Społeczeństwo i Polityka

 Nr 2(75)/2023

Andrzej Doński

Instytut Ochrony Środowiska - Państwowy Instytut Badawczy

EFFICIENCY ISSUES IN POLAND’S RESEARCH INSTITUTES

Summary

The article aimed to specify the complexity of assessing the management’s efficiency of research institutes in Poland, in the context of the implementation of tasks resulting from their principal and ancillary activities, as well as other assignments commissioned by public administration authorities. The author attempted to clarify the concept of efficiency by reviewing the subject literature, to find a standard unit to assess research institutes' activities in terms of efficiency. The analysis carried out based on a literature review, taking into account the complexity of duties of the research institutes, showed that there was no ultimate typology of efficiency, as research establishments have been set up to carry out a broad range of tasks of an economic, social and scientific nature. For that reason, efficiency can be only assessed against the priority, principal, and commissioned tasks implemented by each institute.

Keywords: efficiency, efficiency analysis, efficiency categories, research institutes.

JEL Codes: D21, H11, I23, D61

PROBLEMATYKA EFEKTYWNOŚCI INSTYTUTÓW BADAWCZYCH W POLSCE

Streszczenie

Celem rozważań jest przybliżenie złożoności pomiaru efektywności zarządzania instytutów badawczych w Polsce w aspekcie realizacji zadań wynikających z działalności podstawowej, pomocniczej, jak również innych zadań zleconych przez organy administracji publicznej. Autor przybliża pojęcie efektywności dokonując przeglądu literatury łącząc to z próbą znalezienia wybranej jednostki pomiaru efektywności działalności instytutów badawczych. W wyniku analizy literatury oraz złożoności zadań realizowanych przez instytuty badawcze, autor wnioskuje, że nie ma jednoznacznej typologii efektywności, bowiem jednostki są powoływane w celu realizacji różnorodnych zadań o charakterze ekonomicznym, społecznym oraz naukowym. Tym samym efektywność każdego instytutu może być oceniana przez pryzmat priorytetowych oraz podstawowych i zleconych zadań.

Słowa kluczowe: efektywność, analiza efektywności, kategorie efektywności, instytuty badawcze.

Kody JEL: D21, H11, I23, D61

DOI: doi.org/10.34765/sp.0223.a01 

Sławomir Lewandowski

Akademia im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku (filia Akademii Finansów i Biznesu Vistula)

A critical analysis of the relationship between humans and "thinking machines".

Possible research questions in the context of institutional ethical interventions using the example of the European Union's "Ethics of Connected and Automated Vehicles"

Summary

The article proposes an analysis of ethical interventions made by European Union bodies in the form of ethical recommendations addressed to artificial intelligence (AI) developers – using the example of ‘Ethics of connected and automated vehicles’ issued by the European Commission. AI is a hitherto undefined precisely phenomenon involving automated data acquisition and processing. For the purposes of this article, AI is defined as a technology that enables machines to „learn from experience, adapt to new information and perform human-like tasks” (www16).

The proposed analysis would be semantic (examining the basic concepts used to justify interventions) and teleological (examining the intentions behind interventions). The recommendations addressed to AV developers and users, given the clearly defined scope included in the twenty theses, allow for a coherent analysis of the EU institutions attitude towards technology in its early stages of development.

Keywords: artificial intelligence, autonomous vehicle, ethics.

JEL Codes: O38

Krytyczna analiza relacji człowieka z „maszyną myślącą". Możliwe pytania badawcze w kontekście instytucjonalnych interwencji etycznych z wykorzystaniem przykładu Etyki pojazdów połączonych i zautomatyzowanych Unii Europejskiej

Streszczenie

Artykuł zawiera propozycję przeprowadzenia analizy interwencji etycznych podejmowanych przez organy Unii Europejskiej w formie rekomendacji etycznych kierowanych do twórców sztucznej inteligencji (SI) – na przykładzie dokumentu Etyka pojazdów zautomatyzowanych i połączonych wydanego przez Komisję Europejską. SI to dotąd niezdefiniowane precyzyjnie zjawisko obejmujące zautomatyzowane pozyskiwanie i przetwarzanie danych. Na potrzeby artykułu przyjęto jej definicję jako technologii umożliwiającej maszynom „uczenie się na podstawie doświadczeń, dostosowywanie się do nowych informacji i wykonywanie zadań podobnych do ludzkich” (www16).

Proponowana analiza miałaby charakter semantyczny (badanie podstawowych pojęć używanych do uzasadniania interwencji) oraz teleologiczny (badanie intencji stojących za interwencjami). Rekomendacje skierowane do twórców i użytkowników pojazdów autonomicznych (PA), biorąc pod uwagę jasno określony zakres zawarty w dwudziestu tezach, pozwalają na spójną analizę stosunku instytucji unijnych do technologii we wczesnych fazach jej rozwoju.

Słowa kluczowe: sztuczna inteligencja, pojazd autonomiczny, etyka.

Kody JEL: O38

DOI: doi.org/10.34765/sp.0223.a02

Maria Kocot

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Artur Kwasek

Uczelnia Techniczno-Handlowa w Warszawie

Determinanty budujące zaufanie wśród pracowników organizacji w świetle badań własnych

Streszczenie

Zaufanie  odgrywa ogromną rolę we wszystkich aspektach działania organizacji. Niezwykle ważne jest zbudowanie zaufania wśród pracowników. Celem rozważań jest wykazanie i analiza determinant, które budują zaufanie wśród pracowników organizacji. Postawiono hipotezę, że polskie organizacje powszechnie biorą pod uwagę te determinanty przy wdrażaniu określonych strategii zarządzania. Aby zweryfikować tę hipotezę, w grudniu 2022 r. przeprowadzono badania ankietowe zgodnie ze standardami techniki CAWI na próbie 462 osób. Przeprowadzone badania pokazały, że w miejscu pracy ankietowanych praktykowanych jest szereg czynników, które umacniają zaufanie wśród pracowników organizacji. Najważniejsze z nich to kreowanie atmosfery zaufania i szczerości,  wspólne omawianie problemów i obaw na cyklicznie odbywających się zebraniach,  kształtowanie odpowiedniego systemu motywacyjnego i  partycypacja zatrudnionych w zarządzaniu organizacją. Badania wykazały również, że dużą rolę w budowaniu zaufania wśród pracowników pełnią czynniki motywacyjne.

Słowa kluczowe: zaufanie, organizacja, pracownicy, zasoby ludzkie, motywacja.

Kody JEL: O10 

Determinants building trust among employees of the organization in the light of own research

Summary

Trust plays a huge role in all aspects of an organization's operation. Therefore, it is extremely important to build such trust among employees. The aim of the article is to analyze the determinants that build trust among employees of the organization. It was hypothesized that these determinants are commonly used by Polish organizations. To verify this hypothesis, in December 2022, surveys were conducted in accordance with the CAWI technique standards on a sample of 426 people. The conducted research showed that a number of factors are practiced in the workplace of the respondents that strengthen trust among employees of the organization. The most important of them are creating an atmosphere of trust and honesty, jointly discussing problems and concerns at regular meetings, developing an appropriate incentive system, and employee participation in managing the organization. Research has also shown that motivational factors play an important role in building trust among employees.

Keywords: trust, organization, employees, human resources, motivation.

JEL Codes: O10

DOI: doi.org/10.34765/sp.0223.a03

Patrycja Tyborowska 

Akademia im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku (filia Akademii Finansów i Biznesu Vistula)

Analiza programów partii politycznych jako element badań nad genezą  prawa do informacji publicznej, społeczeństwa obywatelskiego i samorządności w Polsce

Streszczenie

W opracowaniu przedstawiono wyniki analizy programów partii politycznych uczestniczących w wyborach parlamentarnych w 1997 r. Badania materiałów archiwalnych zgromadzonych w Archiwum Partii Politycznych Polskiej Akademii Nauk zostały przeprowadzone w celu wykazania, czy problematyka dostępu do informacji publicznej, samorządności i partycypacji były istotnym elementem programów wyborczych. Artykuł został podzielony na trzy główne zagadnienia, a każde z nich omówiono z dwóch perspektyw – w ujęciu prawno-administracyjnym oraz polityczno-socjologicznym. Celem takiego założenia było porównanie, na ile tworzenie programów partii politycznych oraz zawartych w nich postulatów wynika z wymogów prawno-administracyjnych, a w jakim stopniu z sytuacji politycznej i społecznej danego kraju. Pierwsza część opracowania została poświęcona istocie programów partii politycznych  i ich roli w państwach demokratycznych. W drugiej części omówiono problematykę społeczeństwa obywatelskiego i dostępu do informacji w programach wyborczych w wyborach parlamentarnych 1997 r. Natomiast ostatnia część artykułu dotyczy pojęcia samorządności w badanych dokumentach programowych.

Słowa kluczowe: dostęp do informacji, partycypacja, programy wyborcze, programy partii politycznych.

Kody JEL: H7

Analysis of political party programs as part of research on the origins of the right to public information, civil society and self-government in Poland

Summary

The study presents the results of an analysis of the programs of political parties in the 1997 parliamentary elections. The research of the archival materials collected in the Archives of Political Parties of the Polish Academy of Sciences was carried out in order to show whether the issues of access to public information, self-government and participation were an important element of the election programs. The article was divided into three main issues, however, each of them was discussed from two perspectives - legal-administrative and political-sociological. Such an assumption was aimed at comparing to what extent the formation of political party programs and the demands contained in them are due to legal-administrative requirements, and to what extent to the political and social situation of a country. The first part of the study was devoted to the essence of political party programs and their role in democratic states. The second part of the paper discusses the issue of civil society and access to information in election programs in the 1997 parliamentary elections. The last section of the paper, meanwhile, deals with the concept of self-government in the surveyed program documents.

Keywords: access to information, participation, election programs, programs of political parties.

JEL Codes:  H7

DOI: doi.org/10.34765/sp.0223.a04

Milena Kindziuk

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego wobec wojny Federacji Rosyjskiej w Ukrainie w serwisie Katolickiej Agencji Informacyjnej. Case study

Streszczenie

Celem opracowania jest określenie stanowiska Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego (UKP PM) wobec wojny Federacji Rosyjskiej w Ukrainie na podstawie depesz w serwisie Katolickiej Agencji Informacyjnej (KAI) w pierwszym roku po agresji 24 lutego 2022 r. Badanie ma charakter studium przypadku. Posłużono się metodą badawczą jakościowej analizy zawartości treści oraz metodą analizy dyskursu prasowego. Podjęta analiza dowiodła, że z tekstów opublikowanych w serwisie KAI między 24 lutego 2022 r. a 24 lutego 2023 r. jasno wynika, że faktycznie UKP PM w pierwszym roku wojny nadal stanowił część Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej i w istocie aprobował wyrażane przez nią poparcie dla rosyjskiej agresji i zbrodni dokonywanych w Ukrainie. Przedstawiono dwuznaczne stanowisko i koniunkturalizm Onufrego, zaprezentowano również niejednolitą postawę Soboru UKP PM, a także ukazano dezaprobatę części biskupów i duchownych UKP PM wobec wojny, wskazując rozłam i kryzys tożsamościowy w UKP PM.

Słowa kluczowe: Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego (UKP PM), metropolita Onufry, Katolicka Agencja Informacyjna (KAI), wojna w Ukrainie.

Kody JEL: D74, Z12

The Ukrainian Orthodox Church of the Moscow Patriarchate towards the war of the Russian Federation in Ukraine on the website of the Catholic Information Agency. Case study

Summary

The aim of the article is to determine the position of the Ukrainian Orthodox Church of the Moscow Patriarchate (UOC-MP) towards the war of the Russian Federation in Ukraine on the website of the Catholic Information Agency (CIA) in the first year after the aggression on February 24, 2022. The research is a case study. The research method of qualitative content analysis and the press discourse analysis method were used. The analysis undertaken proved that the texts published on the CIA website between February 24, 2022 and February 24, 2023 clearly show that in fact the UOC-MP was still part of the Russian Orthodox Church in the first year of the war and in fact approved its support for Russian aggression and crimes committed in Ukraine. The ambiguous position and opportunism of Patriarch Onufriy were presented, the inconsistent attitude of the Council of the UOC-MP was also presented, and the disapproval of some bishops and clergy of the UOC-MP towards the war was shown, pointing to the split and identity crisis in the UOC-MP.

Keywords: Ukrainian Orthodox Church of the Moscow Patriarchate (UOC-MP), Patriarch Onufriy, Catholic Information Agency, war in Ukraine.

JEL Codes: D74, Z12

DOI: doi.org/10.34765/sp.0223.a05

Małgorzata Smoleń-Bojańczyk

Akademia Finansów i Biznesu Vistula

Kontrowersje związane z wyceną według wartości godziwej

Streszczenie

W dynamicznym i turbulentnym środowisku gospodarczym szczególnie istotną rolę pełni aktualna, rzetelna, kompletna i wiarygodna informacja. Wysoka jakość tej informacji przesądza o zmniejszeniu asymetrii informacyjnej jej użytkowników. Rachunkowość ma za zadanie taką informację przygotować i dostarczyć do zainteresowanych odbiorców.

We współczesnej rachunkowości funkcjonuje ogromna liczba regulacji księgowych (różne standardy rachunkowości). Po każdym kryzysie widoczna jest nasilona skłonność do wprowadzania nowych regulacji, ale to nie rozwiązuje podstawowych problemów zapewnienia dobrej jakości informacji ekonomicznej. Szczególne  problemy  wiążą  się jednak z wyceną aktywów i pasywów na podstawie wartości szacunkowych, w tym zastosowania wyceny według wartości godziwej. Jest to problem na tyle istotny, że  wymagał wprowadzenia nowych uregulowań na poziomie międzynarodowych regulacji z zakresu prawa bilansowego. Niniejszy artykuł jest próbą naświetlenia najważniejszych wątpliwości związanych z jakością informacji finansowej, a szczególnie zastosowanie metody wyceny według wartości godziwej i jej wpływu na jakość informacji finansowej.

Słowa kluczowe: wycena aktywów i pasywów, wartość godziwa, mark-to-market, standardy sprawozdawczości finansowej.

Kody JEL: A19

Controversies related to fair value measurement

Summary

In a dynamic and turbulent economic environment, current, reliable, complete and credible information plays a particularly important role. The high quality of this information reduces the information asymmetry of its users. Task of accounting is to prepare and deliver such information to interested recipients.

There are a huge number of accounting regulations in modern accounting (various accounting standards). After each crisis, there is an increased tendency to introduce new regulations, but this does not solve the basic problems of ensuring good quality and reliable economic information. However, particular problems arise with the valuation of assets and liabilities based on estimated values, including the use of fair value measurement. This problem is so important, that it required the introduction of new international regulations in the field of accounting law. This article is an attempt to highlight the most important doubts related to the quality of financial information, in particular the application of the fair value method and its impact on the quality of financial information.

Keywords: asset and liability valuation, fair value, mark-to-market, financial reporting standards.

JEL Codes: A19

DOI: doi.org/10.34765/sp.0223.a06

Mirosław BOJAŃCZYK

Akademia Finansów i Biznesu Vistula

WYCENA WARTOŚCI MAREK

Streszczenie

We współczesnym świecie wartości niematerialne i prawne odgrywają coraz większą rolę. Wartość marki można uznać za kluczową część wartości niematerialnych i prawnych każdej firmy. W artykule omówiono problemy związane z wyceną marek przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorstw polskich. Przedstawiono m.in. wyniki wycen ponad 200 przedsiębiorstw według własnej metodologii.

W artykule zaprezentowano własną metodykę wyceny marki, obejmującą m.in. wykorzystanie metody DCF bazując na analizie sprawozdań finansowych, ankiet i danych giełdowych. W badaniu podkreślono złożoność wyceny marki, szczególnie w warunkach rosnącej niestabilności i dużej zmienności rynku.

Przeprowadzone badania prowadzą do wniosku, że nie ma jednej metody wyceny marki, którą można by uznać za metodę pozwalającą na obiektywną wycenę. Możliwe jest tu zastosowanie różnych metod i różnych założeń.

Słowa kluczowe: wycena marki, wartości niematerialne, wycena wartości firmy, wartość polskich marek.

Kody JEL: A19

Valuation of the company's brand

Summary

In modern world, intangible assets play an increasingly important role. The value of the brand can be considered a key part of the intangible assets of each company. The article discusses problems related to the valuation of enterprise brands, with particular emphasis on Polish enterprises. It presents, among others the results of valuations over 200 enterprises according to own methodology.

The article presents own methodology of brand valuation, which includes using the DCF method based on analysis of financial reports, surveys and stock exchange data. The study emphasizes the complexity of the brand's valuation, especially in conditions of growing instability and high market variability.

The conducted research leads to the conclusion that there is no one brand valuation method that could be considered a method that allows for an objective valuation. It is possible to use various methods and various assumptions.

Keywords: brand valuation, intangible assets, goodwill valuation, value of Polish brands.

JEL Codes: A19

DOI: doi.org/10.34765/sp.0223.a07

 Nr 1(74)/2023

Aleksandra Tołczyk

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Joanna Sozańska

Instytut Bezpieczeństwa i Rozwoju Międzynarodowego

Translator/Interpreter as Cultural Mediator in Law Enforcement setting. Case of Muslim migrants - Police and Border Guard officers’ encounter in Poland

Summary

Translators’ and interpreters’ social and cultural competences allow them to discuss encounters between law enforcement officers and Muslims and point out the weaknesses in these relations. The aim of the article is to explore the role of interpreters and translators as (inter)cultural mediators in Police/Border Guards’ encounters with Muslims. The study used qualitative methodology and semi-structured individual interviewing with six translators/interpreters to derive answers to the following research questions: What roles do interpreters and translators play as (inter)cultural mediators? What additional tasks do they perform? What is the experience of the interpreters and the translators with assisting the Police and the Border Guard officers during interactions with the Muslim population? What is the impact of the anti-Muslim sentiment and officers’ attitudes towards Islam on these contacts from the perspective of the responders?

Keywords: Police, Border Guard, Muslims, translation, cultural mediation.

JEL Codes: K14, Z12, Z19

Tłumacz jako mediator kulturowy. Studium relacji funkcjonariuszy polskiej Policji i Straży Granicznej z osobami wyznania muzułmańskiego

Streszczenie

Tłumacze, dzięki posiadanym kompetencjom społecznym i kulturowym, potrafią scharakteryzować relację funkcjonariuszy służb mundurowych z osobami wyznania muzułmańskiego i wskazać słabości tej relacji. Celem autorów artykułu jest zatem omówienie roli tłumaczy jako mediatorów kulturowych w relacjach funkcjonariuszy Policji i Straży Granicznej z muzułmanami. Badanie zrealizowano z wykorzystaniem metody jakościowej – indywidualnego wywiadu częściowo ustrukturyzowanego z sześcioma tłumaczami. W artykule zawarto odpowiedzi na następujące pytania badawcze: Jakie role odgrywają tłumacze jako (między)kulturowi mediatorzy? Jakie dodatkowe zadania wykonują? Jakie są doświadczenia tłumaczy w asystowaniu funkcjonariuszom Policji i Straży Granicznej w kontaktach z muzułmanami? Jaki jest wpływ nastrojów antymuzułmańskich i postaw funkcjonariuszy wobec islamu na te kontakty z perspektywy respondentów?

Słowa kluczowe: Policja, Straż Graniczna, muzułmanie,tłumaczenie, mediacje kulturowe.

Kody JEL: K14, Z12, Z19

DOI: doi.org/10.34765/sp.0123.a01

Maria Kocot

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach

Artur Kwasek

Uczelnia Techniczno-Handlowa w Warszawie

Postawy studentów wobec nauki zdalnej w erze edukacji 4.0

Streszczenie

W artykule analizie poddano postawy studentów wobec nauki zdalnej jako komponentu edukacji 4.0. Zaprezentowano wyniki badań ankietowych, przeprowadzonych w 2021 r. w trzech uczelniach wyższych: Uczelni Techniczno-Handlowej im. H. Chodkowskiej w Warszawie (UTH), Akademii Finansów i Biznesu Vistula (VISTULA), Wyższej Szkole Bankowej (WSB). Próba badawcza liczyła 383 studentów. Dzięki wykorzystaniu współczynnika korelacji Pearsona wyznaczono zależność pomiędzy satysfakcją z nauki zdalnej a efektywnością realizacji procesu dydaktycznego za pomocą nauki zdalnej 

Przeprowadzone rozważania dały obraz najczęściej wykorzystywanych narzędzi używanych podczas nauczania zdalnego. Umożliwiły także ocenę stopnia satysfakcji z efektywności nauki zdalnej i przedstawienie preferencji wyboru prowadzenia zajęć w uczelniach wyższych. Przeprowadzane badania pokazały, że studenci pozytywnie oceniają efektywność przeprowadzonych zajęć zdalnych w okresie pandemii COVID-19, co znalazło potwierdzenie w przeprowadzonej korelacji Pearsona. 

Słowa kluczowe: nauka zdalna, edukacja 4.0, studenci, cyfryzacja.

Kody JEL: O10 

Students' attitudes towards distance learning as a component of education 4.0

Summary

The article aimed to analyze students' attitudes towards distance learning as a component of education 4 0. The article presents the results of a survey conducted in 2021 at three universities:

Helena Chodkowska University of Technology and Economics (UTH) and Vistula University in Warsaw (VISTULA), WSB Universities (WSB). The research sample consisted of 383 students. Thanks to the use of the Pearson correlation coefficient, the relationship between satisfaction with distance learning and the effectiveness of the teaching process using distance learning was determined

The conducted considerations gave a picture of the most frequently used tools used during distance learning. They also made it possible to assess the degree of satisfaction with the effectiveness of remote learning and to change the preferences for conducting classes at universities. The conducted research showed that students positively assess the satisfaction and effectiveness of remote classes conducted during the COVID-19 pandemic, which was confirmed by the Pearson correlation.

Keywords: remote learning, education 4.0, students, digitization.

JEL Codes: O10

DOI: doi.org/10.34765/sp.0123.a02

Daniel Matusiak

Uniwersytet SWPS w Warszawie

Michał Wenzel

Uniwersytet SWPS w Warszawie

Powstawanie wiejskiego ruchu społecznego (WRS) w świetle teorii mobilizacji zasobów. Analiza przestrzenna

Streszczenie

Działalność ruchu Agrounia analizujemy przy użyciu teorii mobilizacji zasobów. Zakładamy, że jednym z głównych zasobów wiejskich ruchów społecznych (WRS) jest charakter przywództwa, a czynniki strukturalne stanowią ważne ograniczenie w mobilizacji. Stosowaną metodą badawczą jest analiza wydarzeń o charakterze protestu (Protest Event Analysis). Ujęcie geograficzne pokazuje, że rozproszenie ludności wiejskiej stanowi ważne ograniczenie w mobilizacji. Dane geograficzne na temat protestów analizujemy na poziomach wojewódzkim i powiatowym. Swoje protesty Agrounia lokowała w punktach posiadających dwie cechy. Po pierwsze, musiały to być istotne miejsca z punktu widzenia szlaków komunikacyjnych. Po drugie, uczestnicy powinni mieć względnie blisko do miejsca akcji i jest to warunek wynikający ze strukturalnych możliwości mobilizacyjnych.

Słowa kluczowe: Agrounia, wiejski ruch społeczny, protest, analiza geograficzna.

Kody JEL: C31

The emergence of a rural social movement in the light of the resource mobilization theory. Spatial analysis

Summary

We analyse the activities of the Agrounia movement using the resource mobilization theory. Using Protest Event Analysis as research method we test the assumption that one of the main resources of rural social movements is the nature of leadership, and structural factors are an important constraint on resource mobilization. Geographical data on protests are processed on two levels of administrative divisions. Agrounia located its protests in locations with two features. First of all, they were important from the point of view of communication routes. Secondly, the participants, as a result of structural mobilization opportunities, live and work relatively close to the place of action.

Keywords: Agrounia, rural social movement, protest, geographical analysis.

JEL Codes: C31

DOI: doi.org/10.34765/sp.0123.a03

Dariusz Faszcza

Akademia im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku

USTANOWIENIE CYWILNEJ KONTROLI NAD WOJSKIEM POLSKIM W LATACH 1989-1997

Streszczenie

W artykule omówiono proces tworzenia politycznej kontroli nad Wojskiem Polskim w okresie od chwili desygnowania Tadeusza Mazowieckiego na stanowisko prezesa Rady Ministrów w 1989 r. do momentu ustanowienia rozwiązań instytucjonalno-prawnych w postaci przyjęcia ustawy zasadniczej w kwietniu 1997 r. Wskazano jego kluczowe momenty na tle wydarzeń politycznych, które zachodziły w tym okresie w Polsce z wyeksponowaniem pomocy udzielonej władzom polskim przez czynniki zewnętrzne. Proces ten nie przebiegał bezkonfliktowo, a jego zakończenie w dużym stopniu było możliwe dzięki pomocy udzielonej przez rządy państw zachodnich i instytucji euroatlantyckich.

Słowa kluczowe: cywilna kontrola nad armią, Wojsko Polskie, Sojusz Północnoatlantycki.

Kody JEL: K19

ESTABLISHMENT OF CIVILIAN CONTROL OF THE POLISH ARMY IN 1989–1997

Summary

The article discusses the process of creating political control over the Polish Army in the period from the designation of Tadeusz Mazowiecki to the position of Prime Minister in 1989 until the establishment of institutional and legal solutions in the form of the adoption of the Constitution in April 1997. Its key moments against the backdrop of events are indicated that were taking place in Poland at that time, with emphasis on how the aid was provided to the Polish authorities by external factors. This process was not without conflicts, and its completion was possible to a large extent thanks to the help provided by the governments of Western countries and Euro-Atlantic institutions.

Keywords: civilian control of the military, Polish Army, North Atlantic Treaty Organization.

JEL Codes: K19

DOI: doi.org/10.34765/sp.0123.a04