Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula (Vistula University Working Papers)

Nr 66(3)2019 Architektura

Krystyna Guranowska-Gruszecka

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

MEANDRY WSPÓŁCZESNEJ ODBUDOWY

Streszczenie

W artykule przedstawiono obowiązujące do czasów obecnych doktryny konserwatorskie związane z ochroną dziedzictwa kulturowego (utrwalone po II wojnie światowej) zarówno w skali architektonicznej, jak i urbanistycznej. Dokonano wyboru charakterystycznych przykładów odbudowy z Polski i ze świata. Następnie przeprowadzono syntetyczną analizę porównawczą wybranych współczesnych przykładów odbudowy z doktrynami konserwatorskimi. Wydobyto te elementy działań realizacyjnych, które odstawały od przyjętych wcześniej zasad teoretycznych. Opisano przeanalizowane kierunki, realizacji odbudowy wskazanych zespołów historycznych. Przeprowadzono także analizę jakie czynniki i argumenty wpływają na działania, będące odstępstwem od doktryn konserwatorskich.

Słowa kluczowe: konserwacja zabytków, odbudowa, rekonstrukcja, tematyzacja, autentyzm dziedzictwa historycznego.

CONTEMPORARY RECONSTRUCTION MEANDERS

SUMMARY

The article presents conservation doctrines binding up to the present time, and connected with the protection of cultural heritage (recorded after World War II) both on an architectural and urban scale. Characteristic examples of reconstruction from Poland and the World were chosen. A synthetic comparative analysis of selected contemporary examples of reconstruction with these conservation doctrines was then carried out. Elements of implementation activities were extracted that departed from theoretical principles adopted earlier. The analyzed directions and implementation of the reconstruction of selected historical complexes were described. An analysis was also made of what factors and arguments affect activities that are a departure from conservation doctrines.

To maintain the logic of these considerations, the article began with an objective presentation of the clear rules of dealing with the historical urban space, which were in force at the end of the 20th century, and which have not been officially changed until today. On this background, an analysis was carried out of the selected issues concerning Polish examples from Warsaw and Elbląg, as well as from the Asian continent from China and Iraqi Kurdistan.

A today’s necessity is to open a multilateral scientific discourse aimed at formulating conclusions about further preferences in dealing with damaged buildings in the context of global trends.

Key words: building restoration, rebuild, reconstruction, thematization, authenticity of historical heritage.

Marta Tobolczyk

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

Wzorce harmonii opartej na geometriach nieeuklidesowych w architekturze współczesnej (Część II)

Streszczenie

Tradycja ładu przestrzennego w architekturze opartego na proporcjach matematycznych i kompozycji prostych brył geometrycznych wyrażona na piśmie sięga starożytności. Geometria euklidesowa, poszerzona w XVII wieku przez francuskiego matematyka i filozofa Kartezjusza (fr. René Descartes), aż do połowy XX wieku stanowiła nienaruszalną bazę architektonicznych poszukiwań twórczych w zakresie geometrii. Jednak poczucie ogromnego niewykorzystanego potencjału tkwiącego w nowych technologiach budowania bazujących na żelbecie i stali skłoniło niektórych twórców architektury do poszukiwania nowych środków wyrazu wykraczających poza ograniczenia klasycznej geometrii. Przełom, dokonany w latach 50. i 60. poprzedniego stulecia, rozpoczął nową erę architektury opartej na geometriach nieeuklidesowych. W artykule przedstawiono osiągnięcia takich pionierów, jak amerykański architekt pochodzenia fińskiego Eero Saarinen, Duńczyk Jørn Utzon i oraz aktualnie działających architektów duńskich (Kristoffer Tejlgaard and Benny Jepsen), którzy przyczynili się do wypracowania nowych wzorców dynamicznej ekspresji we współczesnej architekturze. Celem artykułu badawczego jest prezentacja indywidualnych osiągnięć na tym polu wymienionych powyżej zasłużonych twórców. Przeprowadzona analiza i studium przypadków wykazują śmiałość nowoczesnych kompozycji architektonicznych opartych na układach nieliniowych w stosunku do tradycyjnej modernistycznej architektury. Praca ma wartość edukacyjną i praktyczną, stanowiąc źródło wiedzy i inspiracji dla współczesnej twórczości architektonicznej.

Słowa kluczowe: architektura organiczna, harmonia oparta na geometrii, geometria sferyczna w architekturze, geometria eliptyczne w architekturze.

Patterns of Harmony based on non-Euclidean geometry in contemporary architecture (Part II)

Summary

The breakthrough that happened in the years fifties and sixties of the previous century, began a new era of architecture based on non-Euclidean geometries. The pioneers such as the Eero Saarinenand, Jørn Utzon and currently active architects Kristoffer Tejlgaard and Benny Jepsen contribute to the development of new patterns of dynamic expression in contemporary architecture. Analysis and Case studies show the bravery of modern architectural compositions based on nonlinear systems in relation to traditional modernist architecture.

Spatial shaping of the architecture on the basis of spherical and ellipsoid geometry led to the creation of new architectural harmony based on non-Euclidean geometry – elliptical and spherical ones. The new means of expression used in the information era have broadly expanded the possibilities of spatial shaping in organic architectural design. Many creators can use the advantages of ellipsoidal paraboloids and spherical geometry. Especially the latter one enables the development of simple prefabricated elements, which made it possible to construct such a complex object as the Sydney Opera at a time when the designers did not have possibility to use computer techniques. However, in the years 30-50 – of the 20th century they could plan the execution of complex surfaces, covered with coatings in the prefabrication elements. Today it is moreover possible to build non-linear surfaces separated of the whole. Nowadays, designers can create patterns of the new organic architecture, by taking inspiration from nature not only by considering its visual beauty, but by observing its active interaction with the environment, and drawing from the palette of measures that provide non-Euclidean geometry.

Key words: organic architecture, geometry-based harmony, spherical geometry in architecture, elliptical geometry in architecture.

Joanna Pietrzak, Anna Stefańska

Politechnika Warszawska

FREE FORMS OF EUROPEAN SKYSCRAPERS

Summary

One of the advantages of a modern skyscraper is its original form. The determinant of originality is freedom, a departure from rigid rules. The architects ‘play’ with the inspirations in the search for a free form, among others, by entering into dialogue with classic image of a skyscraper, which is reinterpreted or even negated. A large creative potential is associated with a way to define dependence of form and structure.

Key words: high-rise building, tall building, skyscraper, Europe, architectural icons, aesthetic expression, game of form and construction.

Swobodne formy europejskich wieżowców

Streszczenie

Jednym z atutów współczesnego wieżowca jest oryginalna forma. Wyznacznikiem oryginalności jest swoboda, czyli odbieganie od reguł. Poszukując swobodnej formy architekci „bawią się” inspiracjami, m.in. „wchodzą” w dialog z klasycznym wyobrażeniem wieżowca, które zostaje zreinterpretowane lub wręcz zanegowane. Duży potencjał twórczy wiąże się ze sposobem zdefiniowania zależności formy i konstrukcji, która może prowadzić do wyeksponowania lub ukrycia struktury nośnej.

Słowa kluczowe: wieżowce, Europa, ikony, formy swobodne, gra formy i konstrukcji.

Katarzyna Sadowy

Oddział Warszawski Stowarzyszenia Architektów Polskich – Warszawa

ARCHITECTURE AND LABOR. HERITAGE OF PRAGA IN WARSAW AS A LEGACY OF ECONOMIC DEVELOPMENT

Summary

Architecture and urban spatial patterns are shaped by complex processes, consisting of cultural, social and economic factors. A city adapts to the needs of its stakeholders by constantly re-modeling its space and built environment, within the framework of the existing legal, technical and financial restrictions. Thus, the city components encompass protected heritage as well as the desire or need to change, rebuild, expand and construct new buildings and create new solutions in urban planning.

In the history of European cities, for many centuries, existing buildings and sites were treated primarily as an environment that should be used to best meet the current needs. Today, we perceive the inherited urban environment as an important testimony of the past, a precious heritage that should be preserved, and should remain at least partly unchanged. To what extent and what should be preserved and protected and what can or should be dismantled or reconstructed is the subject of several discussions, both ideological and practical, of a general and a specific nature.

This paper’s goal is to contribute to this broad and multi-fold debate. It presents an interdisciplinary point of view in which architectural and urban heritage is a tangible representation of an intangible heritage related to labor and economic development. To illustrate this perspective, the Praga-Północ (Praga North) district in Warsaw was chosen, a traditionally industrial, workers’ and trade-craft district, which today is subject to far-reaching changes. The paper draws attention to architecture as a record of changing factors of socio-economic development.

Key words: architecture; heritage; post-industrial sites; urban economics, economic development.

Architektura i praca. Dziedzictwo warszawskiej Pragi jako świadectwo rozwoju gospodarczego

Streszczenie

Architektura i układy przestrzenne miast kształtują się w wyniku złożonych procesów kulturowych, społecznych i gospodarczych. Miasto dostosowuje się do potrzeb swoich mieszkańców i użytkowników przez ciągłe zmiany środowiska zbudowanego, w ramach możliwości prawnych, technicznych i finansowych. Zatem chęć ochrony przeszłości łączy się z potrzebą zmiany, przebudowy i poszukiwaniem nowych rozwiązań.

W historii europejskich miast przez wiele wieków istniejące budynki i miasta traktowano przede wszystkim jako środowisko, które powinno jak najpełniej odpowiadać bieżącym potrzebom. Dzisiaj zasoby miasta są dla nas zapisem przeszłości, cennym dziedzictwem, które powinno zostać zachowane, przynajmniej częściowo, w niezmienionej postaci. W jakim stopniu i co powinno w mieście, architekturze i przestrzeni być zachowywane i chronione przed zmianą, a co może lub powinno być zmieniane jest przedmiotem wielu dyskusji zarówno o charakterze ogólnym, jak i praktycznym, szerokim lub dotyczącym poszczególnych przypadków.

Niniejszy artykuł stanowi głos w tej szerokiej i wielowątkowej dyskusji. Zaprezentowano w nim interdyscyplinarny punkt widzenia, w którym dziedzictwo architektoniczne i urbanistyczne stanowi materialny znak dziedzictwa niematerialnego, związanego z pracą i rozwojem gospodarczym. Dla zilustrowania tej perspektywy wybrano dzielnicę Praga-Północ w Warszawie – tradycyjnie przemysłową, robotniczą i handlowo-rzemieślniczą, która dzisiaj podlega daleko idącym zmianom. W artykule zwrócono uwagę na architekturę jako zapis zmieniających się czynników rozwoju społeczno-gospodarczego.

Słowa kluczowe: architektura; dziedzictwo; obszary poprzemysłowe; ekonomika miast; rozwój gospodarczy.

Piotr Pecenik

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

Wspólne przestrzenie transportowe w miastach na przykładzie Saint Germain-en-Laye, Reims i Strasbourg

Streszczenie

W artykule przestawiono trzy wybrane miasta francuskie, w których zrestrukturyzowano transport miejski.

Celem przebudowy systemu transportowego było ułatwienie pieszym poruszania się w obrębie centralnym miasta przy jednoczesnej możliwości korzystania zarówno z transportu zbiorowego, jak i prywatnego.

Tworzenie w tych obszarach ciągów pieszo-tramwajowych stało się naturalną formą organizacji ruchu.

Słowa kluczowe: ulice pieszo-jezdne, transport zbiorowy, ruch pieszy.

SHARED TRANSPORT SPACES IN CITIES AS SAINT GERMAIN-EN-LAYE, REIMS AND STRASBOURG

Summary

The aim of the article is to present three French towns of different size, in different regions of France where the modern transportation solutions were applied. The today problem is to limited car access to the downtown, reinforced public transport and re-done public space to the pedestrian.

Finally these solutions permits to reduce traffic jams, pollutions, time of travel and recovery of public spaces.

Some of these proposals are working perfectly, other need to be improved.

Key words: pedestrian streets, public transport, pedestrian traffic.

Michał Gołębiewski

Politechnika Warszawska

Materiały stosowane w nurcie budownictwa naturalnego

Streszczenie

Celem artykułu jest charakterystyka wybranych materiałów stosowanych w nurcie tzw. budownictwa naturalnego. W artykule opisano takie materiały, jak ziemia, słoma czy beton konopny, przedstawiając ich genezę, obecne zastosowania oraz wybrane właściwości. Zebrane na podstawie przeglądu literatury informacje wskazują na potencjał tego typu technologii dla rozwoju architektury proekologicznej. Popularyzacja wiedzy na temat rozwiązań materiałowych innych niż stosowane w budownictwie powszechnym powinna przyczynić się do ich szerszego wdrażania w praktyce projektowej i budowlanej, wspierając zrównoważony rozwój w aspekcie ekologicznym, ekonomicznym i społecznym.

Słowa kluczowe: naturalne materiały budowlane, ziemia, słoma, konopie.

Materials used in the natural building trend

Summary

The purpose of the article is to characterize selected materials used in the so-called natural construction. The article describes materials such as earth, straw, hempcrete presenting their genesis, current applications and selected properties. Information collected on the basis of literature review indicates the potential of this type of technologies for the development of ecological architecture. Popularization of knowledge about material solutions different than commonly used in construction should contribute to their wider implementation in design and construction practice, supporting sustainable development in ecological, economic and social aspects.

Key words: natural building materials, earth, strawbale, hempcrete.

Magdalena Humeniuk

Politechnika Warszawska

ARCHITEKTURA SZCZĘŚCIA – STUDIUM ODDZIAŁYWANIA NA ZMYSŁY CZŁOWIEKA POPRZEZ PERCEPCJĘ PRZESTRZENI MIESZKALNEJ

Streszczenie

Celem opracowania jest zwrócenie uwagi na potrzebę przyjrzenia się materiałom używanym w projektowaniu architektonicznym oraz konstrukcyjnym budynków mieszkalnych. To próba znalezienia odpowiedzi na to czym jest architektura szczęścia. Czy przestrzeń, która w sposób naturalny, niewymuszony oddziałuje na ludzkie zmysły, traktując je komplementarnie, pozytywnie nastrajając i to bez udziału analitycznej części mózgu, może mieć wpływ na ludzkie poczucie szczęścia? Prezentowany materiał może być punktem wyjścia dla dalszych opracowań dotyczących znaczenia zmysłów w doborze materiałów do budowy budynków mieszkalnych.

Słowa kluczowe: architektura zmysłów, percepcja architektury, architektura naturalna, architektura mieszkaniowa.

Architecture of happiness – study of impact on human senses trough the perception of residential space

Summary

The aim of the study is to pay attention to the issue to the need to look at materials used in architectural and structural design of residential buildings. It is an attempt to find an answer to what architecture of hippiness is. Is space in natural, unaffected way affects on human senses, treating them complementarily, positively tuning without the participation of the analytical part of the brain can affect the human sense of happiness? The presented material can be a starting point for further studies on the importance of the senses in the selection of materials for the construction of residential buildings 

Key words: sensory architecture, perception of architecture, natural architecture, residential architecture.

Agnieszka Starzyk

Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie

Kurpiowszczyzna – struktura osadnictwa w okresie 45-lecia powojennego

Streszczenie

Celem badawczym było wykazanie tendencji kształtowania struktury osadnictwa na Kurpiowszczyźnie w latach 1945-1989. Zastosowano metodę analizy i krytyki piśmiennictwa, analizy kartograficznej oraz statystycznej. Wyniki badań pozwoliły na wyciągnięcie wniosków w zakresie wsi rozwojowych, zastojowych oraz wyludniających się w badanym okresie. Artykuł opracowano na podstawie badań przedstawionych w dysertacji doktorskiej autorki pt. Przekształcenia otwartego krajobrazu osadniczego na Kurpiowszczyźnie na przykładzie wybranych gmin, zrealizowanej w 2004 roku.

Słowa kluczowe: Kurpiowszczyzna, osadnictwo wiejskie, struktura osadnictwa.

Kurpie – the structure of settlement during the post-war 45 years

Summary

The research goal was to show the tendency to shape the settlement structure in the Kurpie region in 1945-1989. The method of analysis and criticism of literature, cartographic and statistical analysis were used. The results of the research allowed conclusions to be drawn regarding developmental, stagnant and depopulating villages during the examined period. The article was prepared on the basis of the research presented in the doctoral dissertation of the author Transformations of the open settlement landscape in the Kurpie region on the example of selected communes, implemented in 2004.

Key words: Kurpie, rural settlement, settlement structure.

Nr 65(2)2019 Filologia

Andrzej Weseliński

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

BRITISH HERITAGE FILMS IN THE 1980S AND 1990S

Summary

The paper explores British heritage films produced over the last two decades of the 20th century in the context of profound cultural and social changes. The international success of heritage films sparked off lively debates about what the term „heritage” stands for. The first part of the paper provides a brief account of the fundamental issues and concepts of the British heritage cinema. The latter part traces the growth and development of the „quality” heritage film which in the l990s evolved into a marketable commodity that can be sold to international audiences.

Key words: heritage film, costume drama, heritage culture, literary adaptations, Orlando, Carrington, Shakespeare in Love.

Brytyjskie filmy nurtu dziedzictwa kulturowego w latach 80.tych i 90.tych

Streszczenie

Filmy nurtu dziedzictwa kulturowego zrealizowane w ostatnich dekadach XX wieku spotkały się z żywym zainteresowaniem krytyki filmowej i literackiej. Pierwsza część artykułu przedstawia główne wątki refleksji filmoznawczej i literaturoznawczej na temat tego zjawiska w kontekście głębokich przemian społecznych i kulturowych na Wyspach Brytyjskich. W części drugiej omówione zostały kolejne fazy rozwojowe i proces międzynarodowej ekspansji tego nurtu. W późniejszej fazie, szczególnie w latach 90.tych, „brytyjskie” z nazwy filmy dziedzictwa kulturowego stały się ważnym segmentem międzynarodowego przemysłu filmowego.

Słowa kluczowe: film dziedzictwa kulturowego, dramat kostiumowy, dziedzictwo kulturowe, adaptacje literackie, Orlando, Carrington, Shakespeare in Love.

Irena Księżopolska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

READER’S MEANDERS: VIRGINIA WOOLF’S ESSAYS

Summary

The essay analyses the style and content of Virginia Woolf’s essays. The genre is reinvented by Woolf, who is famous for writing fiction without plot, and who yet often uses fabula-based structures in her supposedly non-fictional writings. The essay examines several examples of Woolf’s technique, addressing her writings on reading, fiction-writing, biography, travel and the art of seeing the world.

Key words: Woolf, modernism, biography genre, essay genre.

Wędrówka czytelnika: eseje Virginii Woolf

Streszczenie

Autorka analizuje styl i treść esejów Virginii Woolf. Gatunek eseistyczny został na nowo wymyślony przez Woolf, znanej z pisania prozy bezwątkowej, którą jednak obserwujemy sięgającej do struktur opartych na fabule w swoich rzekomo niefikcyjnych dziełach. W eseju omawiane są przykłady tej techniki, odnosząc się do jej prozy eseistycznej o czytaniu, pisaniu fikcji, biografii, podróżach i sztuce oglądania świata.

Słowa kluczowe: Woolf, Modernizm, gatunek biografii, gatunek eseistyki.

Maciej Sulmicki

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

STUDIES IN MADNESS: REALITY AND SUBJECTIVITY IN ALAN MOORE’S PROVIDENCE, AMBROSE BIERCE’S “AN INHABITANT OF CARCOSA” AND ROBERT W. CHAMBERS’ “THE REPAIRER OF REPUTATIONS”

Summary

The paper presents an analysis of three texts pertaining to the H.P. Lovecraft mythos: two stories from the end of the nineteenth century which inspired Lovecraft (Ambrose Bierce’s “An Inhabitant of Carcosa” and Robert W. Chambers’ “The Repairer of Reputations”) and a graphic novel inspired by the author from Providence, Rhode Island, his works and his inspirations (Alan Moore’s and Jacen Burrows’ Providence). Through analysis of the texts (and images) and setting them both against each other and against critical approaches, the paper demonstrates the differences in the portrayal of alternative worlds as elements of (possibly skewed) perception rather than an objective external reality. The case study serves as the basis for demonstrating what the analyzed texts imply to be the social and practical implications of changes, partly resulting from the reception of literature, in subjective perception.

Key words: Alan Moore, Jacen Burrows, Ambrose Bierce, Robert W. Chambers, graphic novels, weird fiction.

Studia w szaleństwie: rzeczywistość i jej postrzeganie w Providence Alana Moore’a, „Mieszkańcu Carcosy” Ambrose’a Bierce’a i „Naprawiaczu reputacji” Roberta W. Chambersa

Streszczenie

Artykuł służy analizie trzech tekstów istotnych z punktu widzenia mitologii opartej na twórczości H.P. Lovecrafta: dwóch opowiadań z końca dziewiętnastego wieku, którymi Lovecraft się inspirował („Mieszkańca Carcosy” Ambrose’a Bierce’a i „Naprawiacza reputacji” Roberta W. Chambersa) oraz powieści graficznej zainspirowanej przez autora pochodzącego z Providence w stanie Rhode Island, jego twórczość i jego inspiracje (Providence Alana Moore’a i Jacena Burrowsa). Poprzez analizę tekstów i obrazów oraz zestawienie ich ze sobą i podejściami krytycznymi, artykuł wykazuje różnice w reprezentacji światów alternatywnych jako elementów (potencjalnie wypaczonego) postrzegania, a nie obiektywnej rzeczywistości. Studium przypadku służy jako podstawa do wykazania, jakie wynika z analizowanych tekstów praktyczne i społeczne znaczenie zmian w subiektywnym postrzeganiu świata, częściowo będących skutkiem odbioru tekstów literackich.

Słowa kluczowe: Alan Moore, Jacen Burrows, Ambrose Bierce, Robert W. Chambers, powieść graficzna, fantastyka grozy.

Katarzyna Kacprzak

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

Transición y decadencia en el teatro alternativo o vanguardista español y polaco

Resumen

En el artículo, la autora resume tres casos de grupos de teatro vanguardista cuyas obras desempeñaron el papel de ritos de paso en los respectivos periodos de la transición democrática en Polonia y España. Se trata de las compañías: Teatr Ósmego Dnia, La Fura dels Baus y Els Joglars. Demuestra que dichos grupos no siempre disfrutaron de resultados positivos de su proyecto de “transición teatral”. Las compañías en cuestión, primero, introdujeron nuevos lenguajes escénicos, ajustaron cuentas con el pasado para abrir caminos al futuro, resumieron las consecuencias inmediatas de las transiciones, propusieron nuevos paradigmas o valores. Y después, siguieron funcionando en las nuevas estructuras, pero pagaron un precio importante. Las víctimas de los procesos de cierta decadencia en los tres casos han sido: el método de la creación colectiva, los valores de solidaridad y trabajo artístico compartido y la más alta calidad artística.

Palabras clave: teatro alternativo, transición democrática, decadencia.

Transformacja i dekadencja w hiszpańskim i polskim teatrze alternatywnym/awangardowym

Streszczenie

W artykule autorka podsumowuje trzy przypadki awangardowych grup teatralnych, których prace odgrywały rolę rytuałów przejścia w okresach przemian demokratycznych w Polsce i Hiszpanii. Są to: Teatr Ósmego Dnia, La Fura dels Baus i Els Joglars. Tekst udowadnia, że grupy te nie zawsze cieszyły się pozytywnymi wynikami projektu „teatralnego przejścia do demokracji”. Najpierw wprowadziły nowe języki sceniczne, rozliczyły się z przeszłością, aby otworzyć drogi do przyszłości, podsumowały bezpośrednie konsekwencje zmian, zaproponowały nowe paradygmaty czy wartości. Potem pracowały w nowych strukturach, ale zapłaciły znaczną cenę. Ofiarami procesów dekadencji padły: metoda kreacji zbiorowej, wartości solidarności i grupowej pracy artystycznej oraz najwyższa jakość artystyczna.

Słowa-klucze: teatr alternatywny, transformacja, przejście do demokracji, upadek.

Transition to Democracy and Decadence in Spanish and Polish Alternative/Avant-garde Theatre

Summary

The author shows how three avant-garde theater groups created works that played a notable role of rites of passage in their respective periods of transition to democracy. Troupes Teatr Ósmego Dnia of Poznań, Barcelona’s La Fura dels Baus and Els Joglars are analysed. The essay shows that transition brought a hefty price to pay. Initially, those groups introduced new performance codes, closed the past accounts and opened future ahead with new paradigms and values in view. Later, while they continued working within those new paradigms, they lost much of the drive. Collective creation, values of solidarity and group work suffered with quality, vigour and imagination all staled.

Key words: alternative theatre, transition to democracy, decline.

Nr 64(1)2019 Filologia

Małgorzata Koszla-Szymańska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

LA ENSEÑANZA DEL ESPAÑOL FUERA DE ESPAÑA: SUS PRIMEROS PROFESORES, MÉTODOS Y EVOLUCIÓN

Resumen

El objetivo del presente artículo es tratar de la enseñanza de la lengua española, de sus primeros profesores, métodos y su evolución a través de los años. Es un trabajo investigador, basado en documentos escritos. Abarca tres partes. En la primera se habla de la importancia territorial de la lengua española que es el idioma nacional para casi 46 millones de personas que viven en España y para más de 400 millones que habitan 19 países de América Latina. El español se habla también en Filipinas y en los Estados Unidos. En algunos países de la Península Balcánica se habla el judeoespañol, llamado popularmente “ladino”que podemos oír también en la costa africana del norte. La segunda parte presenta una serie de datos históricos relacionados con la didáctica del español, realizada por profesores españoles fuera de España de cuya organización se ocupaba la madrileña Junta para Ampliación de Estudios e Investigaciones Científicas (la JAE). Entre los países donde dicha enseñanza tuvo lugar, figuran no sólo Polonia, sino también Inglaterra, Alemania, Francia, Estados Unidos, Japón, Italia, etc. En 2018 la Universidad de Varsovia celebraba el centésimo aniversario de la didáctica del español de la cual se ocupaba a partir de 1918 Amadeo Pons y Martínez. Y por último, en la tercera parte se presentan diferentes métodos y manuales de enseñanza del español, seleccionados por orden cronológico, publicados en Polonia en los años 1926-2012.

Palabras clave: enseñanza, divulgación, datos históricos, , métodos, aprendizaje.

Teaching Spanish as a Foreign Language: the First Teachers and the Evolution of Teaching Methods

Summary

The aim of the paper is to present the history of teaching Spanish, the early teachers, and the evolution of teaching methods. This research paper, based on written sources, is divided into three parts. The first part discusses the territorial significance of Spanish which is the official language used by nearly 46 million inhabitants of Spain and by over 400 million inhabitants of 19 Latin American countries. The Spanish language is also spoken in the Philippines and the United States of America. Additionally, in some Balkan States the Sephardic language (Judeo-Hispanic) is spoken. The Sephardic language, which is often called ‚ladino’, can also be heard in the north of Africa. The second part contains historical data concerning the teaching of Spanish in foreign countries by native speakers of Spanish. The program of teaching Spanish as a foreign language was developed by ‘la JAE’ (the Council for the Extension of Studies and Scientific Research). The program was developed not only in Poland, but also in other countries, including England, Germany, France, the United States, Japan, and Italy. In 2018 Warsaw University celebrated a centenary of teaching Spanish to Polish students. Amadeo Pons y Martinez is credited with having developed this program at Warsaw University in 1918. The third part presents various methods of teaching Spanish and handbooks of Spanish published in Poland in the years 1926-2012, which are arranged in chronological order.

Key words: teaching, diffusion, historical data, methods, learning.

Nauczanie języka hiszpańskiego poza granicami Hiszpanii: jego pierwsi wykładowcy, metody i ich ewolucja

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie historii nauczania języka hiszpańskiego, jego pierwszych wykładowców, metod i ich ewolucji na przestrzeni lat. Jest to praca badawcza oparta na źródłach pisanych. Obejmuje trzy części. W pierwszej mowa jest o terytorialnym znaczeniu języka hiszpańskiego, który jest językiem narodowym dla prawie 46 milionów osób zamieszkujących Hiszpanię oraz dla ponad 400 milionów żyjących w 19 krajach Ameryki Łacińskiej. Język hiszpański używany jest także na Filipinach i w Stanach Zjednoczonych. W niektórych krajach Półwyspu Bałkańskiego mówi się językiem sefardyjskim (judeo-hiszpańskim), potocznie zwanym ‘ladino’, który można usłyszeć również na północy Afryki. Druga część przedstawia dane historyczne związane z dydaktyką języka hiszpańskiego realizowaną przez nauczycieli narodowości hiszpańskiej poza granicami Hiszpanii. Jej organizacją zajmowała się madrycka Junta ds. Rozwoju Studiów i Badań Naukowych (la JAE). Wśród krajów gdzie taka dydaktyka miała miejsce figuruje nie tylko Polska, lecz także Anglia, Niemcy, Francja, Stany Zjednoczone, Japonia, Włochy itd. W 2018 roku Uniwersytet Warszawski obchodził stulecie nauczania języka hiszpańskiego, którym od roku 1918 zajmował się Amadeo Pons y Martinez. W trzeciej części artykułu przedstawione są w porządku chronologicznym różne metody i podręczniki do nauczania hiszpańskiego, wydane w Polsce na przestrzeni lat 1926-2012.

Słowa kluczowe: nauczanie, rozpowszechnianie, dane historyczne, metody, uczenie się.

Magdalena Adamczyk

Uniwersytet Warszawski

EL ANÁLISIS DE ERRORES EN LA ENSEÑANZA POLACA DEL INGLÉS FRENTE A LOS ESTUDIOS DE ERRORES DE ESPAÑOL LENGUA EXTRANJERA

Resumen

Desde nuestro interés por la adquisición de lenguas extranjeras por alumnos polacos, básicamente el español, y en particular, por los estudios de análisis de errores, en el presente trabajo nos acercamos a las metodologías de los estudios adquisicionistas practicados en el ámbito de la enseñanza de inglés a alumnos polacos, ya que históricamente la enseñanza de esta tan difundida lengua ha constituido una referencia para el desarrollo de las metodologías de enseñanza de otras lenguas, al igual que pasa en el campo de los estudios de adquisición, donde los dedicados al inglés también constituyen una referencia obligatoria en materia de investigación de los procesos ocurridos en el aula de lengua extranjera.

En el presente trabajo, que tiene carácter de revisión metodológica, observamos el desarrollo de la disciplina desde los estudios contrastivos de adquisición del inglés por polacos hasta la realización del trabajo de análisis de errores por Zybert (2000), cuyos procedimientos procuramos presentar y reseñar aquí con el objetivo de comprobar la posibilidad de aplicar estos procedimientos en nuestro ámbito, esto es, en el estudio de la enseñanza de español lengua extranjera (ELE). Nos interesan básicamente las implicaciones prácticas de este estudio.

Palabras clave: análisis de errores, contrastivismo, alumnos polacos, enseñanza de inglés

Error Analysis in the Teaching of English to Polish Students Compared with the Error Analysis of Spanish as a Foreign Language

Summary

Since our principal concern is the acquisition of foreign languages, especially Spanish, by Polish students, in this paper we focus on the methodologies of language acquisition in the field of teaching English to Polish students. Historically, the teaching of English has served as a point of reference for the development of methodologies of teaching other languages and has become a mandatory reference in the investigation of the processes taking place in the foreign language classroom

This paper gives an overview of the development of the discipline from the contrastive studies of the acquisition of English by Polish students to the analysis of errors in the teaching of English to Polish students carried out by Zybert (2000), whose methodology we present here with the aim of adopting his procedures when we teach Spanish as a foreign language. Therefore, we are chiefly concerned with the practical implications of Zybert's study.

Key words: error analysis, contrastivism, Polish students, teaching English.

Analiza błędów w polskim nauczaniu angielskiego wobec analizy błędów w hiszpańskim jako języku obcym

Streszczenie

Z racji zainteresowania tematyką przyswajania języków obcych przez polskich uczniów, przede wszystkim języka hiszpańskiego, oraz szczególnie analizą błędów, w niniejszej pracy skupiono się na metodologii badań akwizycyjnych przeprowadzonych z zakresie uczenia się angielskiego przez polskich uczniów, jako że historycznie to nauczanie tego tak rozpowszechnionego języka stanowiło punkt odniesienia dla rozwoju metodyki nauczania innych języków obcych, jak i w zakresie badań nad przyswajaniem języków, w którym to prace dotyczące języka angielskiego mają charakter wzorcowy w odniesieniu do badań procesów dydaktycznych.

W pracy o charakterze przeglądu metodologiczno-bibliograficznego przedstawiono rozwój dyscypliny od studiów kontrastywnych nad przyswajaniem angielskiego przez polskich uczniów po analizę błędów w tym zakresie przez Zyberta (2000) w pracy, której założenia i przebieg tu przedstawiono i scharakteryzowano w celu przekonania się, czy widzimy zastosowanie jej procedur w odniesieniu do nauczania hiszpańskiego jako języka obcego. Interesują nas więc aspekty aplikacyjne tej pracy w naszych badaniach.

Słowa kluczowe: analiza błędów, kontrastywizm, polscy uczniowie, nauczanie angielskiego.

Andria I. García Méjica

Universidad de la Habana, Cuba

DESARROLLO DE LA ORALIDAD DIRIGIDA EN ESPAÑOL COMO SEGUNDA LENGUA, MEDIANTE EL EMPLEO DEL TEXTO AUDIOVISUAL. UNA EXPERIENCIA PEDAGÓGICA

Resumen

Los estudiantes no hispanohablantes que cursan actualmente los primeros años de las carreras en las disímiles facultades, deben adquirir habilidades que les permitan desarrollar rápidamente su competencia discursiva; esto facilita que se desempeñen eficazmente en el entorno sociocultural en el que se desenvuelven muchos de ellos, pero principalmente en el ámbito académico por el que actualmente transitan, y en el futuro, como egresados de su especialidad.

Parte de esta responsabilidad corresponde a la asignatura Lengua española para los cursos de continuidad de estudios, que se oferta a los estudiantes que ingresan a las diferentes facultades de la Universidad de la Habana. Entre otras herramientas que se emplean, la utilización del texto audiovisual, gracias a su dinámica y diversidad de códigos, permite que la práctica oral de los estudiantes sea más productiva, espontánea y desinhibida, por lo que la continuidad de su aprendizaje del español, empleando este tipo de texto, se hace muy productiva y eficaz.

Palabras clave: competencia discursiva, expresión oral, texto audiovisual, español como segunda lengua.

Development of the Orality Directed in Spanish as a Second Language, Through the Use of the Audiovisual Text. A Pedagogical Experience

Summary

Non-Spanish-speaking students who are currently in the early years of careers in dissimilar faculties must acquire skills that allow them to rapidly develop their discursive competence; This makes it easier for them to perform effectively in the socio-cultural environment in which many of them develop, but mainly in the academic environment they currently travel, and in the future, as graduates of their specialty.

Part of this responsibility corresponds to the subject Spanish language for the courses of continuity of studies, which is offered to students who enter the different faculties of the University of Havana. Among other tools that are used, the use of the audiovisual text, thanks to its dynamics and diversity of codes, allows the oral practice of the students to be more productive, spontaneous and uninhibited, so that the continuity of their learning of Spanish, using this type of text, it becomes very productive and effective.

Key words: discursive competence, oral expression, audiovisual text, Spanish as a second language.

Rozwój mowy ustnej na zajęciach języka hiszpańskiego jako języka drugiego z wykorzystaniem tekstu audiowizualnego. Z doświadczenia nauczycieli

Streszczenie

Studenci nie znający języka hiszpańskiego, którzy są obecnie w początkowym okresie studiów na różnych kierunkach, powinni nabyć umiejętności, które pozwolą im szybko rozwinąć kompetencje dyskursywne; ułatwi im to skuteczne porozumiewanie się w środowisku społeczno-kulturowym, a zwłaszcza akademickim, w którym teraz przebywają, oraz w przyszłości po ukończeniu studiów.

Część tej odpowiedzialności spada na przedmiot Język hiszpański dla kursów podyplomowych, który jest oferowany studentom, wstępującym na różne wydziały Uniwersytetu Hawańskiego. Wśród stosowanych technik występuje tekst audiowizualny, który dzięki dynamice i różnorodności kodów, pozwala, by praktyka mowy ustnej studentów była bardziej produktywna, spontaniczna i swobodna a kontynuacja nauki języka hiszpańskiego z użyciem tego typu tekstów - bardziej wydajna i skuteczna.

Słowa kluczowe: kompetencje dyskursywne, wypowiedzi ustne, tekst audiowizualny, hiszpański jako drugi język.

Norma C. Delgado Semanat, Andria I. García Méjica

Universidad de la Habana, Cuba

DESARROLLO DE LA COMPRENSIÓN DEL TEXTO AUDIOVISUAL CINEMATOGRÁFICO EN CLASES DE ESPAÑOL COMO SEGUNDA LENGUA. EXPERIENCIA PEDAGÓGICA

Resumen

El cine es un arte que no puede pasar inadvertido por los profesores de español como segunda lengua (ELE/2). Es la visión más cercana a la realidad contextual que el docente puede introducir en su aula. Constituye un recurso, más que un complemento para acercar y conducir a nuestros alumnos al hecho comunicativo y cultural, a través de sus imágenes, sus personajes y sus historias.

El cine con sus innumerables códigos, es capaz de recoger infinidad de elementos que, al profesor, en ocasiones, le es difícil transmitir y que son, sin embargo, relevantes para el desarrollo de las habilidades en lo que se refiere a la adquisición de la segunda lengua en el ámbito docente, pues ofrece la oportunidad de mostrar aspectos de la realidad sociocultural que, vinculados con los objetivos de enseñanza, pueden conllevar a un empleo más útil y desarrollador en las clases.

El contexto de la realidad cubana, es una justificante atractiva para los no hispanohablantes que comparten en nuestras aulas, por lo que en el ámbito escolar, es de gran importancia para debatir sobre problemáticas socioculturales que nuestros estudiantes también viven, pues están inmersos en la misma realidad y al mismo tiempo comparar de manera intercultural esas realidades, de manera que la necesidad de asimilar y comprender la realidad circundante, se convierta en una motivación para explicarla desde sus experiencias.

En esta ponencia se expone una metodología experimental, para el trabajo con fragmentos de la película “El premio flaco”, que forma parte de una selección de actividades con textos audiovisuales, para elevar la competencia comunicativa de los estudiantes no hispanohablantes de los Cursos de Continuidad de Estudios de la Universidad de la Habana.

Palabras clave: texto audiovisual, cine, comprensión lectora.

Development of the Understanding of the Cinematographic Audiovisual Text in Spanish Classes as a Second Language. Pedagogical Experience

Summary

Cinema is an art that can not go unnoticed by teachers of Spanish as a second language (ELE / 2). It is the vision closest to the contextual reality that the teacher can introduce in his classroom. It constitutes a resource, more than a complement to bring and lead our students to the communicative and cultural fact, through their images, their characters and their stories.

The cinema with its innumerable codes, is capable of collecting many elements that the teacher, at times, it is difficult to transmit and that are, however, relevant to the development of skills in relation to the acquisition of the second language in the teaching field, because it offers the opportunity to show aspects of the socio-cultural reality, which linked with the teaching objectives, can lead to a more useful and developer employment in the classes.

The context of Cuban reality is an attractive justification for non-Spanish speakers who share in our classrooms, so in the school environment, it is of great importance to discuss socio-cultural problems that our students also live, because they are immersed in it reality and at the same time compare these realities interculturally, so that the need to assimilate and understand the surrounding reality, becomes a motivation to explain it from their experiences.

In this paper an experimental methodology is exposed, for the work with fragments of the film “The skinny prize”, which is part of a selection of activities with audiovisual texts, to raise the communicative competence of the non-Spanish speaking students of the Continuity Courses of Studies of the University of Havana.

Key words: audiovisual text, cinema, reading comprehension.

Rozwój umiejętności rozumienia filmowego tekstu audiowizualnego na zajęciach języka hiszpańskiego jako języka drugiego. Z doświadczenia nauczycieli

Streszczenie

Kino jest sztuką, która nie może pozostać niezauważona przez nauczycieli języka hiszpańskiego. Jest też wizją rzeczywistości, którą nauczyciel może zastosować w swojej klasie oraz źródłem, które przez obrazy, postacie i ich ciekawe historie prowadzi naszych uczniów do aktów komunikacyjnych i do poznania otaczającej ich rzeczywistości kulturowej. Film jest w stanie zaprezentować uczniom wiele sytuacji, które nauczycielowi języka obcego nie zawsze jest łatwo przekazać i które są niezbędne dla rozwoju umiejętności w zakresie nauki języka obcego. Jednocześnie oferuje im możliwość poznania społeczno-kulturowych aspektów rzeczywistości obiektywnej, będących głównym celem ich edukacji. Poznanie kubańskiej kultury w kontekście rzeczywistości lokalnej jest bardzo ważne dla uczniów- obcokrajowców, uczestniczących w zajęciach języka hiszpańskiego, ponieważ mają oni możliwość udziału w debacie dotyczącej kwestii społeczno-kulturowych. Dzięki językowemu „zanurzeniu” w rzeczywistości kubańskiej mogą w sposób interkulturowy porównywać te same lub podobne realia występujące w ich krajach oraz adekwatnie je zrozumieć i przyswoić. Niniejsze opracowanie dotyczące eksperymentalnej metodologii opartej na pracy z klipami z filmu „El premio flaco” (‘Wychudzona nagroda’), jest tylko częścią selekcji oraz doboru ćwiczeń z tekstami audiowizualnymi mającymi na celu rozwijanie kompetencji komunikacyjnej przez studentów-obcokrajowców uczestniczących w kursach Continuity realizowanych w czasie studiów na Uniwersytecie w Hawanie.

Słowa kluczowe: tekst audiowizualny, kino, czytanie ze zrozumieniem.

Malena Rodríguez Rodríguez, Bárbara C Bécquer Rebaza, María Josefa Martell Dantín

Universidad de la Habana, Cuba

EL ANÁLISIS MULTIMODAL PARA EL TRATAMIENTO A VALORES DESDE LA CLASE DE ELE/EL2

Resumen

El presente trabajo está dedicado al análisis multimodal para el tratamiento a valores en la clase de Español como lengua extranjera (ELE) y Español como segunda lengua (EL2) así como al análisis multimodal y diversidad de recursos para la creación de significado. Tratamiento a valores, tiene como fundamentación las ventajas del uso de las nuevas tecnologías, en la clase de ELE/EL2 y en este caso, del material audiovisual desde una lectura multimodal en correspondencia con el criterio de Kress y Van Leeuwen de que los textos son, inevitablemente, multimodales. Tiene como objetivo general, proponer el tratamiento a los valores, de la responsabilidad y la sensibilidad humana en las relaciones con los ancianos, desde una mirada intercultural en el aula de ELE /EL2, a través de la pertinencia del medio audiovisual y el análisis multimodal.

Palabras clave: material audiovisual, multimodalidad, valores, desarrollo tecnológico.

Multimodal Analysis of the Treatment of Values in Spanish as a Second Language (ELE) and Spanish as a Second Language (EL2)

Summary

This paper seeks to give the multimodal analysis of the treatment of values in Spanish as a foreign language (ELE) and Spanish as a second language (EL2), and also the multimodal analysis of the diverse resources for the creation of meaning. The treatment of values is based on the advantages of the new technologies in the class of ELE/EL2, in this case the audiovisual material from a multimodal reading in a correspondence between the Kress and Van Leeuven criteria that the texts are, inevitably, multimodal.

Its general objective is to propose the treatment of values, human responsibility and sensitivity in relationships with the elderly from the intercultural perspective in the ELE/EL2 classroom, through the relevance of the audiovisual medium and multimodal analysis.

Key words: audiovisual material, multimodality, values.

Multimodalna analiza wartości w języku hiszpańskim jako języku obcym (ELE) i jako języku drugim (EL2)

Streszczenie

Niniejsza praca została poświęcona multimodalnej analizie wartości w języku hiszpańskim jako języku obcym (ELE) i hiszpańskim jako języku drugim (EL2) oraz analizie multimodalnej obejmującej różnorodne zasoby niezbędne dla tworzenia znaczeń. Traktowanie wartości opiera się na zaletach stosowania nowych technologii, w klasie ELE / EL2, w tym przypadku materiału audiowizualnego z zastosowaniem multimodalnego czytania, które odpowiada kryteriom Kressa i Van Leeuwen, wg których teksty są bezspornie multimodalne. Ich ogólnym celem jest zaproponowanie traktowania wartości, ludzkiej odpowiedzialności i wrażliwości w relacjach z osobami starszymi, z perspektywy międzykulturowej w klasie ELE / EL2, poprzez znaczenie mediów audiowizualnych i analizę multimodalną.

Słowa kluczowe: materiał audiowizualny, multimodalność, wartości.

Maja Zawierzeniec

Wszechnica Polska Szkoła Wyższa w Warszawie

UNA VERDAD APROXIMADA EN EL TRÍPTICO DE LA NARCORREALIDAD MEXICANA: LA NARCOCULTURA, LOS TESTIMONIOS SOCIO-LITERARIOS, EL LENGUAJE

Resumen

El objetivo del artículo es proponer un acercamiento más completo al tema del narcotráfico. Se trata de uno de los fenómenos sociales definidores del México contemporáneo y, al mismo tiempo, por atravesar diversos productos culturales, uno de los más estudiados. Sin embargo, pese a su gran popularidad tanto en la academia como en la cultura popular mundial, es un tema profundamente marcado por banalidades, sensacionalismo y simplificaciones, y debería analizarse en toda ocasión tomando en cuenta tanto la hiperviolencia que provoca, así como su poder económico, simbólico y social. El texto señala que los investigadores mexicanos y extranjeros, no pertenecientes directamente a este ámbito, para siquiera poder rozar la profundidad de sus implicaciones, necesitan realizar sus análisis de forma pluridisciplinar, abarcando por lo menos el ámbito de la narcocultura, los distintos textos sociales y literarios, así como la presencia del lenguaje marcado por el narcotráfico en la realidad cotidiana. Finalmente, es necesario poner un cuidado especial a la hora de consultar las fuentes, contrastando información procedente de diferentes ámbitos.

Palabras clave: México, narcotráfico, narcocultura, narcoliteratura, narcolenguaje.

Approximate Truth in the Triptych of Mexican Narcoreality: Narcoculture, Socio-literary Testimonies, Language

Summary

The main objective of the article is to propose a more complex approach to the drug trafficking problem. It is one of the social phenomena defining contemporary Mexico and, at the same time, due to various cultural products it creates, one of the most analyzed. However, it should always be discussed considering not only the hyperviolence it causes, but also its economic, symbolic and social implications. Despite the great popularity of the subject both in the academy as well as in the popular culture, it has been deeply marked by banalities, sensationalism and simplifications. As for investigators, both Mexican and foreign, in order to be able to grasp its depth and its various aspects, it is essential for them to perform their analysis in a multidisciplinary way, covering at least the scope of drug-culture, the different social or literary texts, as well as the presence of the language marked by drug trafficking in everyday life. Finally, special caution is required when analyzing sources related to the topic, and it is indispensable to corroborate information from a variety of backgrounds and sources.

Key words: Mexico, drug trafficking, narcocultura, narcoliteratura, narco language.

Niepełna prawda w tryptyku meksykańskiej rzeczywistości narco: narcocultura, świadectwa społeczno-literackie, język narco

Streszczenie

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na konieczność bardziej wielowymiarowej analizy problematyki handlu narkotykami. Jest to jedno ze zjawisk społecznych definiujących współczesny Meksyk, a z uwagi na wielość produktów kulturowych, których pośrednio lub bezpośrednio dotyczy, należy także do najbardziej badanych. W związku z tym powinno być analizowane nie tylko w kontekście związanej z nim hiperprzemocy, lecz także jego implikacji gospodarczych, symbolicznych i społecznych. Mimo ogromnej popularności jest to bowiem zagadnienie przedstawiane w sposób uproszczony, banalny, sensacjonalistyczny. W tekście wskazuje się, iż badacze, tak z Meksyku, jak i innych części świata, nie mający bezpośredniego kontaktu ze środowiskiem kryminalnym, w celu choćby częściowego zrozumienia świata narco, powinni temat analizować w sposób interdyscyplinarny, z uwzględnieniem co najmniej kwestii zjawiska narcokultury, tekstów literackich oraz społecznych, jak również obecności języka narco w życiu codziennym. Należałoby także z większą rezerwą podchodzić do źródeł dotyczących tematu, porównując różnego typu teksty i informacje.

Słowa kluczowe: Meksyk, handel narkotykami, narcocultura, narcoliteratura, język narco.