.

 Alina Maciejewska, Ewa Jarecka-Bidzińska

Politechnika Warszawska

Selected New Public Spaces in Revitalisation of El Raval in Barcelona

Summary

El Raval is one of the few examples of successful revitalization in degraded, historical districts. The level of gentrification does not threaten district’s social identity and character. New public spaces are attractive and vigorous: La Rambla del Raval, Angels Square, Placa de Castella, Placa de les Caramele, Placa de Salvador Sequi or Plaça de Téléci Moix. Cultural and science institutions, such as: MACBA, CCCB, Maritime Museum, Filmoteca, Universitat de Barcelona has attracted economic potential. Barcelona “recovered” historical city center – Ciutat Vella, as a result of effective revitalization. Area attracts further services of culture, science and tourism. District with great potential, which is still transforming – is an example worth further study.

The aim is based on authors researches knowledge, about problems and effective solutions used in creating new public spaces in Barcelona, El Raval. That may be used to shape public spaces and system of their relations in many areas of degraded metropolitan Polish cities. Such research supports good practices in urban and spatial planning with creating urban landscape harmony. Topic was presented on the conference: “Good practice in urban and spatial planning” organized by Poznań University in 2017.

Key words: revitalization, public space, El Raval, Barcelona.

Wybrane nowe przestrzenie publiczne w rewitalizacji dzielnicy El Raval, w Barcelonie

Streszczenie

El Raval jest jednym z nielicznych przykładów skutecznie przeprowadzonych rewitalizacji w zdegradowanej, historycznej dzielnicy w skali Europy Zachodniej od 1980 r. po chwilę obecną. Poziom gentryfikacji nie zagraża tożsamości społecznej. Wiele nowych przestrzeni publicznych jest chętnie użytkowanych i otoczonych licznymi usługami: La Rambla del Raval, Plac Aniołow, Placa de Castella, Placa de les Carameles, Placa de Salvador Sequi czy plaça de Téléci Moix. Powstałe w procesie odnowy instytucje kultury i nauki m.in.: MACBA, CCCB, Muzeum Marynistyczne, Universitat de Barcelona przyciągnęły potencjał ekonomiczny, czyli inwestycje prywatne i publiczne oraz drobną przedsiębiorczość. Barcelona w efekcie rewitalizacji „odzyskała” historyczne centrum miasta – Ciutat Vella. Rozwijają się kolejne usługi o charakterze nauki, kultury i turystyki. To dzielnica z wielkim potencjałem, która nadal się przeobraża i jest warta zbadania.

Celem jest poznanie problemów i skutecznych rozwiązań zastosowanych przy tworzeniu nowych przestrzeni publicznych w średniowiecznej tkance rewitalizowanej dzielnicy El Raval w oparciu o własne badania. Wiedza zdobyta w ramach badań nad przestrzeniami publicznymi może posłużyć zmianom w kształtowaniu takich miejsc i systemu ich powiązań dla wielu zdegradowanych dzielnic polskich miast metropolitarnych. Takie badania wspierają dobre praktyki w urbanistyce i planowaniu przestrzennym oraz budowaniu ładu przestrzennego w krajobrazie miejskim. Zaprezentowano niniejszą publikację na konferencji: Dobre Praktyki w Urbanistyce i Planowaniu Przestrzennym, na Uniwersytecie Poznańskim 2017.

Słowa kluczowe: rewitalizacja, przestrzeń publiczna, El Raval, Barcelona.

Barbara Stec

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego – Kraków

Światło słoneczne a atmosfera w bazylice Miłości Miłosiernej w Collevalenzy

Streszczenie

Tematem artykułu jest zależność między światłem słonecznym a atmosferą architektury w bazylice Miłości Miłosiernej w Collevalenzy, w Umbrii. Przedstawiono zarys historii Sanktuarium i jego bazyliki, wzniesionej w latach 1963-1967 według projektu Julio Garcia Lafuentego na zlecenie Siostry Madre Speranzy, założycielki Dzieła Miłości Miłosiernej i kompleksu, związanego z odkryciem źródeł o uzdrawiających właściwościach. Zauważono, że projekt bazyliki architekt oparł na idei światła słonecznego – starannie obmyślonych sposobach jego wprowadzania do konkretnych części wnętrza. Metodę badania oparto na analizie projektu, tekstów o Sanktuarium oraz osobistego doświadczenia percepcyjnego autorki. Sprecyzowano przyjęte znaczenie atmosfery architektury. Poddano badaniu relację architektury i światła we wnętrzu kościoła górnego bazyliki w aspekcie jej rezultatu – eksponowania właściwości fizycznych architektury i astrofizycznej natury światła słonecznego. Analiza potwierdziła ścisły związek światła i atmosfery w kościele w Collevalenzy. We wnioskach zauważono, że światło słoneczne może być formotwórczym czynnikiem architektury związanym nie tylko z jej materiałami, ale też z bryłą, kształtem, strukturą, przestrzenią. Jest ono skutecznym środkiem budowania atmosfery sacrum. Rozeznanie architektonicznych sposobów operowania światłem słonecznym we wnętrzu zwiększa szansę na kreowanie za pomocą światła oczekiwanej atmosfery wnętrza.

Słowa kluczowe: światło słoneczne, architektura, wnętrze, atmosfera architektury, orkiestracja światła słonecznego, choreografia światła słonecznego.

Sunlight and Atmosphere in the Basilica of the Merciful Love at Collevalenza

Summary

The article presents the relationship between sunlight and the atmosphere of architecture in the basilica of Merciful Love in Collevalenza in Umbria. It outlines the history of the Sanctuary and its basilica, erected in 1963-1967, designed by Julio Garcia Lafuenty at the request of Sister Madre Speranza, founder of the Opus of Merciful Love and the complex associated with the discovery of sources with healing properties. It was noted that the architect based his project on the idea of sunlight: carefully thought ways of its introduction to specific parts of interior. The method of research was based on the analysis of the project, texts about the Sanctuary and of the personal perceptive experience of the author of this article. The term of atmosphere of architecture used in the research, has been clarified. The relation between architecture and light in the interior of the church of the upper basilica was examined in the aspect of its result: the exposure of the physical properties of architecture and the astrophysical nature of sunlight. The analysis confirmed the close dependence between the light and atmosphere in the church in Collevalenza. In the conclusions, it was noted that sunlight can be a form-creating factor of architecture, related not only to its materials, but also to the shape, structure, space. It is an effective way to achieve the sacred atmosphere in this church. Recognition of the architectural methods of operating with sunlight within an interior increases the chance to create with the expected atmosphere of interior using sunlight.

Key words: sunlight, architecture, interior, atmosphere of architecture, orchestration of sunlight, choreography of sunlight.

Marta Tobolczyk

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

Starożytne wzorce harmonii opartej na prostych bryłach geometrycznych w architekturze współczesnej

Streszczenie

Ład przestrzenny w architekturze oparty na proporcjach matematycznych i kompozycji prostych brył geometrycznych ma silnie ugruntowaną tradycję sięgającą starożytności, gdy aspirowano do powiązania twórczości człowieka z porządkiem natury, rozumianym jako ład wszechświata. W pracy niniejszej przedstawiono syntezę zasad estetycznych stworzonych przez filozofów greckich, które rzutowały na wypracowanie kanonów piękna w architekturze starożytnej, a ponadto znalazły kontynuację w czasach nam współczesnych m.in. w dziełach takich twórców jak: Le Corbusier, Oscar Niemeyer, Louis Kahn, Ieoh Ming Pei oraz laureat Nagrody Pritzkera 2018 indyjski architekt Balkrishna Doshi, współpracujący przed laty z Le Corbusierem i Kahnem. Celem artykułu badawczego jest dowiedzenie tej ciągłości wbrew powszechnej opinii o programowym odcięciu się modernistów XX wieku od wszelkich powiązań z przeszłością. Przeprowadzona w pracy analiza i studium przypadków wykazują również odmienność nowoczesnych kompozycji architektonicznych opartych na abstrakcyjnych bryłach geometrycznych w stosunku do antycznej architektury, choć ich twórcy powoływali się na te same reguły proporcji. Po dwóch dekadach ekscytacji projektowaniem algorytmicznym i parametrycznym w architekturze nadszedł czas, aby spojrzeć wstecz na dzieła klasyków modernizmu i odkryć ponownie ich nieprzemijającą wartość oraz możliwości ich twórczej kontynuacji. Praca ma w założeniu wartość edukacyjną i praktyczną, stanowiąc źródło wiedzy i inspiracji dla współczesnej twórczości architektonicznej.

Słowa kluczowe: architektura, harmonia oparta na geometrii, forma brył geometrycznych, proporcja matematyczna w architekturze.

The Ancient Patterns of Harmony Based on Simple Geometric Solids in Contemporary Architecture

Summary

The spatial order in architecture which was based on mathematical proportions and relied on compositions of primary geometric solids has a strongly established tradition originated in antiquity, when builders sought to relate the human creativity with the order of nature, widely understood as a part of cosmic order of the Universe. This article presents the synthesis of aesthetic principles created by the Greek philosophers, that influenced canons of beauty in ancient architecture, and which moreover found continuation in more recent designs of such creators as Le Corbusier, Oscar Niemeyer, Louis Kahn, Ieoh Ming Pei and the latest 2018 Pritzker Prize laureate – Indian architect Balkrishna Doshi, who collaborated years ago with Le Corbusier and Kahn. The aim of the research article is proving the continuity of architectural orders based on geometric principles despite the popular opinion about a rejection of any links with the past by modernists of the 20th century. The undertaken analysis and case studies show the diversity of modern compositions based on abstract geometric solids compared to the ancient architecture, although their developers have relied on the same rules of proportions. After two decades of excitement with algorithmic and parametric design in architecture, the time came to look back to accomplishments of the classic Modernists with more respect. It is worth to discover again their lasting value and potential of their creative continuation. The carried-out case studies and research have an educational and practical value, acting as the source of knowledge and inspiration for architectural creativity.

Key words: architecture, harmony based on geometry, form of geometric volumes, mathematical proportion in architecture.

 Tomasz Dziubecki

Politechnika Białostocka

Progeny of Tholoses in the Architecture of Classicism. Part I

Summary

The paper presents analyses of antique tholos tradition in the English architecture in the 18^th century, in context of the antique tradition perceived via the Bramante’s Tempietto as well as iconographical sources in prints, drawings and paintings.

Key words: tholos, English architecture, antique and renaissance tradition.

Dziedzictwo tolosu w architekturze klasycyzmu. Część I

Streszczenie

W artykule dokonano analizy architektury tolosów w architekturze osiemnastowiecznej Anglii w kontekście tradycji antycznej oraz nowożytnych przekazów ikonograficznych w grafice, rysunkach i malarstwie. Podejmuje także kwestię konstrukcji ich zwieńczenia w formie stożków bądź kopuł. Tolosy występowały przede wszystkim jako pawilony ogrodowe, natomiast ich kluczowym wzorem było Tempietto Bramantego.

Słowa kluczowe: tolos, architektura Anglii, tradycja antyczna i renesansowa.

Ewelina Gawell, Anna Stefańska

Politechnika Warszawska

Idea fabrykacji elementów strukturalnych w kształtowaniu współczesnych pawilonów

Streszczenie

Digitalizacja narzędzi pracy architekta wpływa na sposób współdziałania dyscyplin związanych z powstawaniem architektury. Z jednej strony zmieniają się tendencje i dzięki wykorzystaniu algorytmów możliwe staje się powielanie wzorców bionicznych o złożonej budowie, a z drugiej strony o jakości projektowanych rozwiązań coraz częściej decydują procesy optymalizacyjne prowadzone na różnych obszarach działalności techniczno-technologicznej. Modelowanie architektury w przestrzeni komputerowej, w tym także współdziałanie inżynierów na platformie BIM (Modelowanie Informacji o Budynku) spowodowało większe niż dotychczas zainteresowanie formami, których geometria wykracza poza paradygmaty euklidesowe. Istotnym i niezmiennym elementem w kształtowaniu współczesnych form strukturalnych pozostaje logika inżynierska – konstrukcyjna, budowlano-materiałowa, geometryczna.

Słowa kluczowe: pawilony, fraktale, algorytmy, fabrykacja.

The Idea of Structural Elements’ Fabrication in the Design of Contemporary Pavilions

Summary

The digitization of architect’s tools affects the interaction between design disciplines. With the change in trends, the use of algorithms allows us to replicate complex bionic patterns, while process optimization in various technological fields ever increasingly defines architectural quality. Computer aided architectural modeling including BIM (Building Information Modeling) collaboration between the industries results in an even greater interest in non-Euclidean geometrical forms. Only engineering logic-pertaining to construction, structural solutions, materials and geometry remains an important and invariable element in the design of contemporary structural forms.

Key words: pavilions, fractals, algorithm, fabrication.

Piotr Wróbel

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego – Kraków

Lotnisko – miejsce czy nie-miejsce?

Wartości architektoniczno-przestrzenne, symboliczne i społeczne zespołów zabudowy portów lotniczych w kontekście idei Airport City i Aerotropolis

Streszczenie

Współczesne porty lotnicze, będące prężnymi ośrodkami wymiany handlowej, miejscami pracy i bezpośrednich spotkań coraz większej liczby ludzi, osiągają rozmiary wymagające spójnej koncepcji techniczno-ekonomicznej, architektonicznej i funkcjonalno-przestrzennej. Prestiżowa architektura terminali reprezentuje dynamikę i potencjał ekonomiczny lokalnych społeczności, a układy urbanistyczne kompleksów zabudowań lotniskowych coraz częściej świadomie nawiązują do form miejskich. Lotniska są jednak nadal postrzegane jako anonimowe nie-miejsca nieposiadające głębszych symbolicznych i społecznych znaczeń, gdzie ludzie obok siebie koegzystują, nie tworząc żadnej wspólnoty.

Czy porty lotnicze istotnie są pozbawionymi wartości i własnej historii negatywnymi nie-miejscami, czy też miejscami nowego typu, wymagającymi właściwego odczytania ich utajonych społecznych sensów i znaczeń w kontekście globalnych procesów urbanizacyjnych?

Koncepcja nie-miejsc antropologa Marca Augé, której socjologowie przeciwstawiają teorię atmosfer filozofa-estetyka Gernota Böhmego, czy teoria obrazu miasta Kevina Lyncha wspierająca argumentację analityków procesów ekonomicznych airport city i aerotropolis pokazują, że lotnisko jako społeczno-przestrzenny fenomen wymaga interdyscyplinarnej analizy. Badacze różnych specjalności poszukują teoretycznych narzędzi, również w obszarze estetyki i teorii architektury, zdolnych do wyjaśniania złożonych zjawisk współczesności.

Słowa kluczowe: przestrzeń, miejsce, nie-miejsce, tożsamość, lotnisko, airport city.

The Airport – Is It a Place or a Non-place?

Architectural and Spatial, Symbolic as Well as Social Values of Airport Development Complexes in the Context of the Ideas of Airport City and Aerotropolis

Summary

Contemporary airports, which are bustling commercial centres, workplaces and locations where ever-growing numbers of people meet face-to-face, have grown to such sizes that they require a consistent technical and economic, architectural as well as functional and spatial concept. The impressive architecture of airport terminals represents the dynamism and economic potential of local communities while urban layouts are more and more frequently deliberately designed to evoke urban forms. However, airports continue to be perceived as anonymous non-places, devoid of any deeper symbolic and social meanings, where people just co-exist next to one another, but do not form a community.

Are airports really negative non-places devoid of any value and their own history or are they places of a new type requiring that their hidden social meanings and senses be properly read in the context of global urbanisation processes?

The anthropologist Marc Augé’s concept of non-places, which sociologists contrast with the theory of atmospheres propounded by the philosopher and aesthetician Gernot Böhme’s, or Kevin Lynch’s theory of the image of the city supporting arguments put forward by airport city and aerotropolis economic process analysts, demonstrate that the airport as a social and spatial phenomenon calls for an interdisciplinary analysis. Researchers from various disciplines are looking for theoretical tools, also within the field of aesthetics and architectural theory, that can explain complex phenomena of contemporary times.

Key words: space, place, non-place, identity, airport, airport city.

Konrad Podawca

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Analiza zagospodarowania przestrzennego terenów usług wychowania przedszkolnego

Streszczenie

W artykule poruszono problem zagospodarowania przestrzennego obszarów związanych z funkcjonowaniem usług oświaty w postaci przedszkoli. Dopuszczone w 2017 r. tzw. inne formy wychowania przedszkolnego, a przede wszystkim lokalizacja ich realizowania wywołują wiele zastrzeżeń, szczególnie co do miejsca wypoczynku i rekreacji dzieci poza budynkiem, ale w granicach działki. Z wykorzystaniem metody wielowskaźnikowej, opartej o parametry urbanistyczno-architektoniczne na podstawie studium przypadku zaprezentowano na wybranych przykładach różnice pomiędzy pozytywnymi i negatywnymi cechami zagospodarowania terenu przedszkoli.

Słowa kluczowe: przedszkole, inne formy wychowania przedszkolnego, zagospodarowanie przestrzenne, plac zabaw, Ustawa – Prawo oświatowe.

Analysis of Spatial Development for Terms of Pre-school Education

Summary

The article discusses the problem of spatial development of areas related to the functioning of education services in the form of kindergartens. Allowed in 2017 so-called other forms of pre-school education, and above all the location of their implementation give rise to many objections, especially regarding the place of rest and recreation of children outside the building, but within the property. Using the multi-indicator method, based on urbanistic and architectural parameters based on the case study, the differences between positive and negative features of nursery area development were presented on selected examples.

Key words: kindergarten, other forms of pre-school education, spatial development, playground, educational law.

Norbert Dąbkowski

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Martyna Janiszewska

Aussie Development Sp. z o.o.

Rozwiązania architektoniczne i materiałowo-konstrukcyjne w budynkach mieszkalnych wybranych gospodarstw ekologicznych województwa mazowieckiego

Streszczenie

W artykule omówiono badania przeprowadzone w 2017 r. w wybranych gospodarstwach ekologicznych południowo-wschodniego Mazowsza. Obiektem badań były budynki mieszkalne zlokalizowane w gospodarstwach. Przeanalizowano ich rozwiązania materiałowo-konstrukcyjne i architektoniczne oraz przedstawiono wnioski dotyczące powiązania gospodarstwa ekologicznego z domem znajdującym się w tym gospodarstwie.

Słowa kluczowe: gospodarstwo ekologiczne, dom, rozwiązania materiałowo-konstrukcyjne.

Architectural and Material-construction Solutions in Residential Buildings of Selected Ecological Farms in the Mazovia Voivodeship

Summary

The article discusses the research carried out in 2017 in selected ecological farms of south-eastern Mazovia. The object of research was residential buildings located on farms. Their construction, material and architectural solutions were analyzed and conclusions regarding the connection of the organic farm with the house located on the farm were presented.

Key words: ecological farm, house, material and construction solutions.

 Bartosz Haduch

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Łukasz Marjański

Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Zielone miasta

Streszczenie

Prezentowany artykuł jest próbą przedstawienia wybranych alternatywnych sposobów zagospodarowania terenów miejskich z wykorzystaniem naturalnych elementów, tworzyw i zjawisk oraz korzyści płynące z tego typu działań. Natura może wzbogacać przestrzenie miast na wielu poziomach, od skali rozległych założeń urbanistycznych – parków rekreacyjnych, tematycznych, edukacyjnych, ogrodów botanicznych, po wypełnianie niezagospodarowanych miejsc lub rewitalizowanie zaniedbanych terenów, ingerencje typu urban farms na dachach, balkonach i ścianach budynków oraz elementy małej architektury, a nawet wnętrza. Prezentowany materiał i wyniki badań mogą być punktem wyjścia dla dalszych opracowań dotyczących projektowania w historycznej tkance urbanistycznej.

Słowa klucze: architektura, urbanistyka, natura, zieleń, zrównoważony rozwój, ekologia, recykling farmy miejskie, przestrzeń publiczna, plac miejski, punkt widokowy, punkt orientacyjny, park.

Green Cities

Summary

Presented article is an attempt to present selected alternative sollutions of a use of natural elements, resources or materials in urban and architectural design, and it shows benefities interlinked with such activities. Nature may enrich city spaces on different levels, from large urban plans or parks – recreational, educational and thematic – up to filling urban gaps, creating gardens and urban farms at roofs, balconies, walls etc. and within so called small architecture and interiors. The material can be a point of departure to further studies concerning architectural design in historical urban fabric.

Key words: architecture, urban design, nature, greenery, sustainable development, ecology, recycling, urban farms, public space, public square, view point, landmark, park.

 Kinga Zinowiec-Cieplik

Politechnika Warszawska

Potencjał integracji form roślinnych z architekturą – kultura i społeczeństwo metropolii

Streszczenie

Współczesne formy integracji struktur architektonicznych z roślinnością ujawniają coraz większe zróżnicowanie pod każdym względem zarówno formalnym, jak i funkcjonalnym. Hybrydom roślinno-architektonicznym stawia się coraz większe wymagania i wyższe cele – mają nie tylko nie szkodzić, ale też wspierać środowisko w znaczeniu zarówno przyrodniczym, jak i społecznym. Zieleń zintegrowana z dachami oraz elewacjami pełni wielorakie funkcje – pożądane zwłaszcza w centrach dużych metropolii – przede wszystkim ekologiczne (środowiskowe) oraz wpierające/symbiotyczne, które bezpośrednio wpływają na przestrzeń życia. Okazuje się, że równie istotne stają się jej role społeczne i kulturowe.

Słowa kluczowe: zielona architektura, funkcje i potencjał zieleni.

The Potential of Integrating Plants into Architecture – Culture and Society of the Metropolis

Summary

Contemporary forms of integration of architectural structures with vegetation reveal more and more diversification in every respect, both formal and functional. Plant-and-architectural hybrids have to face more demanding and higher goals – they cannot be only neutral for nature but should support the environment, in a social sense too. Greenery integrated with roofs and facades has many functions – especially in the metropolises centers – primarily ecological (environmental) and supporting /symbiotic, which directly affect the living space. It turns out that its social and cultural roles become equally important.

The research for a sustainable and resistant urban environment is developing very rapidly today. Greenery is one of the most important studies’ objects. The integral role of nature in shaping the conditions of healthy living environment is unquestionable actually. The history of the contemporary idea of green architecture, including the plants’ integration with buildings, dates back to the twentieth-century modernist conception filtered by the ecological movement of the 1960s. Initially, formal and technological possibilities were sought for integrating plants with architecture. Nowadays, plant-and-architecture hybrids set higher goals – they not only do harm but support the environment. Greenery integrated with roofs and facades performs multiple functions, primarily environmental, social and cultural, and supportive/symbiotic to the architectural form itself. The potential of plant-and-architecture hybrids is increasing, especially in the downtown – in the areas of intensive development.

Key words: green architecture, greeneries’ functions and potential.

 Magdalena Humeniuk

Politechnika Warszawska

Studium możliwości zastosowania materiałów naturalnych w niskiej zabudowie mieszkalnej

Streszczenie

Celem opracowania jest zwrócenie uwagi na problematykę wykorzystywania odkrywanych na nowo materiałów budowlanych takich jak drewno, beton konopny, słoma, glina czy tynki naturalne w nowoczesnych rozwiązaniach architektonicznych dla niskiej zabudowy jednorodzinnej. Artykuł badawczy ze względu na szeroki zakres przedmiotu badań został zawężony do próby wskazania tendencji w projektowaniu ekologicznych domów jednorodzinnych oraz przedstawienia możliwych technik zastosowania materiałów naturalnych. Wyniki analizy pozwalają na wyciągnięcie możliwych do uogólnienia wniosków dotyczących zastosowania ekologii w nowoczesnym projektowaniu architektonicznym. Szczególną uwagę zwrócono na kwestie potencjału rozwoju analizowanych technik.

Słowa kluczowe: współczesna architektura proekologiczna, budownictwo naturalne, zabudowa mieszkalna, konstrukcje drewniane.

Study on the Possibilities of Applying Natural Materials in Low Residential Buildings

Summary

The aim of the study is to pay attention to the issue of using discovered again building materials such as wood, hempcrete, straw, clay or natural plaster in modern architectural solutions for low single-family housing. The inquiring article, due to the wide scope of the research subject, was narrowed to an attempt to indicate trends in the design of ecological single-family houses and to present possible techniques for the use of natural materials. The results of the analysis allow to conclude possible generalizations about the application of ecology in modern architectural design. Particular attention was paid to the development potential of the analyzed techniques.

Key words: contemporary proecological architecture, natural building, residential buildings, wooden constructions.

 Małgorzata Nowaczyk

Politechnika Warszawska

Katalog metod i form humanzacji przestrzeni miejskich. Część 2

Streszczenie

Przemiany cywilizacyjne, postęp gospodarczy i techniczny odbijają swoje piętno także na przestrzeniach miejskich. Stają się one odhumanizowane, skomercjalizowane, podporządkowane mechanizmom rynkowym. Artykuł przedstawia dalszą część wybranych metod i form humanizacji przestrzeni miejskiej (www1). Duży nacisk został położony na metody ekologiczne i w mniejszej skali przestrzennej oraz skali użytych środków.

Słowa kluczowe: humanizacja, potrzeby ludzkie, tereny zieleni, ekologia, mała skala.

Catalog of Methods and Forms of Humanization of Urban Space. Part 2

Summary

Transformations of civilization, economic and technical progress are also reflected in urban spaces. They become dehumanized, commercialized, subordinated to market mechanisms. The article presents a part of selected methods and forms humanization of urban space and focuses on the nearest inhabitants of cities, according to the author. A lot of emphasis has been placed on ecological methods and on a smaller spatial scale and on the scale of the means used.

Key words: humanization, human needs, green areas, ecology, small scale.

Jolanta Johnsson

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

Jak uczyć komunikacji wizualnej?

Streszczenie

W artykule autorka rozważa wybrane aspekty związane z komunikacją wizualną i problematyką jej nauczania. Pomimo pytania zawartego w tytule, nie próbuje nań odpowiedzieć. Podkreśla, że zagadnienie komunikacji wizualnej jest bardzo obszerne, jest przedmiotem badań stosunkowo młodej dziedziny badawczej – komunikologii. Komunikacja ze względu na gwałtowny rozwój technologii jest sferą dynamiczną. Jej użytkownicy i odbiorcy są zdani na nieustanną naukę znajdywania sposobów na komunikację. Autorka podkreśla znaczenie efektywnego języka komunikacji dla takich wartości jak wolność i demokracja. Autorka posłużyła się metodą obserwacji bez interwencji opartą na osobistych doświadczeniach.

Słowa kluczowe: komunikacja, wizualizacja, technologia, rozwój, informacja.

How to Teach Visual Communication?

Summary

In the article, the author considers certain aspects related to visual communication and the problems of teaching in this subject. Despite the question in the title, she does not try to answer it. She emphasizes that the issue of visual communication is very extensive, it is the subject of research of a relatively young field of research. Communication due to the rapid development of technology is a dynamic sphere. Its users and recipients are reliant on continuous learning to find ways to communicate. The author emphasizes the importance of an effective language of communication for such values as freedom and democracy. The author has used the method of observation without intervention based on personal experience.

Key words: communication, technology, development, information.

Dorota Wejchert-Gajczyk

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

Arte-Gra – Edukacja artystyczna z elementami terapii sztuką

Streszczenie

Artykuł prezentuje nowe podejście do zajęć plastycznych przeznaczonych dla dzieci młodszych, uczniów klas 0-2. Zajęcia składają się z dwóch części zwanych GRA i ARTE. Celem pierwszej jest stworzenie nastroju, artystycznej atmosfery, pobudzenie, bądź zrelaksowanie uczestników. Druga część ma charakter działań artystycznych i bazuje na podstawowych wartościach sztuki. Mottem do zajęć, które również odbywają się w plenerze, jest zrobić coś z niczego. Zajęcia służą pobudzeniu wrażliwości, kreatywności oraz uczą wnikliwej obserwacji.

Słowa kluczowe: sztuka, edukacja artystyczna, terapia, dziecko.

ART-GAME – Artistic Education with Therapy Elements

Summary

The article presents a new approach to art classes for younger children, students of grades 0-2. Classes consist of two parts called GRA and ARTE. The goal of the first is to create a mood, artistic atmosphere, stimulate or relax the participants. The second part has the character of artistic activities and is based on the basic values of art. The motto for the classes that also take place outdoors is to do something out of nothing. Classes are used to stimulate sensitivity, creativity and teach careful observation.

Key words: art, artistic education, therapy, children.

Nr 60(3) Turystyka

Piotr Dominik, Michał Koskowski

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

Odmienność znaczeniowa spożywania kawy w rożnych kulturach

Streszczenie

Celem niniejszego opracowania jest analiza różnorodności znaczeniowej kawy w procesie komunikacji międzykulturowej. Przegląd doniesień literaturowych, raportów opublikowanych przez ośrodki badawcze, wywiadów i zawartości strona internetowych stanowi tło dla analizy badania własnego. Różnorodność gatunków kawy, sposobów jej przyrządzania i konsumpcji, oraz związane z jej spożyciem obyczaje stanowią współcześnie jedne z bardziej znaczących zjawisk ekonomicznych i społecznych. Kawie, od chwili jej odkrycia, towarzyszy wiele znaczeń kulturowych. Ze względu na swoje właściwości odgrywała one szczególną rolę w różnych kręgach społecznych, zawodowych, etnicznych i religijnych. Kawa od zawsze skupiała wokół siebie ludzi, a jej przyrządzanie wymagało zazwyczaj uwagi i czasu, a często także określonych rytuałów. Obecnie kawa należy do najbardziej rozpowszechnionych używek na świecie. Coraz częściej podejmuje się badania w kontekście jej walorów zdrowotnych, a zwyczaj jej picia nieustannie się rozpowszechnia.

Słowa kluczowe: różnorodność, kultura, kawa, tradycja, komunikacja międzykulturowa.

Kody JEL: Q18, Z32

 Distinctive Meaning of Coffee Consumption in Different Cultures

Summary

The purpose of this paper is to present an overview of the many aspects of coffee in intercultural communication. The article is based on a literature review and a two-stage survey research, carried out to obtain information on the current consumption of coffee and its perceived role in the business and hospitality environments, as well as to gauge the recognition of its intercultural character. Coffee is one of the most significant global economic and cultural phenomena, and traditional coffee-related rituals are often successfully adopted throughout the world. Since its discovery, coffee drinking has quickly gained specific cultural significance, associated with social emancipation and free exchange of ideas. More and more research highlights its health benefits. In hospitality and business coffee remains the prime choice at meetings and as a welcome drink, integrating tradition and modern lifestyle.

Key words: diversity, culture, coffee, tradition, intercultural communication.

JEL codes: Q18, Z32

Bożena Olszewska

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

Motywacje osób uprawiających ekstremalne formy sportu i turystyki

Streszczenie

Sporty ekstremalne od wielu lat zyskują coraz większą rzeszę zwolenników. Media i marketing z nimi związany sprawia, że zainteresowanie nimi stale rośnie. Przekłada się ono na stale rosnącą liczbę nowych sportów ekstremalnych, często będących modyfikacją już istniejącej dyscypliny sportowej.

Celem artykułu i przeprowadzonych badań było poznanie głównych motywów i czynników wpływających na wybór dyscyplin ekstremalnych. Ponadto przeprowadzone badanie miało na celu poznanie barier osób wybierających te sporty. Podjęto próbę udowodnienia, że osoby wybierające dyscypliny ekstremalne nie zdają sobie sprawy z niebezpieczeństwa wynikającego z ich uprawiana, a chęć zaimponowania innym przysłania owo niebezpieczeństwo.

Słowa kluczowe: turystyka, sport ekstremalny.

Kody JEL: Q18, Z32

Motivations of People Practicing Extreme Forms of Sport and Tourism

Summary

Extreme sports have been gaining more and more followers for many years. Media and marketing with them makes interest in them constantly growing. It translates into a constantly growing number of new extreme sports, often being a modification of the already existing sports discipline.

The aim of the article and research was to learn the main motives and factors affecting the selection of extreme disciplines. In addition, the study was aimed at understanding the barriers of people choosing these sports. An attempt was made to prove that people choosing extreme disciplines do not realize the danger resulting from their cultivation, and the desire to impress others obscures this danger.

Key words: tourism, extreme sport.

JEL codes: Q18, Z32

Ewa Ołubiec-Opatowska, Marlena Pielak, Ewa Czarniecka-Skubina, Artur Głuchowski

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Oferta gastronomiczna w turystyce na przykładzie polskich obiektów noclegowych

Streszczenie

Celem pracy była analiza oferty gastronomicznej w obiektach noclegowych na terenie Polski. Ocenę przeprowadzono przy użyciu autorskiego kwestionariusza. Analizowano menu 260 zakładów gastronomicznych zlokalizowanych na terenie obiektów noclegowych. Oferta placówek gastronomicznych, głównie restauracji i barów, obejmowała dania śniadaniowe, zakąski, zupy, dania główne i desery oraz napoje. Większość zakładów proponowała dania kuchni polskiej, mniej liczne były dania regionalne i specjalne (dla dzieci, wegetariańskie, bezglutenowe). W menu był duży wybór dań w przystępnych cenach, różniących się w zależności od rodzaju i kategorii obiektu. Pomimo iż były to obiekty turystyczne odwiedzane przez gości z zagranicy, w ponad 1/3 zakładów informacja w karcie menu była podana wyłącznie w języku polskim. Problemem organizacyjnym i ekonomicznym w wielu lokalach był zbyt rozbudowany jadłospis. Z przeprowadzonej analizy wynika, że powinno się zwrócić większą uwagę na zmniejszenie liczby pozycji w karcie, prezentowanie oferty w języku obcym i dołączenie informacji o alergenach. Wskazane jest, aby oferta uwzględniała dania regionalne, a dania dla dzieci nie powinny składać się z produktów wysokoprzetworzonych.

Słowa kluczowe: turystyka, gastronomia, oferta menu.

Kody JEL: L83, L66

Food Service Offer in Tourism

Summary

The purpose of this study was to analyze the gastronomic offer in Polish accommodation facilities. The survey using original questionnaire studied 260 menu offers from catering establishments, located throughout Poland on the premises of accommodation facilities, like: hotels, motels, guest houses and inns. The offer of catering units in accommodation business, mainly restaurants and bars, included breakfast dishes, appetizers, soups, main courses, desserts and drinks. Most of the establishments offered Polish cuisines, while a fewer regional and special cuisines (children’s, vegetarian or gluten-free). The tourist amongst the menu choices might find wide range of various dishes at affordable prices, that dependent on the type and category of the object. Although the facilities were destination of foreign tourists, over 1/3 of them presented their menus only in Polish. The study highlight that too extensive menu was organizational and economic problem at many places. This research suggest also that catering establishment should put more attention to reduce the number of items in menu, attach English version and allergen information. Moreover, regional cuisines should be included and children’s menu option should be not produced from highly processed food.

Key words: tourism, food service, menu.

JEL codes: L83, L66

Dominik Orłowski

Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych w Warszawie

Magdalena Woźniczko

Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie

Kuchnia narodowa w turystyce kulinarnej Niemiec

Streszczenie

Współczesne zainteresowanie turystów kuchnią narodową odwiedzanego przez nich państwa prowadzi do ożywienia wszelkiego rodzaju usług turystycznych, a tym samym stanowi istotny czynnik rozwoju lokalnego i regionalnego. Kuchnia niemiecka przez swoją różnorodność przyciąga turystów z całego świata, a każdy region pozwala odkryć nowe potrawy różniące się nie tylko wyglądem, ale również smakiem, aromatem a przede wszystkim sposobem przyrządzania, co daje im oryginalność i niezwykłą siłę przyciągania turystów. Rozwijająca się przez lata turystyka kulinarna dziś stanowi podporę całej branży turystycznej, a Niemcy doskonale zdali sobie z tego sprawę i położyli duży nacisk na promocję swoich regionów za pomocą kuchni. Niepowtarzalny klimat niemieckich zakątków przyciąga turystów z innych krajów i pozwala na coraz to szerszą promocję turystyki kulinarnej za pomocą udziału w rozmaitych wydarzeniach gastronomicznych, przemierzając szlaki kulinarne promujące żywność i napoje czy zwiedzanie muzeów prezentujących wybrane elementy dziedzictwa kulinarnego Niemiec. Celem pracy jest ukazanie potencjału kuchni narodowej i jego wykorzystania w rozwoju turystyki kulinarnej Niemiec. Do przygotowania opracowania zastosowano badania niereaktywne (no-reactive research) – metodę analizy treści (content analysis), w których wykorzystano dane wtórne pochodzące z literatury przedmiotu i technikę obserwacji uczestniczącej podczas wizyty studyjnej na terenie Niemiec w 2016 r.

Słowa kluczowe: turystyka kulinarna, kuchnia narodowa, szlaki kulinarne, wydarzenia kulinarne, muzea kulinarne, Niemcy.

Kody JEL: Q18, Z32

National Cuisine in German Culinary Tourism

Summary

Contemporary tourists’ interest in national cuisine of visited country leads to the revival of all kinds of tourist services and at the same time constitutes a vital factor of local and regional development. German cuisine, due to its variety attracts tourists from all over the world and every region enables to explore new dishes which differ not only because of their appurtenance but also because of their taste, aroma and above all due to their methods of preparation, which generates their originality and extraordinary power of attracting tourists.

Developing over the years culinary tourism now constitutes support for the whole tourism and Germany realized this fact very well putting the emphasis on promotion of their regions by means of cuisine. Unique climate of German spots attracts tourists from other countries and enables a wider promotion of culinary tourism through participation in various culinary events, compassing culinary trails promoting food and beverage or visiting museums presenting selected elements of German culinary heritage.

The aim of this work is to show the potential so national cuisine and its usage in the development of culinary tourism of Germany. In order to prepare the elaboration the author used non-reactive research, the method of content analysis in which were used secondary data coming from literature of the subject and the technique of observation while participating in study visit in Germany in 2016.

Key words: culinary tourism, national cuisine, culinary trails, culinary events, culinary museums, Germany.

JEL codes: Q18, Z32

Magdalena Woźniczko

Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie

Dominik Orłowski

Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych w Warszawie

Pierniki jako element potencjału turystyki kulinarnej Torunia

Streszczenie

W opracowaniu przedstawiono pierniki w ofercie turystycznej Torunia. Wykazano, że toruńskie ciastka korzenne stanowią potencjał turystyki kulinarnej miasta. Opisano historię pierników w Europie, w tym w Polsce. Ukazano historię pierników toruńskich na przestrzeni wieków. Szczegółowo zaprezentowano powstanie i rozwój Fabryki Cukierniczej „Kopernik S.A.”. Zestawiono atrakcje turystyczne Torunia związane z piernikarstwem: Żywe Muzeum Piernika, Muzeum Toruńskiego Piernika, Święto Piernika, szlak po „Piernikowym Mieście”.

Słowa kluczowe: piernikarskie tradycje Torunia, pierniki toruńskie, atrakcje turystyczne Torunia związane z piernikarstwem, turystyka kulinarna.

Kody JEL: Q18, Z32

Gingerbread as Part of the Culinary Tourism Potential of Toruń

Summary

The presentation presents gingerbread in Toruń’s tourist offer. It has been shown that Toruń spices cookies are the culinary potential of the city. The history of gingerbread in Europe is described, including in Poland. The history of Toruń gingerbreads has been revealed over the centuries. The creation and development of the “Kopernik S.A.” Confectionery Factory is presented in detail. Toruń’s gingerbread-related touristic attractions are: The Toruń Gingerbreads, The Alive Gingerbread Museum, The Toruń Gingerbread Museum, The Gingerbread Festival, The Gingerbreadt Trail.

Key words: gingerbread tradition of Toruń, toruńskie gingerbread, gourmet tourist attractions of Toruń, gingerbread, culinary tourism.

JEL codes: Q18, Z32

Dorota Świtała-Trybek, Lidia Przymuszała

Uniwersytet Opolski

Na szlaku „królowej śląskich zup”

Streszczenie

Przedmiotem niniejszego opracowania jest wodzionka – jedna z charakterystycznych zup śląskich, która w ostatnich kilku latach stała się kulinarną atrakcją Górnego Śląska. Zupa ta, mająca wiele lokalnych odmian, doczekała się swojego przeboju, felietonów w prasie oraz w Internecie, programów kulinarnych, festynów itd., co niewątpliwie przyczynia się do promocji tak samej potrawy, jak i odkrywania dziedzictwa kulinarnego tego regionu, z którym jest utożsamiana. Materiał, który stał się podstawą analizy, pochodzi z dwóch źródeł: zastanych (literatura przedmiotu, w tym również archiwalna, materiały internetowe) i wywołanych (wywiady przeprowadzone w latach 2007-2017 z mieszkańcami dwóch województw: opolskiego i śląskiego).

Słowa kluczowe: Górny Śląsk, zupa, wodzionka, dziedzictwo kulinarne, szlak kulinarny.

Kody JEL: L66, L83

On the ”Queen of Silesian Soups” Trail

Summary

The subject of this study is the wodzionka - one of the characteristic Silesian soups, which in the last few years has become a culinary attraction of Upper Silesia. This soup, which has many local varieties, has had its hit, columns in the press and on the Internet, culinary programs, festivities, etc., which undoubtedly contributes to the promotion of the same dish, and discovering the culinary heritage of the region with which it is equated. The material that became the basis for the analysis comes from two sources: existing (literature on the subject, including archival, online materials) and induced (interviews carried out in 2007-2017 with the inhabitants of two provinces: Opole and Silesia).

Key words: Upper Silesia, soup, wodzionka, culinary heritage, culinary trail.

JEL codes: L66, L83

Zygmunt Kruczek

Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Małopolski szlak winny – droga od pomysłu do produktu turystycznego

Streszczenie

W artykule przedstawiono turystykę winiarską (enoturystyka) jako formę turystyki kulturowej. Na tym tle opisano proces powstawania nowego produktu turystycznego, jakim jest „Małopolski Szlak Winny”. Opisano etapy powstawania szlaku, przedstawiono potencjał małopolskich winnic, sformułowano także założenia do promocji szlaku. W artykule omówiono problemy komercjalizacji szlaku oraz przedstawiono perspektywy rozwoju winiarstwa i turystyki winiarskiej w regionie Małopolski.

Praca oparta jest na inwentaryzacji winnic i ich zasobów oraz na badaniach terenowych, związanych z określeniem stopnia rozwoju usług dla turystów w winnicach należących do szlaku. Badania te realizowano w formie wywiadów i obserwacji. Analizie poddano m.in. organizacje degustacji, prowadzenie punktów sprzedaży oraz współpracę z organizatorami turystyki. Przeprowadzone badania pozwoliły na stwierdzenie, że winiarski potencjał Małopolski należy do największych w skali kraju, natomiast szlak winny nie przeszedł jeszcze pełnego procesu komercjalizacji. Rosnące zainteresowanie turystyką winiarską pozwala na postawienie wniosku, że winnice i szlak winny stały się nową atrakcją turystyczną regionu, a proces formowania enoturystycznego produktu jest zaawansowany.

Słowa kluczowe: Małopolska, winnice, szlak, produkt turystyczny.

Kody JEL Q13, Q18, Z32

Małopolska Wine Route – Way From Idea to Tourist Product

Summary

The article presents wine tourism (enotourism) as a form of cultural tourism. Against this background, the process of creating a new tourist product, the “Małopolska Wine Route”, is described. The stages of trail formation are described, the potential of Małopolska region vineyards is presented, and the assumptions for the promotion of the route have been formulated. The article discusses the problems of commercialization of the route and presents perspectives for the development of wine growing and wine tourism in the Małopolska region.

The work is based on an inventory of vineyards and their resources, as well as on field research related to the determination of the development of services for tourists in vineyards belonging to the route. These studies were carried out in the form of interviews and observations. The analysis included tasting organizations, sales points and cooperation with tour operators. The conducted research allowed to state that the wine potential of Małopolska is one of the largest in the country, while the wine route has not yet passed the full commercialization process. The growing interest of wine tourism allows us to conclude that the vineyards and the route have become a new tourist attraction of the region, and the process of forming the enotourism product is advanced.

Key words Małopolska, vineyards, trail, tourist product.

JEL codes: Q13, Q18, Z32

Józef Grochowicz

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji - Warszawa

Anna Fabisiak

Wyższa Szkoła Rehabilitacji - Warszawa

Żywność funkcjonalna – aspekty prawne i znaczenie wybranych składników bioaktywnych

Streszczenie

Nowe preferencje konsumentów dotyczące wyboru żywności w dużym stopniu są uzależnione od rozwoju postępu technologicznego w przetwórstwie spożywczym. Wynika to ze wzrostu świadomości zdrowotnej społeczeństwa. Współczesne doniesienia akcentują prozdrowotne znaczenie żywności funkcjonalnej, dostarczając coraz to nowych informacji o zakresie pozytywnych jej oddziaływań na funkcjonowanie organizmu człowieka. W niniejszej pracy przedstawiony został krótki rys historyczny rozwoju rynku żywności funkcjonalnej oraz jego obecny stan. Podane są definicje i możliwe klasyfikacje tych produktów. Przedstawiono również ogólną charakterystykę żywności funkcjonalnej pod kątem występowania w niej aktywnych składników. Ważność składników i ich istotny wpływ na stan zdrowia stwarza wymagania dostarczenia konsumentom dokładnej informacji nie tylko o składzie chemicznym produktów, ale również o wpływie składników bioaktywnych na określone dolegliwości zdrowotne. Obowiązują w tym zakresie rygorystyczne regulacje prawne.

Słowa kluczowe: żywność funkcjonalna, składniki bioaktywne, przepisy prawne.

Kody JEL: Q18

Functional Food – Legal Aspects and the Meaning of Selected Bioactive Ingredients

Summary

New consumer’s preferences concerning food depend to a large extent on the development and technological progress in the food industry. It is associated with an increase in the sense of health awareness of the society.

Contemporary reports emphasize the importance of food and pro-health functions in functional food. Through delivering the new informations on range of positive influence on functionality of human body.

In this paper short history of functional food market and its contemporary position is shown. Basic definitions and classification of bioactive products are also presented.

The aim of the work was to characterize functional food in terms of division and legal regulations, with elements of active ingredients and their functions.

The importance of biocomponents requires to deliver to the consumer exact information not only on their chemical composition but also on influence of components on particular kind of disease. Basic food law regulation in this respect are also given.

Key words: functional foods, bioactive components, food law regulations.

JEL codes: Q18

Nr 59(2) Informatyka

Ludwik Czaja

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

Simulation of Nervous System Actions by Cause/Effect Structures

Summary

Neuronal systems resembling rather their biologic shape than a commonly investigated abstract mathematical model, are presented in terms of cause/effect (c/e) structures. This makes possible to visual observation of signals motion between neurons if a graphical simulator of the c/e structures’ system is used. In turn, this may help in heuristic prediction of some effects and correlations such as dependence between size of a neuronal system and chance of some pathological phenomena, e.g. a blockade or starving. Moreover, attempts of self-learning of such nervous system may be carried out, by modifying weights of dendrites and neuron body thresholds. An outline of the c/e structures algebraic system for visualization of animated processes has been provided.

Key words: nervous (neuronal) system, simulation of behaviour, cause-effect structures.

JEL codes: L86

Symulowanie akcji systemu nerwowego w strukturach przyczynowo-skutkowych

Streszczenie

Układy nerwowe w ich kształcie przypominającym ich rzeczywisty wygląd biologiczny (a nie jako powszechnie rozpatrywane modele matematyczne), przedstawione są w postaci struktur przyczynowo-skutkowych (p/s). Umożliwia to wizualną obserwację ruchu sygnałów między neuronami, przy wykorzystaniu graficznego symulatora struktur p/s. Ponadto, może to pomóc w heurystycznym prognozowaniu niektórych stanów i korelacji, jak zależność rozmiaru układu neuronalnego i szansy blokowania się układu lub tzw. zagłodzenia jego fragmentów, a poza tym próby uczenia się takiego układu można prowadzić symulacyjnie, przez modyfikowanie wag dendrytów i progów ciał komórek nerwowych.

Słowa kluczowe: układy neuronalne, symulacja zachowania, struktury przyczynowo-skutkowe.

Kody JEL: L86

Iwona Dolińska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

The EDCA Implementation in NS-3 Network Simulator

Summary

Wireless networks built in the IEEE 802.11 standard are very popular in every environment now. Their widespread use causes many problems with throughput, transmission QoS and even with radio channel access. IEEE 802.11 standard is still improved, increasing network throughput and coverage, transmission security, mesh networks, wireless access for the vehicular environment, improvements related to hotspots, wireless network management etc. IEEE 802.11e is an important amendment, because it introduced the possibility of QoS (Quality of Service) providing in wireless network. Because of high communication demands and, on the other hand, because the wireless communication is very complex process, the network simulators are very useful tools. They give the possibility of making communication efficiency analyses and different scenario testing. In this article, the implementation of EDCA method in NS-3 is analyzed. It turned out, that nowadays the implementation is missing of one important feature. So, the EDCA implementation in NS-3 should be improved.

Key words. EDCA, QoS in WLAN, network simulator, NS-3.

JEL codes: L86

Implementacja metody EDCA w symulatorze sieciowym NS-3

Streszczenie

Sieci bezprzewodowe budowane w standardzie IEEE 802.11 zyskały ogromną popularność. Ich powszechność powoduje jednak problemy z uzyskaniem odpowiedniej przepustowości, jakości transmisji, a nawet dostępu do kanału radiowego. Standard IEEE 802.11 jest stale ulepszany. Zwiększane były zasięg i przepustowość, dodano zabezpieczenia transmisji, sieci typu mesh, poprawiono mechanizmy zarządzania itd. Rozszerzenie IEEE 802.11e wprowadziło możliwość zapewnienia jakości transmisji QoS w sieciach bezprzewodowych. Z powodu wysokich wymagań użytkowych z jednej strony i złożoności procesu komunikacyjnego z drugiej, bardzo wygodnymi narzędziami do badania sieci są symulatory. Umożliwiają one analizowanie efektywności komunikacji i testowanie różnych scenariuszy połączeń. W niniejszym artykule przeprowadzono analizę implementacji metody EDCA w symulatorze sieciowym NS-3. Wykazała ona, że implementacja EDCA nie obejmuje jednej ważnej właściwości tej metody, a więc powinna być poprawiona.

Słowa kluczowe: EDCA, QoS w sieciach WLAN, symulator sieciowy.

Kody JEL: L86

Paweł Gburzyński

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

A Sample-Driven Channel Model for Developing and Testing Practical WSN Applications

Summary

We present a generic, wireless channel model, parametrized by real-life sample data, intended for simulation of Wireless Sensor Networks (WSN) for the purpose of pre-deployment testing and verification. The model is plugged into a virtual execution environment enabling us to execute the full WSN application, including its associated external programs (jointly dubbed the Operational Support System, or OSS), which thus can be conveniently developed and authoritatively tested in their target (albeit virtual) setup without the need to run a real instance of the network. We illustrate the advantage of this approach (focusing on the channel model) with an application in which the closeness of the virtual environment to its real-life counterpart is particularly important, namely, an indoor location tracking system.

Key words: wireless communication, simulation, channel models.

JEL codes: L86

Model kanału radiowego oparty na próbkach sygnału dla testowania aplikacji bezprzewodowych sieci sensorów

Streszczenie

W artykule zaprezentowano generyczny model kanału radiowego parametryzowany próbkami sygnału pobranymi z otoczenia. Model jest przeznaczony do wykorzystania w symulacji bezprzewodowych sieci sensorowych, dla weryfikacji oraz testowania poprzedzającego fizyczną instalację. Charakter modelu pozwala na skonfigurowanie go w system wirtualnego wykonania, co umożliwia wirtualne wykonanie pełnej aplikacji sieciowej, włącznie z jej zewnętrznymi programami interfejsu z użytkownikiem. Dzięki temu aplikacja sieciowa oraz rzeczone programy zewnętrzne mogą być wygodnie projektowane, tworzone i następnie weryfikowane w środowisku wirtualnym, bez uciążliwej konieczności instalowania fragmentów rzeczywistej sieci. Wykazano zalety prezentowanego podejścia na przykładzie aplikacji, w której zgodność modelu kanału radiowego z rzeczywistością jest szczególnie istotna, a mianowicie w systemie lokalizacji wewnątrz budynków.

Słowa kluczowe: komunikacja bezprzewodowa, symulacja, modele kanałów radiowych.

Kody JEL: L86

Mariusz Jakubowski, Antoni Masiukiewicz

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

Rynek pracy w usługach IT – przegląd

Streszczenie

Rynek pracy w usługach IT jest jednym z bardziej perspektywicznych dla młodych ludzi zarówno Polsce, jak i UE. Eksperci i media zwracają uwagę na deficyt specjalistów na rynku pracy i możliwość rozwoju dla absolwentów. Czy wszyscy mogą znaleźć swoje miejsce w tym obszarze, jakich specjalistów poszukuje branża oraz jakie umiejętności i kompetencje trzeba posiadać? Niniejszy artykuł stanowi próbę znalezienia odpowiedzi na tych kilka ważnych kwestii.

Słowa kluczowe: rynek pracy w usługach IT, specjaliści IT, programiści.

Kody JEL: J21, J22, J23, J24, J44

The labor market in IT services – a survey

Summary

The labor market in IT services is one of the more promising for young people both in Poland and the EU. Experts and the media point to the shortage of specialists in the labor market and the opportunity for graduates. Can everyone find a place in this area, what kind of professionals is the industry looking for, and what skills and competencies are needed? This paper is an attempt to find answers to these important questions.

Key words: labor market in IT service, IT specialists, programmers.

JEL codes: J21, J22, J23, J24, J44

Janusz Kolbusz, Paweł Różycki

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

Tomasz Bartczak

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

The Study of the Influence of Architecture on Effectiveness of Deep Neural Networks Training

Summary

Paper presents impact of the neural network architecture on the training effectiveness and training time. Selected network architectures and training algorithm are described. Presented experimental results of research confirming the significant influence of architecture on the success of network training.

Key words: deep learning, ANN architectures, Bridged MLP, NBN.

JEL codes: L86

Badania wpływu architektury na skuteczność uczenia głębokich sieci neuronowych

Streszczenie

W artykule przedstawiono wpływ architektury sieci neuronowej na skuteczność i czas uczenia sieci. Opisano wybrane architektury sieci, algorytm uczenia oraz zaprezentowano wyniki badań potwierdzających znaczący wpływ architektury na sukces uczenia sieci.

Słowa kluczowe: uczenie głębokie, architektury sztucznych sieci neuronowych, Bridged MLP, NBN.

Kody JEL: L86

Antoni Masiukiewicz

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

Źródła czasu i częstotliwości. Kluczowe parametry

Streszczenie

W artykule przedstawiono najważniejsze parametry wzorców czasu i częstotliwości oraz omówiono właściwości eksploatacyjne wzorców w zależności od technologii ich wykonania. Porównano parametry różnych wzorców ze szczególnym uwzględnieniem stałości częstotliwości. Przedstawiono postęp w stałości wzorców częstotliwości na przykładzie NIST.

Słowa kluczowe: stałość częstotliwości, wzorce czasu i częstotliwości, wzorce atomowe, wzorce kwarcowe.

Kody JEL: L86

Time and Frequency Standards. Key Parameters

Summary

The article presents the most important parameters of time and frequency standards, and discusses their features depending on the technology of their production. We compared the performance of different standards with particular emphasis on frequency stability. The progress in standards frequency stability is shown on the example of NIST.

Key words: stability of frequency, time and frequency standards, atomic clocks, quartz crystal oscillators.

JEL codes: L86

Nr 58(1) Filologia

Andrzej Weseliński

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

The Cultural Legacy of Mary Shelley’s Frankenstein

Summary

Shortly after the publication of Mary Shelley’s novel, its eponymous character, Victor Frankenstein, and the unnamed creature, often referred to as “Frankenstein”, gained iconic status. Initially, the Creature and his Creator became thriving figures of popular culture through the many theatrical versions produced in the 19th century. The advent of film in the 20th century contributed enormously to the circulation of Frankenstein as a cultural icon, in general, and the dissemination of the myth of a mad scientist, in particular. The aim of this paper is to explore the many representative manifestations and the development of one of the enduring icons of modern culture.

Key words: Frankenstein, Frankenstein Unbound, Gothic fiction, horror films, Mary Shelley, science fiction, stage adaptations.

Dziedzictwo kulturowe powieści Mary Shelley Frankenstein

Streszczenie

Tytułowa postać powieści Mary Shelley – Wiktor Frankenstein – oraz postać bezimiennego potwora, określanego w potocznym obiegu również jako „Frankenstein”, uzyskały status ikony kulturowej wkrótce po ukazaniu się powieści drukiem (1818). Początkowo, obydwie postaci zdobyły popularność dzięki dziewiętnastowiecznym adaptacjom teatralnym. W XX wieku, liczne ekranizacje powieści przyczyniły się do rozpowszechnienia mitu Frankensteina jako szaleńca-naukowca. Celem artykułu jest zbadanie kulturowej spuścizny powieści i funkcjonowanie mitu kulturowego Frankensteina we współczesnym świecie.

Słowa kluczowe: adaptacje sceniczne, film grozy, Frankenstein, Frankenstein wyzwolony, Mary Shelley, powieść gotycka, science fiction.

Irena Księżopolska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

SPECTRAL REALITY: MURIEL SPARK’S THE HOTHOUSE BY THE EAST RIVER

Summary

The essay deals with the concept of the supernatural in Muriel Spark’s novel The Hothouse by the East River, in which all the major characters appear to be dead, while leading apparently comfortable lives. The essay will examine Spark’s paradigm of the mundane supernatural, that is, representation of absurd and impossible as quotidian elements of life. The enigma of the plot (the strange way in which Elsa’s shadow falls without obeying the rules of physics) is not solved by the end of the novel, but rather by-stepped by revealing a grander mystery, that of her otherworldly status. This peculiarity is of high importance for Spark, who is not interested in solution, but in the way people (or characters, to be more precise) react to mystery and attempt – often in vain – to solve it. But Spark’s novel also pushes the reader to realize that what s/he may assume to be irrelevant from the perspective of eternity – namely, our mundanely absurd life and the imperfect memory that tries to contain it – still very much matter and may not be dismissed or reduced to a mere footnote to the main text of divine design.

Key words: Muriel Spark, postmodernism, supernatural, narrative, memory, absurd, ghost story.

Widmowa rzeczywistość w powieści Muriel Spark pt. Cieplarnia nad Rzeką Wschodnią

Streszczenie

Przedmiotem badań jest specyficzne pojmowanie zjawisk nadprzyrodzonych w powieści Muriel Spark pt. Cieplarnia nad Rzeką Wschodnią. Bohaterowie powieści, których życie obfituje w dylematy egzystencjalne, w rzeczywistości nie żyją, jak to niedwuznacznie sugeruje zakończenie powieści. Rozpatrywany jest paradygmat „prozy zjawisk nadprzyrodzonych” (mundane supernatural), czyli przedstawianie w utworze literackim zjawisk i wydarzeń uznawanych jako absurdalne i nieprawdopodobne, jako nieodłącznej części ludzkiej egzystencji. Zagadka w fabule powieści (kąt padania cienia bohaterki powieści jest niezgodny z prawami fizyki) nie zostaje wyjaśniona w zakończeniu utworu. Sprawa ta jest odsunięta na drugi plan, ustępując miejsca wyjaśnieniu większej tajemnicy, jaką jest widmowa egzystencja (spectral reality) samej Elsy. Ta szczególna strategia narracyjna polegająca na udzielaniu wymijającej odpowiedzi na pytania trapiące Czytelnika jest charakterystyczna dla wielu utworów Muriel Spark. Z punktu widzenia pisarki, bardziej interesującą od samego rozwiązania zagadki jest reakcja postaci poszukujących odpowiedzi na pytania oraz proces ich poszukiwania. Powieść dowodzi również, że sprawy pozornie błahe z punktu widzenia wieczności, takie jak proza życia codziennego, pełnego absurdów, a także niedoskonała pamięć ludzka utrzymująca to życie w chwiejnych ramach dyskursu, mają swoje znaczenie i dlatego nie można ich bagatelizować ani pomijać jako mało znaczący przypis do boskiego dzieła.

Słowa kluczowe: Muriel Spark, postmodernizm, nadprzyrodzone, narracja, pamięć, opowieści gotyckie, absurd.

Maciej Sulmicki

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

TWO TALES OF ONE CITY: NEO-VICTORIAN LONDON IN ALAN MOORE’S FROM HELL AND PETER ACKROYD’S DAN LENO AND THE LIMEHOUSE GOLEM

Summary

The article presents an analysis of two neo-Victorian Londons: that of Peter Ackroyd in the novel Dan Leno and the Limehouse Golem and that of Alan Moore and Eddie Campbell in the graphic novel From Hell. Particular attention has been given to the representation of the city in terms of the most characteristic elements of London and its mode of portrayal in each work. The article also presents how the British capital is personified or at least treated as a driving force behind human actions, as well as the subjectification of the city and its functioning as a text. Finally, the article focuses on the superposition of the late 19^th and late 20^th centuries, i.e. the times of action and writing of both works, and how relevant these texts are at the present time.

Key words: London, Alan Moore, Edie Campbell, Peter Ackroyd, neo-Victorian literature, graphic novels.

Dwie opowieści o jednym mieście: neowiktoriański Londyn w powieściach pt. Prosto z piekła Alana Moore’a oraz Golem z Limehouse Petera Ackroyda

Streszczenie

Artykuł zawiera analizę dwóch wizji neowiktoriańskiego Londynu: Petera Ackroyda w powieści pt. Golem z Limehouse oraz Alana Moora i Eddiego Campbella w powieści graficznej pt. Prosto z piekła. Szczególną uwagę poświęcono sposobom przedstawienia angielskiej stolicy i jej najbardziej charakterystycznych elementów. Ponadto, artykuł traktuje o uosobieniu miasta bądź jego traktowaniu jako siły napędowej ludzkich czynów, a także subiektywizacji miasta i traktowaniu go jako tekstu. Zwrócono również uwagę na superpozycję późnego wieku XIX z późnym wiekiem XX, tj. czasu akcji obu tekstów i czasu, w którym powstały, co stanowi punkt wyjścia do refleksji nad ich znaczeniem w drugiej dekadzie XXI wieku.

Słowa kluczowe: Londyn, Alan Moore, Eddie Campbell, Peter Ackroyd, literatura neowiktoriańska, powieść graficzna.

Andrzej Diniejko

Uniwersytet Warszawski

Benjamin Disraeli: życie pisarza i polityka w świetle teorii „pragnienia homospołecznego”

Streszczenie

Benjamin Disraeli (1804-1881) nie stronił od kobiet, chociaż fascynowały go męskie przyjaźnie. Zdaniem niektórych biografów, może to wskazywać na homoerotyczny element jego osobowości. Do jego najbliższych przyjaciół należeli głośni dandysi okresu Regencji – pisarz Edward Bulwer-Lytton i artysta amator hrabia Alfred d’Orsay. Disraeli miał kilka romansów z mężatkami, ale po ślubie z bogatą wdową stał się kochającym i wiernym małżonkiem. Mimo pokaźnego majątku żony, miał problemy finansowe, które w końcu udało mu się rozwiązać dzięki pieniądzom, które hojnie zapisała mu tajemnicza dama z Kornwalii. Spośród wszystkich kobiet, które poznał Disraeli, królowa Wiktoria zajmowała szczególne i wyjątkowe miejsce. Królowa ceniła jego lojalność i poświęcenie oraz uwielbiała jego pochlebstwa.

Słowa kluczowe: Disraeli, dandyzm, homoerotyzm, romanse, wzorowe małżeństwo, dama z Kornwalii, królowa Wiktoria.

Benjamin Disraeli’s life in the light of the concept of „homosocial desire”

Summary

In his youth, Benjamin Disraeli (1804-1881) did not shy away from women, although he was fascinated by male friendships, which – as suggest some biographers – could point to the homoerotic element of his personality. His closest friends included two prominent dandies of the Regency era – the writer Edward Bulwer-Lytton and the amateur artist Count Alfred d’Orsay. His non-English appearance, exceptional intelligence and dandy’s fame attracted the attention of many London ladies. Disraeli had several affairs with married women, but after his marriage with a widow of large fortune, he became a loving and faithful husband. Despite his wife’s considerable wealth, Disraeli continued to have serious financial problems, which he finally resolved thanks to the money bequeathed to him by the mysterious lady from Cornwall. Of all the women who Disraeli met, Queen Victoria occupied a special and unique place. She appreciated his loyalty and dedication and adored his flattery.

Key words: Disraeli, dandy, homoeroticism, romance, model marriage, the lady from Cornwall, Queen Victoria.

Tomasz Wiącek

Uniwersytet Warszawski

MONASTICISM AND PLEASURE IN THE MARY PLAY FROM THE N-TOWN CYCLE

Summary

In The Mary Play, a late medieval English mystery play, young Virgin Mary is sent to the Temple in order to live her life in accordance to monastic values of humility and piety. However, on the very threshold she is visited by an angel who presents her with gifts of heavenly sustenance, which form and taste evoke in her sensual pleasures of great volume. This appears to not only contradict her previous pious statements, but also suggests sinful excess and overindulgence. The aim of this paper is to analyze the reasons why Mary’s response to the heavenly gifts can be perceived as sinful in the context of the medieval approach towards food and excess in consumption, as well as prove that Mary’s behaviour is actually a part of a valuable moral lesson in restraint and monastic values of charity and piety. The analysis of the play is supported by works of historians of medieval drama such as Peter Meredith and Stephen Spector, social historians of the Middle Ages, such as Roy Strong and James G. Clark, focusing on monastic life, food and attitude towards food, as well as the ideas, rules and realities governing life in a cloistered society as described in the Benedicti regula monachorum.

Key words: English literature, theatre, miracle plays, Middle Ages, monasticism, food, Christianity, Mary of Nazareth, virtues, sin, gluttony.

Monastycyzm i zmysłowość w sztuce The Mary Play z cyklu N-town

Streszczenie

W późnośredniowiecznym angielskim misterium pt. The Mary Play, młoda Maryja zostaje wysłana do Świątyni, aby rozpocząć życie zgodne ze średniowiecznymi monastycznymi ideami pokory i pobożności. Po przekroczeniu progu Świątyni odwiedza ją anioł z darem w postaci manny, której wygląd jak i smak wywołują u Maryi uczucie zmysłowej, nie zaś duchowej przyjemności, co nie tylko zdaje się zaprzeczać jej wcześniejszym pobożnym deklaracjom, ale też sugeruje grzeszne nieumiarkowanie. Artykuł ma na celu ukazać przyczyny, dla których reakcja Maryi na niebiańskie podarunki może zostać uznana za grzeszną w kontekście średniowiecznych reguł monastycznych, jak i ogólnego stosunku do jedzenia oraz nieumiarkowanej konsumpcji w średniowiecznej Europie, oraz udowodnić, że mimo tych wątpliwości późniejsze zachowanie Maryi jest w rzeczywistości częścią moralnej lekcji na temat monastycznych cnót, takich jak powściągliwość, dobroczynność i pobożność. Analiza tekstu sztuki oraz argumentacja wspierana jest opracowaniami krytycznymi z historii dramatu średniowiecznego, pracami z zakresu badań nad historią średniowiecznego społeczeństwa, głównie Roya Stronga i Jamesa G. Clarka, oraz reguł związanych z realiami monastycznego życia opisanych w Benedicti regula monachorum.

Słowa kluczowe: literatura angielska, teatr, misteria, średniowiecze, monastycyzm, jedzenie, chrześcijaństwo, Maria z Nazaretu, cnoty, grzech, łakomstwo.

Małgorzata Koszla-Szymańska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

APORTES MUTUOS ENTRE LA CULTURA DE LAS ISLAS CANARIAS Y AMÉRICA LATINA EN LOS CAMPOS DEL FOLKLORE, RELIGIÓN E IDIOMA

Resumen

Las Canarias, al igual que las demás comunidades autónomas de España, tienen su propia identidad sociocultural que abarca no sólo los aspectos relacionados con la cultura sensu stricto (historia, arte, literatura, etc.), sino también los que se refieren a la original y única idiosincrasia del pueblo canario, su rico folklore, sus costumbres, tradiciones populares y religiosas así como a la modalidad lingüística de la lengua española hablada en las siete Islas del Archipiélago Canario. Los aportes e influencias mutuas entre las Canarias y determinados países de América Latina son incuestionables y justamente se tratan como un evidente resultado de la emigración de los canarios y de los latinoamericanos desarrollada en ambas direcciones. La música folklórica de las Canarias que se canta, se oye y se baila en la actualidad es el fruto de la mezcla de la música de los guanches o sea aborígenes canarios, sonidos peninsulares (españoles y lusitanos) y, evidentemente ritmos caribeños. Entre los bailes de más fama figuran: la salsa, el merengue, la bachata, el reguetón (reggaetón) y muchos más. En lo referente a las tradiciones religiosas cabe señalar la devoción a la Virgen de la Candelaria, patrona de las Canarias cuyo culto se extendió también por diferentes ciudades y países del Nuevo Mundo, entre los cuales se hallan: Bolivia, Colombia, México, Perú, Cuba, Puerto Rico, Venezuela y otros. Y por fin, la distinta versión canaria del español se nota tanto en el campo del léxico (guagua, cotufas, papas, gaveta^[1], etc.), como en él de la gramática y la pronunciación. Muchos de los vocablos llamados “guanchismos” o “berberismos”, reciben influencias no sólo de los aborígenes de las islas, sino también aportes portugueses, ingleses, franceses, árabes y latinoamericanos.

Palabras clave: música, caribeño, idiosincrasia, guanches, salsa, merengue, bachatta, reguetón, religión, idioma

Cultural Relations between the Canary Islands and Latin American Countries in the Field of Folklore, Religion and Language

Summary

Like the other autonomous regions of Spain, the Canary Islands have developed their own cultural and social identity which covers not only cultural aspects in a strict sense (history, art, literature), but also local folklore, customs, religious traditions as well as the specifics of the Spanish language and its special varieties used by the inhabitants of the Canary archipelago. The complex interaction between the Canary Islands and certain Latin American countries is indisputable: it is rightly regarded as a result of the migration of Canarians and Hispanics, which is a two-way process. The music of the Canary Islands that is performed, listened to, and danced to, is a result of the synthesis of the Guanche music, i.e. the music of Canary Aboriginals, the sounds coming from the Iberian Peninsula (Spanish and Portuguese), and the Caribbean rhythms. The most famous dances include: salsa, merengue, bachata, and a variety of others. As regards religious traditions, there is, in the first place, the worship of Our Lady of Candelaria, the patron saint of the Canary Islands. Her adoration spreads throughout the towns and countries of the New World. When it comes to the canariensis version of the Spanish Language, there exist marked differences in the vocabulary (guagua, cotufas, millo, papas, gaveta, etc.) as well as in the grammar and pronunciation. The canariensis version of Spanish is full of borrowings from the languages of indigenous people, the so-called “guanchismos” or “berberismos”, and also from Portuguese, English, French, Arab, and Latin American.

Key words: The Canary Islands, folklore, customs, popular, traditions, migration, the Caribbean rhythms.

Wzajemne oddziaływania między kulturą Wysp Kanaryjskich i Ameryki Łacińskiej w dziedzinie folkloru, religii i języka

Streszczenie

Wyspy Kanaryjskie, tak jak pozostałe regiony autonomiczne Hiszpanii, posiadają własną tożsamość społeczno-kulturową, która obejmuje nie tylko aspekty związane z kulturą sensu stricto (historia, sztuka, literatura itp.), lecz również te, które odnoszą się do oryginalnych cech charakteru społeczeństwa kanaryjskiego, jego bogatego folkloru, zwyczajów, tradycji ludowych i religijnych oraz specyfiki języka hiszpańskiego i jego swoistych odmian używanych na siedmiu wyspach Archipelagu Kanaryjskiego. Wzajemne wpływy i odziaływania istniejące między Wyspami Kanaryjskimi i określonymi krajami Ameryki Łacińskiej są niepodważalne i słusznie traktowane jako rezultat migracji Kanaryjczyków i Latynosów. Muzyka kanaryjska, której się obecnie słucha, śpiewa i tańczy jest owocem syntezy muzyki Guanczów, tj. kanaryjskich Aborygenów, dźwięków pochodzących z Półwyspu Iberyjskiego (hiszpańskich i luzytańskich) oraz rytmów karaibskich. Wśród najbardziej znanych tańców występują: la salsa, el merengue, la bachatta, el reguetón i wiele innych. Nawiązując do tradycji religijnych, należy tu wymienić zwłaszcza kult Matki Boskiej z Candelarii, patronki Wysp Kanaryjskich, rozpowszechnionej także w różnych miastach i krajach Nowego Świata, takich jak: Boliwia, Kolumbia, Meksyk, Peru, Kuba, Puerto Rico czy Wenezuela. Różnice występujące w wersji kanaryjskiej języka hiszpańskiego, dotyczą nie tylko leksyki (guagua, cotufas, millo, papas, gaveta itd.), lecz również gramatyki i wymowy. W zakresie leksyki widoczne są zarówno wpływy języków używanych przez kanaryjskich Aborygenów, tzw. „guanchismos” czy „berberismos” jak też wpływy portugalskie, angielskie, francuskie oraz arabskie i latynoamerykańskie.

Słowa kluczowe: muzyka, karaibski, zachowania, Guanczowie, salsa, merengue, bachatta, regueton, religia, język.

Mirosława Czerny

Uniwersytet Warszawski

Andrzej Czerny

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

LIMA – MIASTO KRÓLÓW I MIASTO UBOGICH

Streszczenie

Lima, miasto założone przez Francisca Pizarra jako Miasto Królów, było w okresie kolonii hiszpańskiej najważniejszym ośrodkiem politycznym i gospodarczym w Ameryce Południowej. Charakteryzowała się piękną architekturą, regularnym planem ulic, ale również bardzo głęboką segregacją społeczną, w której biali potomkowie hiszpańskich konkwistadorów stanowili warstwę uprzywilejowaną. Okres po uzyskaniu niepodległości, który nie przyniósł reform społecznych i utrwalił panujące podziały przyczynił się do stagnacji w rozwoju, a wiek XX, szczególnie od lat 60. spowodował napływ do stolicy imigrantów ze wsi, którzy nie znajdując możliwości mieszkania w mieście lokowali się na jego peryferiach i dali impuls do tworzenia się rozległych przestrzeni ubogiego budownictwa na otaczających Limę pustynnych wzgórzach.

Słowa kluczowe: Lima, rozwój metropolitalny, fragmentacja, Callao, barriadas.

Lima: the City of the King and the City of the Poor

Summary

Lima, the city founded by Francisco Pizarro as the City of the Kings, was during the Spanish colonies the most important political and economic center in South America. It was characterized by beautiful architecture, a regular street plan but also a very deep social segregation, Where white, descendants of Spanish conquistadors were a privileged class. The period after independence, which did not bring about social reform and consolidated the prevailing divisions, contributed to the stagnation of development. And the 20th century, especially since the 1960s, caused an influx of immigrants from the countryside to the capital, those who did not find the possibility of living in the city were located on its periphery gave impetus to the creation of vast areas of poor districts on the surrounding Lima desert hills.

Key words: Lima, metropolitan development, fragmentation, Callao, barriadas.

Magdalena Dobrowolska de Tejerina

Uniwersytet Warszawski

Las dos orillas en la obra de José María Merino: relaciones especulares entre España e Hispanoamérica en El caldero de oro y La orilla oscura

Resumen

Tanto El caldero de oro (1981) como La orilla oscura (1985) tratan de unas curiosas relaciones especulares entre España e Hispanoamérica −entre españoles e hispanoamericanos−, tema recurrente e importante en la narrativa de José María Merino a partir de su particular descubrimiento de América. En el presente artículo nos proponemos estudiar los diferentes aspectos de esta estrecha relación, analizando la confluencia de las tradiciones de las dos orillas – en lo que se refiere al mestizaje y a los referentes literarios−, así como el motivo del doble vinculado a los problemas de identidad que experimentan los protagonistas. En el planteamiento de Merino observamos tanto algunos rasgos propios de la literatura fantástica como, también, una propuesta innovadora frente a la tradición de este género.

Palabras clave: José María Merino, España, Hispanoamérica, mestizaje, doble, lo fantástico.

“Mirror” Connections between Spain and Spanish America in José Maria Merino’s El caldero de oro and La orilla oscura

Summary

Merino’s novels El caldero de oro (1981) and La orilla oscura (1985) present the “mirror” relations between Spain and Spanish America, between the Spanish and the Spanish Americans, a recurring and important theme in José María Merino’s narrative since his personal discovery of America. This article aims to study the various aspects of that close relationship, taking into account the convergence of literary traditions as well as the doppelganger motif linked to the crisis of identity that the protagonists suffer. The author argues that Merino’s novels are a perfect blend of typical features of fantasy literature and some new artistic devices.

Key words: José María Merino, Spain, Spanish America, doppelganger, miscegenation, fantasy literature.

„Lustrzane” relacje między Hiszpanią i Hispanoameryką w dwóch powieściach José María Merino - El caldero de oro i La orilla oscura

Streszczenie

W powieści El caldero de oro (1981) i La orilla oscura (1985) przedstawiono szczególne, „lustrzane” relacje między Hiszpanią a Hispanoameryką, między Hiszpanami a Hispanoamerykanami. Od czasu, kiedy Merino doświadczył swojego osobistego odkrycia Ameryki, temat ten zajmuje istotne miejsce w jego twórczości. W artykule dokonano przeglądu różnych aspektów wspomnianych „lustrzanych relacji”, uwzględniając związki krwi, wspólne elementy tradycji literackiej oraz motyw Doppelgänger związany z poczuciem tożsamości. Postawiono tezę, że Merino, wykorzystując środki i motywy typowe dla fantastyki, proponuje zarazem rozwiązania nowatorskie względem tradycji tego gatunku.

Słowa kluczowe: José María Merino, Hiszpania, Hispanoameryka, Doppelgänger, związki krwi, fantastyka.

Katarzyna Kacprzak

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

CAMBIOS SOCIALES, CUERPO, GÉNERO Y COMMUNITAS EN LAS OBRAS DE LA FURA DELS BAUS

Resumen

La Fura dels Baus, una de las agrupaciones artísticas más longevas de la España democrática, debe ser estudiada como un fenómeno cultural y sociológico. Articulando ansias de la sociedad posfranquista, largo tiempo reprimidas, el grupo gozó de una popularidad que no se debió solamente a su calidad artística. Forman un conglomerado sui generis: la poética del grupo, su problemática “ideología” y su cambiante discurso del género. Intentamos demostrar cómo la compañía ayudó a superar algunos de los mayores traumas de la sociedad posfranquista, polemizando de paso con Mariët de Korver sobre si la compañía ha logrado, o no, devolverle a los españoles, el llamado “sentido de la communitas”.

Palabras clave: La Fura dels Baus, Transición Española, cuerpo, género, communitas.

Social Change, Body, Gender and Communitas in the Works of La Fura dels Baus

Summary

La Fura dels Baus, a theatre group born with Spain’s transition to democracy, inspires both the culture criticism and social science research. They became one of the channels venting the long suppressed fears of post-Franco society and thus exerted influence far beyond the reach of their performance. This, rather eclectic assembly of teasers include the poetics, controversial ideology, and transformation of their status from a gender perspective. The author aims to examine the role of the troupe in the process of overcoming the traumas the post-Franco society had experienced. And she argues with Mariët de Korver about the ‘sense of belonging’ - if the troupe succeeded in restoring the so-called ‘communitas’ to the Spanish.

Key words: La Fura dels Baus, Spanish Transition to democracy, body, gender, communitas

Zmiany społeczne, ciało, płeć kulturowa i communitas w spektaklach La Fura dels Baus

Streszczenie

La Fura dels Baus, jedna z najdłużej istniejących grup teatralnych w demokratycznej Hiszpanii, powinna być analizowana jednocześnie jako zjawisko kulturowe i socjologiczne. Stała się jednym z kanałów komunikujących długo tłumione lęki społeczeństwa postfrankistowskiego oraz zdobyła popularność wynikającą nie tylko z jakości jej spektakli. Na ciekawego rodzaju konglomerat składają się: poetyka grupy, jej problematyczna „ideologia” oraz zmiany jej statusu z perspektywy gender. Autorka tekstu starała się wykazać, jak zespół wspomógł proces pokonywania traum w społeczeństwie postfrankistowskim oraz polemizuje z Mariët de Korver nt. czy grupie udało się przywrócić Hiszpanom tzw. „poczucie przynależności do communitas”.

Słowa kluczowe: La Fura dels Baus, hiszpańskie przejście do demokracji, ciało, płeć kulturowa, communitas

Marta Kobiela-Kwaśniewska

Uniwersytet Śląski

HUELLAS DE INFANCIAS PERDIDAS EN LOS INTERNADOS DEL MIEDO DE MONTSE ARMENGOU Y RICARD BELIS. EL PERIODISMO COMPROMETIDO Y LA RECUPERACIÓN DE LA MEMORIA HISTÓRICA DE LAS VÍCTIMAS DEL FRANQUISMO

Resumen

El objetivo del presente artículo es ahondar en el tema de la violencia franquista ejercida contra menores de edad en las instituciones benéficas de Auxilio Social durante el régimen franquista y la llegada de la democracia a partir del análisis del libro titulado Los internados del miedo (2016) de Montse Armenguo y Ricard Belis. En esta publicación, perteneciente al género de periodismo comprometido, se recopilan testimonios de muchos testigos que en su momento fueron víctimas infantiles del franquismo. Sus relatos destapan los maltratos físicos y psíquicos, los abusos sexuales, la explotación laboral y las prácticas médicas dudosas que sufrieron miles de niños y adolescentes en los internados religiosos y del Estado.

Palabras clave: Auxilio Social, violencia franquista, Memoria Histórica, Los internados del miedo, periodismo comprometido, Montse Armengou, Ricard Belis.

Vestiges of Lost Childhood in Los internados del miedo by Montse Armengou and Ricard Belis. Engaged Journalism and Recovery of the Historical Memory of the Victims of Francoism

Summary

The aim of this paper is to raise the issue of Franco’s violence inflicted on the young in the beneficent institutions of Auxilio Social (Social Aid) during the Franco’s regime and in the early times of Spanish democracy documented in Montse Armenguo and Ricard Belis’s book Los internados del miedo (2016). The book is a collection of the testimonies of many adult witnesses, who were once child victims of Francoism. Their accounts of the childhood spent in the institutions of Auxilio Social, which were often run by religious orders, uncover physical and psychological abuse, sexual abuse, labor exploitation and medical experiments on thousands of children in religious and state interments.

Key words: Auxilo Social (Social Aid), Franco’s violence, Historical Memory, Los internados del miedo, engaged journalism, Montse Armengou, Ricard Belis

Ślady utraconego dzieciństwa w Los internados del miedo Montse Armengou i Ricarda Belisa. Dziennikarstwo zaangażowane i kwestia przywrócenia Pamięci Historycznej o ofiarach frankizmu

Streszczenie

Celem artykułu jest przybliżenie problematyki przemocy frankistowskiej wymierzonej przeciwko dzieciom i młodzieży w placówkach opiekuńczych Auxilio Social – hiszpańskiego systemu pomocy społecznej – w czasach dyktatury frankistowskiej i we wczesnej fazie demokracji, na podstawie analizy książki dokumentalnej pt. Los internados del miedo (2016). Autorami książki są hiszpańscy dziennikarze Montse Armengou i Ricard Belis, twórcy znanych filmów dokumentalnych przedstawiający zbrodnie w czasach frankizmu. W publikacji tej zawarte są wspomnienia byłych wychowanków, obecnie osób dorosłych, które w dzieciństwie doświadczyły przemocy w państwowych i religijnych placówkach opiekuńczych, We wspomnieniach ujawniają wszystkie typy przemocy (fizycznej, psychicznej, seksualnej, przymusowej i darmowej pracy) oraz eksperymenty medyczne na małoletnich.

Słowa kluczowe: Auxilo Social, przemoc frankistowska, pamięć historyczna, Los internados del miedo, dziennikarstwo zaangażowane, Montse Armengou, Ricard Belis.

Pablo de la Fuente de Pablo

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

UN CEMENTERIO DE LA ARMADA DE ANTONIO DE OQUENDO EN ROSAS (ESPAÑA)

Resumen

Durante unos trabajos en la C-260 a la entrada de Rosas (provincia de Gerona, España) fue descubierta una necrópolis de época moderna. Del estudio realizado de los restos no se llegó ni a precisar la cronología ni a establecer su origen.

Este trabajo se basa en una investigación de archivo que reinterpreta los datos y demuestra más allá de cualquier duda razonable que la necrópolis fue un improvisado cementerio en que se dio sepultura al personal de la armada de D. Antonio de Oquendo muerto a consecuencia de una epidemia desatada entre 1636 y 1637.

Palabras clave: Armada de Oquendo, Arqueología, Rosas (España), Siglo XVII, Necrópolis.

A Cemetery of the Admiral Oquendo’s Fleet in Roses (Spain)

Summary

During road works on the C-260 road close to the entrance to the town of Rosas (the Province of Gerona, Spain), a necropolis belonging to the Early Modern Period was discovered. A study of the remains was conducted but it did not lead to establishing the exact chronology or nature of the site. This paper, based on a thorough research carried out in the archives, gives a re-interpretation of the archaeological data. It demonstrates beyond any doubt that the necropolis is an improvised cemetery where the personnel of the fleet commanded by Admiral Don Antonio de Oquendo were buried. They were victims of the epidemic sweeping the country in 1636-37.

Key words: Oquendo’s Fleet, Archeology, Rosas (Spain), 17^th Century, Necropolis.

Cmentarzysko floty admirała Oquendo w Rosas (Hiszpania)

Streszczenie

Podczas prac remontowych prowadzonych na drodze C-260 przy wjeździe do miasta Rosas (w prowincji Gerona, w Hiszpanii) odkryto nekropolię z czasów nowożytnych. Przeprowadzone wówczas badania szczątków nie doprowadziły ani do ustalenia jej chronologii, ani powodów jej powstania.

Niniejsza praca, oparta na materiałach dostępnych w archiwach wskazuje, że nekropolia ta była stworzonym ad hoc cmentarzem, na którym grzebano personel floty admirała Antonio de Oquendo. Były to ofiary epidemii panującej w latach 1636-1637.

Słowa kluczowe: Armada de Oquendo, archeologia, Rosas (Hiszpania), wiek XVII, nekropolia.