Społeczeństwo i Polityka
Streszczenia artykulów
Nr 4(85)/2025
Eryk Wiktor Anders
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
Kinmenese Identity as the Last Bastion of the ROC’s Mainland Heritage
Summary
This article explores Kinmen’s (金門) unique position within contemporary political discourse and how Kinmenese identity serves as a living embodiment of the Republic of China’s (ROC, 中華民國) mainland heritage. National identity is a complex construct shaped by shared history, language, ethnicity, and political allegiance. Kinmen presents a distinctive case in which local identity has evolved into a unique ethno-political phenomenon. Rooted in a Han Chinese ethnic background and historical ties to Fujian Province (福建), Kinmen remains under the jurisdiction of the ROC, unlike the rest of Fujian, which is administered by the People’s Republic of China (PRC, 中華人民共和國). Although part of the ROC’s territory, Kinmen’s inhabitants typically exhibit a limited sense of connection to Taiwan (臺灣), the island to which the Republic’s government, led by the Chinese Nationalist Party (Kuomintang, 中國國民黨), relocated after its defeat by Communist forces in 1949. Furthermore, Kinmen, once a militarized frontline during the Chinese Civil War, today demonstrates minimal support for the Democratic Progressive Party’s (DPP, 民主進步黨) pursuit of formal Taiwanese independence. In this context, Kinmen exemplifies a complex intersection of historical memory, Minnan culture, distinct political identity, and cross-strait geopolitics.
Key words: Kinmenese identity, Chinese Nationalist Party, Mainland heritage, Chinese Civil War.
JEL Codes: F5
Tożsamość Kinmenu jako ostatni bastion dziedzictwa kontynentalnego RCh
Streszczenie
Celem rozważań jest zbadanie unikalnej pozycji Kinmenu (金門) we współczesnym dyskursie politycznym oraz tego, w jaki sposób tożsamość kinmeńska niesie żywe świadectwo ucieleśnienia kontynentalnego dziedzictwa Republiki Chińskiej (RCh, 中華民國). Tożsamość narodowa to konstrukt złożony, kształtowany przez wspólną historię, język, etniczność oraz przynależność polityczną. Kinmen stanowi przypadek szczególny, w którym lokalna tożsamość przekształciła się w unikalne zjawisko etno-polityczne. Zakorzeniony w etnicznym pochodzeniu Chińczyków Han oraz historycznych powiązaniach z prowincją Fujian (福建), Kinmen wciąż pozostaje pod jurysdykcją RCh, w przeciwieństwie do reszty Fujianu, który jest administrowany przez Chińską Republikę Ludową (ChRL, 中華人民共和國). Pomimo bycia częścią terytorium Republiki Chińskiej, mieszkańcy Kinmenu zazwyczaj okazują ograniczone poczucie powiązania z Tajwanem (臺灣) — wyspą, na którą ewakuował się chiński rząd republikański pod przywództwem Narodowej Partii Chin (Kuomintang, 中國國民黨) po przegranej z siłami komunistycznymi w 1949 r. Co więcej, Kinmen, niegdyś pełniący rolę zmilitaryzowanej linii frontu podczas chińskiej wojny domowej, dziś wykazuje znikome poparcie dla dążącej do formalnej niepodległości Tajwanu Demokratycznej Partii Postępu (DPP, 民主進步黨). Pod tym względem Kinmen stanowi złożony przypadek splecenia pamięci historycznej, kultury minnańskiej, wyraźnej tożsamości politycznej oraz geopolityki w relacjach na Cieśninie Tajwańskiej.
Słowa kluczowe: tożsamość kinmeńska, Narodowa Partia Chin, dziedzictwo kontynentalne, chińska wojna domowa.
Kody JEL: F5
DOI: doi.org/10.34765/sp.0425.a01
Mikołaj Lisewski
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Trump 2.0 czyli amerykański izolacjonizm? Analiza polityki zagranicznej USA w pierwszych miesiącach prezydentury Donalda Trumpa
Streszczenie
W jaki sposób polityka zagraniczna Donalda Trumpa wpisuje się w paradygmat izolacjonizmu, a jej konsekwencją staje się osłabianie lub porzucanie dotychczasowych sojuszy międzynarodowych? W artykule podjęto analizę zmian w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych pod rządami Donalda Trumpa w pierwszych miesiącach od jego inauguracji. Punktem wyjścia jest koncepcja izolacjonizmu zoperacjonalizowana na potrzeby badania poprzez weberowskie typy idealne w formie antynomicznych kategorii teoretycznych reprezentujących trzy kluczowe obszary polityki zagranicznej: multilateralizm-unilateralizm, solidarność sojusznicza-osłabienie solidarności sojuszniczej oraz interwencjonizm-brak zaangażowania. Studium znajduje potwierdzenia tendencji izolacjonistycznych we wszystkich obszarach. Wyniki wskazują na strukturalną zmianę paradygmatu amerykańskiej obecności na świecie i przyjmowanie podejścia opartego na doraźnym bilansie subiektywnych korzyści.
Słowa kluczowe: Stany Zjednoczone, Donald Trump, polityka zagraniczna, izolacjonizm, multilateralizm, unilateralizm.
Kody JEL: F5
Trump 2.0, or American Isolationism? Analyzing the US Foreign Policy During the Early Stages of the Trump Presidency
Summary
To what extent does Donald Trump’s foreign policy align with the paradigm of isolationism, and how does this alignment result in the weakening or abandonment of longstanding international alliances? This article analyzes shifts in U.S. foreign policy during the initial months of Donald Trump’s second presidential term. The starting point is the concept of isolationism, operationalized for the purposes of this study through Weberian ideal types, constructed as antinomic theoretical categories representing three key dimensions of foreign policy: multilateralism–unilateralism, alliance solidarity–erosion of alliance solidarity, and interventionism–disengagement. The case study confirms the emergence of isolationist tendencies. The findings indicate a structural transformation of the paradigm underpinning America's global engagement, revealing a shift toward a foreign policy based on short-term, subjective cost-benefit calculations.
Keywords: United States, Donald Trump, foreign affairs, isolationism, multilateralism, unilateralism.
JEL Codes: F5
DOI: doi.org/10.34765/sp.0425.a02
Dariusz Socha
Wrocławska Akademia Biznesu w Naukach Stosowanych we Wrocławiu
Julia Michaluk
Wrocławska Akademia Biznesu w Naukach Stosowanych we Wrocławiu
WPŁYW REKLAM NA OBRAZ CIAŁA I SAMOAKCEPTACJĘ- PERSPEKTYWA PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ
Streszczenie
W artykule analizie poddano wpływ reklam i mediów na postrzeganie własnego ciała, samoakceptację oraz dobrostan psychiczny jednostki. Celem pracy jest ukazanie, w jaki sposób przekazy medialne kształtują społeczne normy piękna i wpływają na samoocenę, zwłaszcza wśród młodzieży i kobiet. W opracowaniu zastosowano analizę literatury naukowej oraz badań empirycznych, opierając się na teoriach psychologii społecznej: porównań społecznych, tożsamości społecznej i społecznego uczenia się. Wyniki wskazują, że kontakt z wyidealizowanymi wizerunkami prowadzi do obniżenia samooceny i wzrostu niezadowolenia z ciała. W artykule podkreślono znaczenie edukacji medialnej, rozwijania krytycznego myślenia oraz promowania kampanii wspierających różnorodność i samoakceptację jako skutecznych form przeciwdziałania negatywnym skutkom medialnego kultu piękna.
Słowa kluczowe: psychologia społeczna, obraz ciała, teoria tożsamości społecznej, teoria porównań społecznych, wizerunek.
Kody JEL: Y9
THE IMPACT OF ADVERTISING ON BODY IMAGE AND SELF-ACCEPTANCE – A SOCIAL PSYCHOLOGY PERSPECTIVE
Summary
The aim of this article is to analyze the impact of advertising and the media on body image, self-acceptance, and mental well-being in the context of contemporary visual culture. Based on social psychology theories—social comparison, social identity, Higgins' concept of the “self,” and Bandura's social learning theory—the mechanisms shaping self-perception under the influence of media beauty standards are discussed. The method of analysis of the subject literature and empirical research results was used. The results indicate that exposure to idealized images in advertising and social media lowers self-esteem, increases body dissatisfaction, and increases the risk of mental disorders. The article emphasizes the importance of media education, critical thinking, and campaigns promoting diversity (#BodyPositive, Dove Real Beauty) as tools for strengthening self-acceptance and building a realistic body image. It also points to the need for media and advertising to take responsibility in shaping social norms of beauty.
Keywords: social psychology, body image, Social Identity Theory, Social Comparison Theory, image.
JEL Codes: Y9
DOI: doi.org/10.34765/sp.0425.a03
Marta Moldovan-Cywińska
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
„Uderzenie happeningiem” jako forma działalności surrealistyczno-politycznej Pomarańczowej Alternatywy
Streszczenie
Niniejszy tekst stanowi przyczynek do analizy Pomarańczowej Alternatywy jako ruchu kontrkulturowo-artystycznego ze szczególnym uwzględnieniem jego obecności w trzech polskich miastach: Wrocławiu, Łodzi i Lublinie. Rodzaj paraleli wynikający z tradycji analizy komparatystycznej został zaproponowany jako element porządku analitycznego, wzbogacony o przykłady działań oraz relacje z ich przebiegu. Tekst nie aspiruje do „panoramicznej”, wielowymiarowej analizy wydarzeń artystyczno-kontestacyjnych organizowanych przez liderów ruchu, lecz ukazuje pewną nierównomierność oraz specyfikę, istotną dla każdego z wymienionych ośrodków. Stanowi on element cyklu poświęconego wielowymiarowej analizie fenomenu ruchu kontestacyjnego-artystycznego, inspirowanego holenderskimi „kabouterami” oraz francuskim nadrealizmem. Postawione hipotezy badawcze i wnioski znajdują swe odzwierciedlenie w tabeli.
Słowa kluczowe: lokalność - Wrocław - Pomarańczowa Alternatywa - kontestacja - happening -artysta.
Kody JEL: Z19
“Happening shock” as a form of surrealist-political activity of the Orange Alternative
This text is a contribution to the analysis of the Orange Alternative as a countercultural and artistic movement, with particular emphasis on its presence in three Polish cities: Wrocław, Łódź, and Lublin. A type of parallelism resulting from the tradition of comparative analysis has been proposed as an element of the analytical order, enriched with examples of activities and accounts of their course. The text does not aspire to be a “panoramic,” multidimensional analysis of the artistic and protest events organized by the leaders of the movement, but rather shows a certain unevenness and specificity that is important for each of the centers mentioned. It is part of a series devoted to a multidimensional analysis of the phenomenon of the artistic protest movement, inspired by the Dutch “kabouters” and French surrealism. The research hypotheses and conclusions are reflected in the table.
Keywords: locality - Wrocław - Orange Alternative - protest – happening – artiste.
JEL Codes: Z19
DOI: doi.org/10.34765/sp.0425.a04
Tomasz Knecht
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Między pamięcią a strategią: polityka historyczna w praktyce komunikacyjnej rządów RP na początku XXI wieku
Streszczenie
Celem rozważań jest zrekonstruowanie genezy oraz sposobów obecności pojęcia „polityka historyczna” w polskim dyskursie politycznym na początku XXI wieku, ze szczególnym uwzględnieniem jego funkcjonowania w exposé polskich premierów z lat 2001-2014. Autor stawia pytania o moment upowszechnienia się tego terminu oraz jego znaczenie w strategiach komunikacyjnych rządów. Zastosowano metodę analizy semantyczno-politologicznej, obejmującą badanie częstotliwości i kontekstów użycia haseł kluczowych jak „historia”, „naród”, „tożsamość” czy „patriotyzm”. Jednym z wyników jest wskazanie, że pojęcie „polityka historyczna” zostało użyte w oficjalnym wystąpieniu szefa rządu dopiero w 2006 r., a jego znaczenie ewoluowało od neutralnego elementu dyskursu politycznego ku narzędziu ideologicznemu i tożsamościowemu. Fakt ten potwierdza tezy przytoczone we wstępie niniejszego artykułu, wedle których polityka historyczna na stałe wkroczyła do sfery komunikowania programów strategicznych polskich partii politycznych dopiero na początku XXI wieku.
Słowa kluczowe: polityka historyczna, historia, exposé, komunikacja, strategia, naród, rząd.
Kody JEL: D72, H11, N40, Z18
Between Memory and Strategy: Historical Policy in the Communicative Practice of Governments at the Beginning of the 21st Century
Summary
The aim of this article is to reconstruct the origins and modes of presence of the concept of “historical policy” in Polish political discourse at the beginning of the 21st century, with particular emphasis on its functioning in the prime ministers’ exposés from 2001 to 2014. The author raises questions about the moment when the term became widespread and its significance within governmental communication strategies. The study employs a semantic and politological analysis, examining the frequency and context of key terms such as “history,” “nation,” “identity,” and “patriotism.” One of the findings indicates that the term “historical policy” was first used in an official speech by a Polish prime minister only in 2006, and that its meaning evolved from a neutral element of political discourse into an ideological and identity-building tool. This fact supports the theses outlined in the introduction, according to which historical policy entered the sphere of strategic political communication of Polish parties only at the beginning of the 21st century.
Keywords: historical policy, history, exposé, communication, strategy, nation, government.
JEL Codes: D72, H11, N40, Z18
DOI: doi.org/10.34765/sp.0425.a05
Katarzyna Kurzępa-Dedo,
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie
Sylwia Banaś-Mazur,
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie
Społeczna odpowiedzialność administracji publicznej w kontekście celów zrównoważonego rozwoju na przykładzie badania wybranych urzędów administracji publicznej województwa podkarpackiego
Streszczenie
Celem rozważań jest przedstawienie wyników badania dotyczącego postrzegania i wdrażania idei społecznej odpowiedzialności administracji publicznej (SOA) w wybranych urzędach administracji rządowej i samorządowej województwa podkarpackiego. Ich analizę osadzono w kontekście norm zarządzania jakością oraz celów zrównoważonego rozwoju. W części teoretycznej omówiono charakter społecznej odpowiedzialności administracji publicznej (SOA) i jej związek ze społeczną odpowiedzialnością biznesu (CSR) oraz koncepcją zrównoważonego rozwoju, a także z normą ISO 26000. Część analityczna obejmuje prezentację wyników badania pilotażowego pt. Społeczna odpowiedzialność administracji publicznej na szczeblu regionalnym i lokalnym (badanie pilotażowe w woj. Podkarpackim) w przedmiotowym zakresie. Całość kończy prezentacja kluczowych wniosków wynikających z przeprowadzonych analiz.
Słowa kluczowe: społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR), społeczna odpowiedzialność administracji publicznej (SOA), cele zrównoważonego rozwoju zarządzanie, norma ISO26000, ESG (Enviromental, Social, Governance).
Kody JEL: H83, M14, Q56
Social responsibility of public administration in the context of sustainable development goals based on a study of selected public administration offices in the Podkarpackie Voivodeship
Summary
The aim of this article is to present the results of a study on the perception and implementation of the idea of social responsibility of public administration (SOA) in selected government and local government offices in the Podkarpackie Voivodeship. Their analysis was placed in the context of quality management standards and sustainable development goals. The theoretical part discusses the nature of social responsibility of public administration (SOA) and its relationship with corporate social responsibility (CSR) and the concept of sustainable development, as well as with the ISO 26000 standard. The analytical part presents the results of a pilot study entitled ‘Social responsibility of public administration at the regional and local level (pilot study in the Podkarpackie Voivodeship)’ in the subject area. The whole is concluded with a presentation of the key conclusions resulting from the analyses.
Keywords: corporate social responsibility (CSR), social responsibility of public administration (SOA), Sustainable Development Goals, management, ISO 26000 standard, ESG (Enviromental, Social, Governance).
JEL Codes: H83, M14, Q56
DOI: doi.org/10.34765/sp.0425.a06
Paweł Trawicki
Uniwersytet Gdański
Ochotnicza Straż Pożarna jako partner samorządu w realizacji zadań z zakresu bezpieczeństwa publicznego
Streszczenie
Ochotnicze Straże Pożarne (OSP) odgrywają fundamentalną rolę w polskim systemie bezpieczeństwa publicznego. Ich znaczenie wykracza poza działania ratowniczo-gaśnicze i obejmuje funkcje społeczne, edukacyjne oraz kulturowe. Współpraca OSP z samorządami terytorialnymi tworzy unikatowy model partnerstwa publiczno-społecznego, opartego na zaufaniu, odpowiedzialności i zaangażowaniu obywateli. OSP stanowią pomost między strukturami państwa a społeczeństwem obywatelskim, realizując zasadę pomocniczości i wzmacniając odporność społeczności lokalnych na zagrożenia.
Słowa kluczowe: bezpieczeństwo publiczne, samorząd terytorialny, ochotnicza straż pożarna, zarządzanie kryzysowe, ład publiczny, wspólnota lokalna.
Kody JEL: H12, H84, K32
Volunteer Fire Brigades as a Partner of Local Government in Implementing Public Safety Tasks
Summary
Volunteer Fire Brigades (VFB) play a fundamental role in Poland’s public safety system. Their activities go beyond firefighting and include social, educational and cultural functions. Cooperation between VFB and local governments creates a unique model of public-social partnership based on mutual trust, responsibility and civic engagement. VFB serve as a bridge between state structures and civil society, implementing the principle of subsidiarity and strengthening community resilience to threats.
Keywords: public safety, local government, volunteer fire brigades, crisis management, public order, local community.
JEL Codes: H12, H84, K32
DOI: doi.org/10.34765/sp.0425.a07
Igor Protasowicki
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
Cyber wyzwania organizacji międzynarodowych XXI wieku
Część 1: Wpływ cyfryzacji na ewolucję bezpieczeństwa cyberprzestrzeni
Streszczenie
Niniejszy tekst stanowi początek spójnego cyklu wydawniczego. Część pierwsza otwiera dwuczęściowe opracowanie o cyberwyzwaniach organizacji międzynarodowych; obie części tworzą spójną całość - część pierwsza koncentruje się wokół odpowiedzi na pytanie, jak cyfryzacja przekształca sprawczość organizacji międzynarodowej, część druga – jakie zagrożenia z tego wynikają. Celem niniejszego opracowania jest wyjaśnienie, w jaki sposób integracja systemów, praca rozproszona i interoperacyjność (taksonomie, TLP) zmieniają procesy decyzyjne i łady instytucjonalne organizacji międzynarodowych. Postawiono następujące pytania badawcze: jakie kompromisy między suwerennością danych a współdzieleniem informacji są wykonalne; jak cyberdyplomacja wspiera koordynację reakcji. Badania przeprowadzono z wykorzystaniem metod: jakościowej analizy instytucjonalnej i przeglądu literatury/rozwiązań, z elementami studium wdrożeń ICT. Artykuł dowodzi, że cyberprzestrzeń staje się infrastrukturą kolektywnej sprawczości OMi oraz podstawą odporności operacyjnej.
Słowa kluczowe: organizacje międzynarodowe; cyberbezpieczeństwo; cyberdyplomacja; odporność.
Kody JEL: Y9
Cyber challenges for international organisations in the 21st century
Part 1: The impact of digitalisation on the evolution of cyberspace security
Summary
This text marks the beginning of a series of publications. Part one opens a two-part study on the cyber challenges facing international organisations; both parts form a coherent whole – part one focuses on answering the question of how digitalisation is transforming the agency of international organisations, while part two looks at the threats that arise from this. The aim of this study is to explain how system integration, distributed work and interoperability (taxonomies, TLP) are changing the decision-making processes and institutional arrangements of international organisations. The following research questions were posed: what compromises between data sovereignty and information sharing are feasible; how cyber diplomacy supports the coordination of responses. The research was conducted using the following methods: qualitative institutional analysis and a review of literature/solutions, with elements of an ICT implementation study. The article argues that cyberspace is becoming the infrastructure for the collective agency of international organisations and the basis for operational resilience.
Keywords: international organisations, cybersecurity, cyber diplomacy, resilience.
JEL Codes: Y9
DOI: doi.org/10.34765/sp.0425.a08
Zbigniew Romek
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
Poprawność polityczna a historia w dobie PRL i III RP
Streszczenie
W artykule zaproponowano rozszerzenie interpretacji terminu „poprawność polityczna”. Termin rozpowszechniony na Zachodzie kojarzony jest z afirmacją wszelakich mniejszości, feminizmem. Autor proponuje by poprawność polityczną także rozumieć jako popieranie tendencji propagowanych przez aktualnie działającą partię polityczną. Rozpatruje, jak treści historyczne są uzależniane od wybranych stylów myślenia politycznego. Analiza obejmuje okres od 1944 r. do czasów współczesnych.
Słowa kluczowe: poprawność polityczna, poprawność historyczna, opozycja demokratyczna lat 1970-1989, współczesne partie polityczne.
Kody JEL: N4, N94
Political correctness and history in the era of the Polish People's Republic and the Third Polish Republic
Summary
The article proposes an extension of the interpretation of the term "political correctness". The term, popular in the West, is associated with the affirmation of all minorities and with feminism. The author proposes that political correctness should also be understood as supporting the tendencies promoted by the currently operating political party. It examines how historical content is influenced by selected styles of political thinking. The analysis covers the period from 1944 to the present.
Keywords: political correctness, historical correctness, democratic opposition of 1970-1989, contemporary political parties.
JEL Codes: N4, N94
DOI: doi.org/10.34765/sp.0425.a09
Barbara Kratiuk
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
Między równowagą sił a teorią domina: Stany Zjednoczone wobec wojny w Wietnamie
Streszczenie
Autorka analizuje, w jaki sposób wiara kolejnych administracji USA w teorię domina i konieczność utrzymania globalnej równowagi sił doprowadziła do stopniowej, wieloetapowej eskalacji zaangażowania amerykańskiego w Wietnamie – od wsparcia Francji po otwartą wojnę i interwencję zbrojną na dużą skalę. Autor wykorzystuje jakościową analizę materiałów źródłowych (dokumenty rządowe USA, wypowiedzi decydentów, literatura realistyczna o równowadze sił) do rekonstrukcji argumentacji polityków i konfrontuje ich prognozy z faktycznym przebiegiem wydarzeń. Główne wnioski wskazują, że teoria domina – rozumiana regionalnie, rewolucyjnie i globalnie – pełniła przede wszystkim funkcję polityczno‑psychologiczną uzasadnienia interwencjonizmu, a jej przewidywania tylko częściowo się sprawdziły, natomiast porażka w Wietnamie poważnie nadwyrężyła wiarygodność USA i ich zdolność do kształtowania ładu międzynarodowego. Praktycznie tekst pokazuje ryzyko strategicznych decyzji opartych na metaforach i lękach systemowych bez empirycznej weryfikacji scenariuszy, zaś społecznie – skalę kosztów ponoszonych przez społeczeństwa regionu i wpływ wojny na polaryzację opinii publicznej oraz erozję zaufania do deklarowanych wartości amerykańskiej polityki.
Słowa kluczowe: teoria domina, równowaga sił, Wietnam, USA, zimna wojna.
Kody JEL: Y9
Between the balance of power and the domino theory: The United States and the Vietnam War
Summary
The article analyzes how successive US administrations' belief in the domino theory and the need to maintain a global balance of power led to a gradual, multi-stage escalation of American involvement in Vietnam—from support for France to open warfare and large-scale military intervention. The author uses qualitative analysis of source materials (US government documents, statements by decision-makers, realist literature on the balance of power) to reconstruct the arguments of politicians and compares their predictions with the actual course of events. The main conclusions indicate that the domino theory—understood regionally, revolutionarily, and globally—primarily served as a political-psychological justification for interventionism, and its predictions only partially came true, while the defeat in Vietnam seriously undermined the credibility of the US and its ability to shape the international order. In practical terms, the text shows the risk of strategic decisions based on metaphors and systemic fears without empirical verification of scenarios, while in social terms, it shows the scale of costs incurred by the societies of the region and the impact of the war on the polarization of public opinion and the erosion of trust in the declared values of American policy.
Keywords: domino theory, balance of power, Vietnam, USA, Cold War; this article is a research article.
JEL Codes: Y9
DOI: doi.org/10.34765/sp.0425.a10
Nr 3(84)/2025
Andriy Blyznyukov
Warsaw School of Economics
HISTORY AND ADAPTATION OF BUSINESS MODELS OF COOPERATIVE BANKS TO THE CONDITIONS OF THE MACROECONOMIC ENVIRONMENT. CASE OF POLAND
Summary
This research article explores the historical evolution and macroeconomic adaptation of cooperative banking business models, with particular emphasis on the Polish sector between 2010 and 2024. The primary objective is to examine how cooperative banks, rooted in mutualist traditions, have restructured their financial, operational, and institutional models in response to regulatory pressures, economic shifts, and systemic challenges. The central research question concerns the extent to which cooperative banks have preserved their distinct identity while meeting modern efficiency, solvency, and profitability standards. Employing a historical-institutional approach supported by longitudinal data analysis, the study demonstrates a multi-dimensional transformation involving capital strengthening, balance sheet expansion, improved operational efficiency, and strategic integration under Institutional Protection Schemes. The findings confirm that cooperative banks can remain viable financial actors when their legacy principles are pragmatically reinterpreted to address contemporary economic realities.
Keywords: cooperative banking, institutional adaptation, macroeconomic environment, financial transformation, Poland.
JEL Codes: E44, G21, L31, N23, P13
Historia i adaptacja modeli biznesowych banków spółdzielczych do warunków makroekonomicznego otoczenia. Przypadek Polski
Streszczenie
W artykule podjęto problem ewolucji historycznej oraz dostosowania modeli biznesowych bankowości spółdzielczej do zmieniających się warunków makroekonomicznych, ze szczególnym uwzględnieniem sektora banków spółdzielczych w Polsce w latach 2010–2024. Celem badania jest analiza, w jaki sposób banki spółdzielcze, zakorzenione w tradycji wzajemnej pomocy, przeformułowały swoją strukturę finansową, operacyjną i instytucjonalną w odpowiedzi na presję regulacyjną, zmienność gospodarczą oraz wyzwania systemowe. Główne pytanie badawcze dotyczy tego, w jakim zakresie banki spółdzielcze zachowały swoją odrębność instytucjonalną, dostosowując się jednocześnie do współczesnych standardów efektywności, wypłacalności i rentowności. Wykorzystano podejście historyczno-instytucjonalne oraz analizę danych przekrojowych i czasowych. Wyniki potwierdzają wystąpienie wielowymiarowej transformacji: wzmocnienie kapitałowe, rozwój sumy bilansowej, poprawę efektywności operacyjnej oraz integrację w ramach Systemów Ochrony Instytucjonalnej. Banki spółdzielcze, zachowując tożsamość, mogą z powodzeniem funkcjonować w warunkach nowoczesnej gospodarki rynkowej.
Słowa kluczowe: bankowość spółdzielcza, adaptacja instytucjonalna, środowisko makroekonomiczne, transformacja finansowa, Polska.
Kody JEL: E44, G21, L31, N23, P13
DOI: doi.org/10.34765/sp.0325.a01
Joanna Leska-Ślęzak
Uniwersytet Gdański
Stosunki między Polską a państwami Beneluksu - wybrane zagadnienia
Streszczenie
Celem artykułu jest politologiczna analiza stosunków Polski z krajami Beneluksu. Kontakty między państwami Holandią, Belgią i Luksemburgiem (geograficzne położenie – Niderlandy) mają ponad 1000-letnią tradycję i dopiero podział na trzy odrębne państwa w XIX wieku doprowadził do otwarcia nowej epoki stosunków międzynarodowych między poszczególnymi krajami a Polską. Utworzenie w 1944 r. unii celnej między Holandią, Belgią i Luksemburgiem, a także utworzenie w 1958 r. Unii Gospodarczej Beneluksu wpłynęło na stosunki z Polską. W 1962 r. zawarto umowę handlową między Polską a Unią Gospodarczą Beneluksu. 25 listopada 1971 r. podpisano umowę handlową na lata 1971-1972, a w 1972 r. umowę o współpracy kulturalnej. W latach 90. strona polska podpisała umowę z Holandią, Belgią i Luksemburgiem. Był to okres, w którym miały miejsce przygotowania do akcesji Polski do Unii Europejskiej. Polityka zagraniczna Polski wobec państw Beneluksu od 2001 r. prowadzona jest wyłącznie w ramach Grupy Wyszehradzkiej.
Słowa kluczowe: Beneluks, Polska, stosunki międzynarodowe, polityka zagraniczna.
Kody JEL: O15, O24
Relations between Poland and the Benelux countries – selected issues
Summary
The aim of this article is to provide a political science analysis of relations between Poland and the Benelux countries. Contacts between Holland, Belgium, and Luxembourg (geographical location – the Netherlands) have a tradition dating back over 1,000 years, but it was only the division into three separate countries in the 19th century that led to a new era of international relations between these countries and Poland. The establishment of a customs union between the Netherlands, Belgium, and Luxembourg in 1944, as well as the creation of the Benelux Economic Union in 1958, influenced relations with Poland. In 1962, a trade agreement was concluded between Poland and the Benelux Economic Union. On November 25, 1971, a trade agreement for the years 1971-1972 was signed, and in 1972, an agreement on cultural cooperation was signed. In the 1990s, Poland signed agreements with Holland, Belgium, and Luxembourg. This was a period of preparation for Poland's accession to the European Union. Since 2001, Poland's foreign policy towards the Benelux countries has been conducted exclusively within the framework of the Visegrad Group.
Keywords: Benelux, Poland, international relations, foreign policy.
JEL Codes: O15, O24
DOI: doi.org/10.34765/sp.0325.a02
Kamil Mateusz Kuśmider
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
ROSYJSKA INWAZJA NA UKRAINĘ - SKUTKI MIGRACJI UCHODŹCÓW WOJENNYCH DO POLSKI
Streszczenie
Po pełnoskalowej rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 r. Polska stała się głównym krajem przyjmującym uchodźców z Ukrainy poszukujących schronienia i bezpieczeństwa, spokoju i wytchnienia, byle z dala od koszmaru wojny.
Celem rozważań jest analiza integracji ukraińskich uchodźców wojennych z polskim społeczeństwem po 24 lutego 2022 r. oraz ocena konsekwencji społeczno-politycznych i ekonomicznych dla państwa polskiego. Dynamika zmieniającej się sytuacji migracyjnej Polski, a zwłaszcza eksplozywny wzrost imigracji z Ukrainy, sprawiła, że autor podjął się analizy współczesnych ukraińskich migrantów w Polsce i ich nowej drogi życiowej.
Autor stara się odpowiedzieć na pytania: Jak przedstawia się portret uchodźcy ukraińskiego? Jak wygląda polityka migracyjna Polski wobec Ukraińców oraz jak przebiega integracja społeczna obu społeczeństw? Jak prezentuje się fenomen rozwoju firm ukraińskich w Polsce? Jakie konsekwencje w przyszłości przyniosą migracje uchodźców wojennych?
Hipoteza pracy brzmi: Polska prowadzi skuteczną politykę wobec uchodźców wojennych w postaci licznych regulacji prawnych świadcząc aktywną pomoc.
Słowa kluczowe: konsekwencje społeczno-polityczne, uchodźcy z Ukrainy, integracja społeczna, eksplozywny wzrost imigracji, rosyjska inwazja na Ukrainę, fenomen przedsiębiorczości.
Kody JEL: F22
RUSSIAN AGGRESSION ON UKRAINE - CONSEQUENCES OF WAR REFUGEES MIGRATION TO POLAND
Summary
Following the full-scale Russian invasion of Ukraine in February 2022, Poland emerged as the principal host country for Ukrainian refugees in search of shelter, security, and respite from the atrocities of war.
The primary objective of this article is to examine the processes of integration experienced by Ukrainian war refugees within Polish society after February 24, 2022, and to evaluate the socio-political and economic implications of this migration influx for the Polish state. The rapidly evolving migratory landscape in Poland—marked by a substantial and abrupt increase in immigration from Ukraine—has prompted the author to undertake an analytical exploration of the trajectories of contemporary Ukrainian migrants and the reconfiguration of their lives in a new national context.
The author aims to address the following research questions: What constitutes the sociological profile of the Ukrainian refugee? What policies and institutional frameworks has Poland implemented in response to the influx of Ukrainian nationals, and how effective have these been in fostering social cohesion and integration? What are the characteristics and implications of the growing phenomenon of Ukrainian entrepreneurship in Poland? What are the projected long-term consequences of war-related forced migration?
The working hypothesis of this study posits that Poland has implemented an effective and responsive policy toward war refugees, as evidenced by an extensive body of legal instruments and the provision of active, institutionalized assistance.
Keywords: socio-political consequences, Ukrainian refugees, social integration, explosive growth of immigration, Russian invasion of Ukraine, entrepreneurship phenomenon.
JEL Codes: F22
DOI: doi.org/10.34765/sp.0325.a03
Aleksandra Gralczyk
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Cyfrowe uwikłanie rodziców a prewencja zachowań suicydalnych dzieci. Między percepcją zachowań online a potrzebą edukacji medialnej
Streszczenie
Współczesne rodzicielstwo charakteryzuje się wysokim stopniem uwikłania cyfrowego, rozumianego jako intensywna ingerencja technologii cyfrowych w codzienne funkcjonowanie rodzin. W artykule zawarto analizę wpływ cyfrowego uwikłania rodziców na ich zdolność do podjęcia skutecznej prewencji zachowań suicydalnych u dzieci. Systematyczny przegląd literatury oraz badanie jakościowe z wykorzystaniem wywiadu pogłębionego ujawniły, że praktyki cyfrowe rodziców oraz poziom ich kompetencji w zakresie bezpieczeństwa cyfrowego mogą zarówno utrudnić, jak i ułatwić rozpoznawanie niepokojących i niepożądanych zachowań u dzieci, w tym sygnałów ostrzegawczych związanych z ryzykiem suicydalnym. Analiza wykazała konieczność podniesienia kompetencji cyfrowych rodziców oraz rozwoju i wprowadzenia specjalistycznych programów edukacji medialnej do szkół ukierunkowanych na prewencję zachowań suicydalnych w kontekście mediów cyfrowych.
Słowa kluczowe: cyfrowe uwikłanie, edukacja medialna, prewencja suicydalna, rodzicielstwo cyfrowe.
Kody JEL: I00
Parents’ digital entanglement and prevention of children’s suicidal behaviours. Between the perception of online behaviour and the need for media education
Summary
Contemporary parenting is characterized by high level of digital entanglement, understood as high intrusion of digital technologies into daily functioning of families. Below article analyzes how parents’ digital entanglement affects their ability to effectively prevent sucidal behaviors in children. Systematic literature review as well as qualitative study using in-depth interview method revealed that parents’ digital practices and their level of competence in digital safety can both hinder and facilitate the recognition of disturbing and undesirable behaviors in children, including warning signs related to suicidal risk. The analysis revealed the need to improve parents’ digital competencies and to develop and implement specialized media education programs in schools aimed at preventing suicidal behaviors in context of digital media.
Key words: digital entanglement, media education, suicide prevention, digital parenting.
JEL Codes: I00
DOI: doi.org/10.34765/sp.0325.a04
Maria Kocot
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
Artur Kwasek
Uczelnia Techniczno-Handlowa w Warszawie
Postawy pracowników zwinnej organizacji wobec dynamicznych zmian gospodarki 5.0
Streszczenie
Celem rozważań jest przedstawienie postaw pracowników zwinnych organizacji wobec wyzwań wynikających z transformacji gospodarki 5.0, ze szczególnym uwzględnieniem ich stosunku do innowacyjności, zaangażowania, świadomości organizacyjnej oraz potrzeby rozwoju kompetencji. W badaniu wykorzystano podejście ilościowe. Opierało się ono na metodzie ankietowej przeprowadzonej w 2024 r. na próbie 312 respondentów zatrudnionych w organizacjach deklarujących stosowanie zwinnych metod zarządzania. Dla pogłębionej analizy zależności pomiędzy zmiennymi zastosowano metodę wielowymiarowej korespondencji (MCA). Umożliwiła ona identyfikację ukrytych wzorców i powiązań pomiędzy odpowiedziami respondentów a analizowanymi obszarami. Wyniki wskazują na przewagę postaw pozytywnych i proaktywnych, zwłaszcza w zakresie zaangażowania oraz świadomości realizacji działań ważnych dla organizacji, przy jednoczesnym zróżnicowaniu podejścia do kreatywności i rozwoju kompetencji. Zidentyfikowano także grupę respondentów wyrażających postawy niezdecydowane. Może to świadczyć o istnieniu barier komunikacyjnych lub niedostatecznego wsparcia organizacyjnego. Otrzymane wyniki dostarczają praktycznych wskazówek dla organizacji wdrażających podejście zwinne w warunkach gospodarki 5.0. Podkreślają jednocześnie konieczność wspierania kultury innowacyjnej, elastyczności oraz dialogu wewnętrznego. Wartość artykułu wynika z połączenia aktualnych koncepcji zarządzania z analizą empiryczną, która pozwala lepiej zrozumieć mechanizmy adaptacji pracowników do zmieniającego się otoczenia gospodarczego i organizacyjnego.
Słowa kluczowe: zwinna organizacja, pracownicy, gospodarka 5.0, zmiany, organizacja.
Kody JEL: O10
Employees' Attitudes in Agile Organizations Towards the Dynamic Changes of Economy 5.0
Summary
The aim of the article is to present the attitudes of employees in agile organizations towards the challenges arising from the transformation towards Economy 5.0, with particular emphasis on their approach to innovation, engagement, organizational awareness, and the need for competence development. A quantitative approach was used in the study, based on a survey conducted in 2024 among a sample of 312 respondents employed in organizations that declare the use of agile management methods. To enable a deeper analysis of the relationships between variables, the Multiple Correspondence Analysis (MCA) method was applied. This allowed the identification of hidden patterns and connections between respondents’ answers and the analyzed areas. The results indicate a predominance of positive and proactive attitudes, especially in terms of engagement and awareness of undertaking actions important for the organization, while also revealing a diversity of approaches to creativity and competence development. A group of respondents displaying indecisive attitudes was also identified, which may indicate communication barriers or insufficient organizational support. The obtained results provide practical guidance for organizations implementing agile approaches in the context of Economy 5.0. At the same time, they highlight the need to support an innovation-oriented culture, flexibility, and internal dialogue. The value of the article lies in the combination of current management concepts with empirical analysis, which helps to better understand the mechanisms of employee adaptation to the changing economic and organizational environment.
Keywords: agile organization, employees, Economy 5.0, change, organization
JEL Codes: O10
DOI: doi.org/10.34765/sp.0325.a05
Nr 2(83)/2025
Marek Rewizorski
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Radosław Głód
Badacz niezależny
Szanse i bariery rozwoju polskiej strategii zarządzania sektorem jądrowym
Streszczenie
Celem rozważań jest politologiczna analiza perspektyw rozwoju energetyki jądrowej w Polsce ze strategicznego punktu widzenia, w szczególności identyfikacja głównych szans i barier dla rozwoju tego sektora. Szans można upatrywać w dostępie do technologii od doświadczonych partnerów, redukcji emisji CO₂ oraz możliwości zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego państwa. Barierami dla rozwoju tego sektora są: wysokie koszty inwestycyjne, długi czas realizacji projektów, brak doświadczonej kadry czy wyzwania prawno-administracyjne. Nie bez znaczenia jest także konsekwentne ponadpolityczne wsparcie dla tego przedsięwzięcia, efektywna koordynacja projektów i edukacja społeczeństwa. Dla Polski, państwa, które od lat zmaga się z problemem wysokiej emisyjności oraz zależnością od zewnętrznych dostawców energii, rozwój energetyki jądrowej wydaje się być głównym celem oraz filarem, na którym opiera się strategia rozwoju krajowego sektora energetycznego.
Słowa kluczowe: energetyka jądrowa, bezpieczeństwo, zarządzanie, Program Polskiej Energetyki Jądrowej (PPEJ).
Kody JEL: F50, P18, P48, Q01, Q48
Opportunities and barriers to the development of Poland's nuclear sector management strategy
Summary
The aim of this article is a political-scientific analysis of the prospects for the development of nuclear energy in Poland from a strategic point of view, particularly identifying the main opportunities and barriers for the development of this sector. The opportunity seems to be access to technology from experienced partners, the reduction of CO₂ emissions, and above all, the possibility of increasing the country’s energy security. Barriers to the development of this sector include high investment costs, long project implementation cycles, a lack of experienced personnel, and legal-administrative challenges. Very important is over-political support for this project but also effective project coordination, and public education. For Poland, a country that has been struggling with the issue of high emissions and dependence on external energy suppliers for years, the development of nuclear energy appears to be a primary goal on which the development strategy of the Polish energy sector is based.
Keywords: Nuclear energy, Security, Governance, Polish Nuclear Power Program (PNPP).
JEL Codes: F50, P18, P48, Q01, Q48
DOI: doi.org/10.34765/sp.0225.a01
Renata Runiewicz
Uniwersytet WSB MERITO Warszawa
Metoda projektowa jako metoda dydaktyczna umożliwiająca wprowadzenie do pracy w sektorze zarządzania publicznego
Streszczenie
Metoda projektów może stanowić podstawę do podjęcia pracy zawodowej, ponieważ polega na samodzielnym realizowaniu przez uczniów zadania przygotowanego przez nauczyciela na podstawie wcześniej ustalonych założeń. Jest to jedna z metod nauczania, z reguły zaliczana do metod praktycznych, a nie do aktywizujących. Z kolei, zarządzanie projektami jest szczególnie widoczne tam, gdzie istnieje potrzeba cięcia wydatków rządowych i jednocześnie wspierania infrastruktury oraz rozwoju gospodarczego przy zaangażowaniu służby publicznej.
W artykule przedstawiono metody pracy ze studentami w ramach projektu, które wprowadza do pracy w sektorze zarządzania publicznego. W zakresie niniejszej publikacji jest prezentacja kilku projektów realizowanych na uczelni w ramach przedmiotu kierunkowego/ specjalizacyjnego.
Słowa kluczowe: projekt, zarządzanie, współpraca ze studentem.
Kody JEL: Y9
The project method as a teaching method introducing to work in the public management sector
Summary
The project method can be used as an base for professional work. It involves completing a task prepared by the teacher based on previously established assumptions. This is one of the teaching methods, usually classified as practical, not activating. Project management is particularly visible where there is a need to cut government spending and at the same time of keeping support of the infrastructure and economic development with the involvement of public service.
Keywords: project, management, cooperation with students.
JEL Codes: Y9
DOI: doi.org/10.34765/sp.0225.a02
Jolanta Zombirt
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
Mitygowanie ryzyka w procesie sekurytyzacji
Streszczenie
Celem artykułu jest wskazanie, jakie (niektóre) rodzaje ryzyka występują w procesie sekurytyzacji, na czym polega ten proces, a przede wszystkim – w jaki sposób można mitygować ryzyko, głównie z punktu widzenia inwestorów. Artykuł raczej nie wskazuje na korzyści płynące z sekurytyzacji dla inicjatorów, gdyż kwestia ta jest na ogół znana i szeroko komentowana. Mimo tego, nadal po kryzysie subprime i kolejnych popularność sekurytyzacji w Europie jest niewielka. Może jest tak, między innymi, dlatego, że dostawcy usług do sekurytyzacji powinni być same podmiotami o wysokiej jakości / ratingu, co mogłoby zwiększyć pewność transakcji?
Słowa kluczowe: sekurytyzacja, podmiot do celów specjalnych, dostawcy usług.
Kody JEL: G21, G32
Risk mitigation in a securitisation process
Summary
The main aim of this article is to identify main types of risk that can be found in a securitisation process, what are the main features of this process and – most of all – how to mitigate some risks arising in the process from the investors’ point of view. Article rather does nor describe any benefits from securitisation for originators because it seems that it is widely recognised, known and commented. Despite it, still after the subprime crisis and subsequent ones a popularity of securitisation in Europe is modest. Perhaps it is, among others, a reason that services suppliers for securitisation should be entities with the high quality / rating what could upgrade a confidence for securitisation?
Keywords: securitisation, special purpose entity, service providers.
JELCodes: G21, G32
DOI: doi.org/10.34765/sp.0225.a03
Maciej Drabiński
Badacz niezależny
Polityki prefiguracyjne w myśli politycznej Edwarda Abramowskiego
Streszczenie
Celem rozważań jest analiza podobieństw pomiędzy politykami prefiguracyjnymi a zaproponowaną przez Edwarda Abramowskiego strategią wyzwolenia społecznego. Teza zakłada, iż przedstawiony przez Abramowskiego projekt można włączyć w obręb polityk prefiguracyjnych, co ściśle łączyło się z wysuwaną przez niego krytyką orientacji kratocentrycznej. W ten sposób tekst aspiruje do wypełnienia obecnej w polskiej politologii luki badawczej dotyczącej polityk prefiguracyjnych demonstrując jednocześnie, iż istnieje w polskiej myśli politycznej z przełomu XIX oraz XX wieku ideolog apologizujący polityki prefiguracyjne, a także podważający kratocentryzm. W artykule stosowana jest jakościowa analiza treści oraz metoda porównawcza.
Słowa kluczowe: socjalizm, kooperatyzm, polityki prefiguracyjne, myśl polityczna.
Kody JEL: B14, D71, P31, P32, Z0
Prefigurative Politics in the Political Thought of Edward Abramowski
Summary
The aim of this article is to analyze the similarities between the strategy of social liberation proposed by Edward Abramowski and prefigurative politics. The thesis assumes that the strategy presented by Abramowski can be considered an expression of prefigurative politics, which was closely related to his undermining of cratocentrism. In this context, the aim of the article is to fill the research gap that has emerged in Polish political science with regard to prefigurative policies and, at the same time, to demonstrate that in Polish political thought at the turn of 19th and 20th centuries there was an ideologist who supported prefigurative politics and undermined cratocentrism. The text uses qualitative content analysis and comparative analysis.
Keywords: socialism, cooperatism, prefigurative politics, political thought,
JEL Codes: B14, D71, P31, P32, Z0
DOI: doi.org/10.34765/sp.0225.a04
Anna Gawrońska-Piotrowska
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
SŁUCHOWISKO BIBLIA AUDIO JAKO NOWOCZESNA FORMA EWANGELIZACJI. ANALIZA ZJAWISKA W KONTEKŚCIE MEDIÓW CYFROWYCH
Streszczenie
W niniejszym artykule przeprowadzono analizę słuchowiska Biblia Audio jako nowoczesnej formy ewangelizacji w kontekście mediów cyfrowych. Postawiono pytanie badawcze: Czy, a jeżeli tak, to dlaczego, Biblia Audio jest nowoczesnym narzędziem ewangelizacji w erze mediów cyfrowych? Aby odpowiedzieć na to pytanie, ustalono pytania pomocnicze: Jaka jest zawartość słuchowiska Biblia Audio? W jaki sposób prezentowany jest w nim przekaz biblijny? Jakie znaczenie ma słuchowisko Biblia Audio w kontekście nowej ewangelizacji w erze mediów cyfrowych? W celu uzyskania odpowiedzi na pytania badawcze w pierwszej części artykułu zdefiniowano pojęcie ewangelizacji wraz z jego charakterystyką w kontekście mediów cyfrowych. Następnie ukazano nauczanie Kościoła dotyczące ewangelizacji za pośrednictwem form audio, by w kolejnej części artykułu przejść do analizy zawartości słuchowiska Biblia Audio. Na kolejnym etapie dokonano syntezy danych uzyskanych z analizy oraz przedstawiono wnioski. W wyniku badań udowodniono, że Biblia Audio stanowi wartościowe i skuteczne narzędzie nowoczesnej ewangelizacji, odpowiadające na wyzwania współczesnego świata cyfrowego. Wartość poznawcza: badanie wypełnia lukę poznawczą, gdyż do tej pory nie prowadzono analizy badawczej słuchowiska Biblia Audio w kontekście mediów cyfrowych.
Słowa kluczowe: ewangelizacja, audio, słuchowisko, Biblia Audio, media cyfrowe.
Kody JEL: Y9
AUDIO BIBLE AS A MODERN FORM OF EVANGELIZATION. ANALYSIS OF THE TOPIC IN THE CONTEXT OF DIGITAL MEDIA
Summary
This article analyzes the audio drama Audio Bible as a modern form of evangelization in the context of digital media. The aim of the research was to attempt to answer the question: Is the Audio Bible a modern tool for evangelization in the era of digital media, and if so, why? In order to answer this question, the following auxiliary questions were established: What is the content of the Audio Bible audio drama? How is the biblical message presented in it? What is the significance of the Audio Bible audio drama in the context of new evangelization in the era of digital media? In order to answer the research questions, the first part of the article defines the concept of evangelization and its characteristics in the context of digital media. Then, the Church's teaching on evangelization through audio forms is presented, and in the next part of the article, the content of the audio drama Biblia Audio is analyzed. In the final part, the data obtained from the analysis is synthesized and conclusions are presented. The research proves that the Audio Bible is a valuable and effective tool for modern evangelization, responding to the challenges of the contemporary digital world. Cognitive value: the study fills a cognitive gap, as until now there has been no research analysis of the Audio Bible radio play in the context of digital media.
Keywords: evangelization, audio, audio drama, Biblia Audio, digital media.
JEL Codes: Y9
DOI: doi.org/10.34765/sp.0225.a05
Milena Kindziuk
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Pokój jako istotny motyw komunikacji papieża Leona XIV w mediach społecznościowych
Streszczenie
Papież Leon XIV ma swoje oficjalne profile w dwóch serwisach społecznościowych: @Pontifex na platformie X (53 mln followersów) oraz pontifex na Instagramie (14 mln). Artykuł ma wykazać, jakie treści związane z przesłaniem pokoju zawierają przekazy papieża w mediach społecznościowych w pierwszych dwóch miesiącach pontyfikatu. Analiza opiera się na metodach jakościowej i ilościowej analizy zawartości, metodzie porównawczej oraz pomocniczej metodzie analizy dyskursu. Wyniki badań wykazały, że liczba postów propagujących idee pokoju przez papieża jest prawie dwa razy większa na platformie X - wynosi 31 (29% wszystkich postów na X), podczas gdy na Instagramie jest ich 16 (22% wszystkich postów na Instagramie). Leon XIV wspierał narody dotknięte wojną i apelował o zakończenie konfliktów. Poprzez systematyczne, wyraźnie przemyślane strategie komunikacyjne dowiódł też, że rozumie, jak istotną rolę odgrywają social media w propagowaniu idei pokoju.
Słowa kluczowe: pokój, wojna, przemoc, Ukraina, Bliski Wschód, pomoc humanitarna, modlitwa o pokój.
Kody JEL: H75, L82
Peace as an important motif of Pope Leo XIV's communication in social media
Summary
Pope Leo XIV has his official profiles on two social networks: @Pontifex on platform X (53 million followers) and pontifex on Instagram (14 million). The article is to show what content related to the message of peace is contained in the Pope's messages in social media in the first two months of his pontificate. The analysis is based on the methods of qualitative and quantitative content analysis, the comparative method and the auxiliary method of discourse analysis. They showed that the number of posts promoting the idea of peace by the Pope is almost twice as high on platform X – it is 31 (29 % of all posts on X), while on Instagram there are 16 (22 % of all posts on Instagram). Leo XIV supported the nations affected by war and appealed for an end to conflicts. Through systematic, clearly thought-out communication activities, he also proved that he understands the important role of social media in promoting the idea of peace.
Keywords: peace, war, violence, Ukraine, Middle East, humanitarian aid, prayer for peace.
JEL Codes: H7, L82
DOI: doi.org/10.34765/sp.0225.a06
Nr 1(82)/2025
Bożena Radzewicz-Bąk
International Monetary Fund
DOLLARIZATION AS AN INSTRUMENT OF BUILDING ECONOMIC POLICY CREDIBILITY: CONCEPTUAL FRAMEWORK, TRADE-OFFS, AND SELECTED CASE STUDIES
Summary
This article examines the pros and cons of adopting official dollarization[1] as an instrument to build economic policy credibility, discusses the key preconditions for a transition, and outlines the operational considerations involved in implementing such a regime change in countries where policy credibility has been lost due to prolonged macroeconomic mismanagement. Drawing on the case studies of three countries (Ecuador, El Salvador, and Montenegro), the analysis presents diverse pathways toward full dollarization and explores the key rationale behind the decision to relinquish its monetary sovereignty to a trusted external authority. The findings suggest that the main motivation for such a regime shift has typically been the desire to import economic policy credibility, curb inflation, restore macroeconomic stability, and promote greater trade and investment. However, can these be considered entirely successful? The article underscores that while full dollarization can serve as an effective nominal anchor for the exchange rate and monetary policy, it is not a panacea for economic challenges. Rather, it should be seen as a policy framework that, while offering certain advantages, also entails significant costs and constraints, including the loss of independent monetary policy, increased vulnerability to external shocks, and the need to maintain a tight fiscal stance. Consequently, the decision to adopt official dollarization should be preceded by a thorough assessment of the country’s initial preconditions, including its suitability as an Optimal Currency Area and its institutional capacity to implement and manage such transition effectively. Equally important is the unequivocal commitment of public authorities to uphold long-term fiscal discipline and conduct predictable, responsible economic policy in the post-dollarization period.
Keywords: official dollarization, exchange rate regimes, hyperinflation, public debt crises, financial crises, Optimal Currency Area (OCA), monetary policy credibility, macroeconomic stabilization.
JEL Codes: E00
DOLARYZACJA JAKO INSTRUMENT BUDOWANIA WIARYGODNOŚCI POLITYKI EKONOMICZNEJ: RAMY KONCEPCYJNE, KORZYŚCI I KOSZTY ORAZ WYBRANE STUDIA PRZYPADKÓW
Streszczenie
W artykule analizie poddano korzyści i ograniczenia związane z przyjęciem oficjalnej dolaryzacji[2] jako instrumentu polityki ekonomicznej, omówiono kluczowe warunki wstępne niezbędne do przeprowadzenia takiej zmiany systemowej oraz przedstawiono aspekty operacyjne związane z wdrożeniem tego reżimu w krajach, które utraciły wiarygodność polityki na skutek długotrwałego złego zarządzania makroekonomicznego. Na podstawie studiów przypadków trzech krajów (Ekwadoru, Salwadoru i Czarnogóry), przedstawiono różne ścieżki prowadzące do pełnej dolaryzacji oraz zbadano kluczowe przesłanki stojące za decyzją o rezygnacji z suwerenności monetarnej na rzecz zewnętrznego emitenta stabilnej waluty. Analiza wskazuje, że zasadniczym celem takiej decyzji było zazwyczaj „zaimportowanie” wiarygodności polityki monetarnej, opanowanie inflacji, przywrócenie stabilności gospodarczej oraz stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi handlu i inwestycji. Czy jednak doświadczenia tych państw można uznać za jednoznacznie pozytywne? Autor podkreśla, że choć pełna dolaryzacja może skutecznie pełnić funkcję nominalnej kotwicy dla kursu walutowego i polityki pieniężnej, nie stanowi rozwiązania uniwersalnego i nie eliminuje wszystkich wyzwań makroekonomicznych. Dolaryzację należy więc traktować jako reżim polityki ekonomicznej, który – obok pewnych korzyści – wiąże się również z istotnymi kosztami i ograniczeniami, jak utrata autonomii polityki pieniężnej, wzrost zależności od czynników zewnętrznych (w tym podatność na szoki zewnętrzne) oraz utrzymywania restrykcyjnej polityki fiskalnej. W związku z tym decyzja o przyjęciu oficjalnej dolaryzacji powinna zostać poprzedzona dokładną oceną warunków wyjściowych danego kraju, w tym jego dopasowania do kryteriów Optymalnego Obszaru Walutowego oraz oceny zdolności instytucji publicznych do skutecznego wdrożenia nowego reżimu walutowego. Równie istotne jest jednoznaczne zobowiązanie władz publicznych do utrzymania długoterminowej dyscypliny fiskalnej oraz prowadzenia przewidywalnej i odpowiedzialnej polityki gospodarczej po wprowadzeniu dolaryzacji.
Słowa kluczowe: oficjalna dolaryzacja, systemy kursu walutowego, hiperinflacja, kryzysy zadłużeniowe, kryzysy finansowe, Optymalny Obszar Walutowy (OCA), wiarygodność polityki pieniężnej, stabilizacja makroekonomiczna.
Kody JEL: E00
DOI: doi.org/10.34765/sp.0125.a01
Dariusz Socha
Wrocławska Akademia Biznesu w Naukach Stosowanych we Wrocławiu
Norbert Ćwikowski
Wrocławska Akademia Biznesu w Naukach Stosowanych we Wrocławiu
SPOJRZENIE STUDENTÓW WROCŁAWSKIEJ AKADEMII BIZNESU NA TEMAT ZAGROŻEŃ, KORZYŚCI I WYZWAŃ W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM – STUDIUM PRZYPADKU
Streszczenie
W artykule przedstawiono analizę postrzeganych zagrożeń, korzyści i wyzwań związanych z zarządzaniem przedsiębiorstwem z perspektywy studentów Wrocławskiej Akademii Biznesu (WAB). Celem badania było poznanie opinii przyszłych przedsiębiorców i menadżerów na temat najważniejszych aspektów prowadzenia biznesu, jak cechy przedsiębiorcze, motywacje, bariery logistyczne i ekonomiczne oraz czynniki ryzyka rynkowego. Badanie miało charakter ilościowy i zostało przeprowadzone przy użyciu kwestionariusza ankietowego, w którym respondenci klasyfikowali wybrane elementy. Wyniki wskazują , że studenci szczególnie cenią niezależność, kreatywność i świadomość ryzyka, a za główne bariery uważają brak kapitału, niejasne przepisy i niestabilność dochodów. Artykuł wypełnia istniejącą lukę badawczą dotyczącą postrzegania przedsiębiorczości wśród młodych dorosłych i dostarcza praktycznych wskazówek dotyczących edukacji menadżerskiej i rozwoju przedsiębiorczości.
Słowa kluczowe: zarządzanie biznesem, opinia studentów, przedsiębiorczość, ryzyko, korzyści, wyzwania.
Kody JEL: M00
OPINIONS OF STUDENTS OF THE WROCŁAW BUSINESS ACADEMY ON THREATS, BENEFITS AND CHALLENGES IN ENTERPRISE MANAGEMENT – A CASE STUDY
Summary
The article presents an analysis of perceived risks, benefits and challenges related to business management from the perspective of students of Wrocław Academy of Business (WAB). The study aims to investigate the views of future entrepreneurs and managers on the most important elements of running a business, including entrepreneurial characteristics, motivations, perceived barriers and market uncertainty. The study was conducted using a quantitative survey method, with a special focus on the ranking and classification of key business factors. The results emphasize the importance that students attach to autonomy, creativity and risk awareness, and identify capital shortages, legal ambiguities and financial instability as the main obstacles. This study contributes to filling the research gap in understanding the perception of entrepreneurship among young adults and offers practical implications for business education and training.
Keywords: business management, student perception, entrepreneurship, risks, benefits, challenges.
JEL Codes: M00
DOI: doi.org/10.34765/sp.0125.a02
Maria Kocot
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
Determinanty wdrażania zasad Gospodarki 5.0 w zwinnej organizacji w świetle badań własnych
Streszczenie
Celem rozważań jest identyfikacja kluczowych determinant wdrażania zasad Gospodarki 5.0 w zwinnych organizacjach oraz analiza czynników wpływających na skuteczność tego procesu. W badaniu skoncentrowano się na aspektach technologicznych, organizacyjnych i społecznych, uwzględniając dostęp do nowoczesnych technologii, kulturę innowacyjności, elastyczność w miejscu pracy, integrację sztucznej inteligencji, otwartość na zmiany, kompetencje cyfrowe, ekologiczne podejście do biznesu oraz współpracę między działami. Zastosowano metodę ankietową przeprowadzoną wśród 303 respondentów w okresie kwiecień–maj 2023 r. Uzyskane wyniki poddano analizie korespondencji wielowymiarowej (MCA), co umożliwiło identyfikację wzorców i zależności między poszczególnymi determinantami. Wyniki badań wskazują, że elastyczność organizacyjna, kultura innowacyjności oraz rozwój kompetencji cyfrowych są kluczowymi czynnikami wspierającymi skuteczną implementację zasad Gospodarki 5.0, podczas gdy opór wobec zmian oraz ograniczona akceptacja sztucznej inteligencji stanowią istotne bariery. Wskazano również, że zrównoważony rozwój i współpraca między działami wymagają dodatkowych działań edukacyjnych i promocyjnych, aby zwiększyć ich znaczenie w procesach transformacyjnych. Badanie wnosi wartość dodaną poprzez ukazanie praktycznych wyzwań stojących przed organizacjami oraz dostarcza rekomendacji dotyczących strategii zarządzania zmianą i cyfrową transformacją w kontekście Gospodarki 5.0. Wyniki mogą stanowić wytyczne dla przedsiębiorstw dążących do skutecznej adaptacji do nowych warunków rynkowych oraz dla dalszych badań nad zwinnością organizacyjną w gospodarce przyszłości.Początek formularzaDół formularza
Słowa kluczowe: Gospodarka 5.0, zwinna organizacja, analiza MCA, przedsiębiorstwo, ankieta.
Kody JEL: O10
Determinants of implementing industry 5.0 principles in an agile organization in light of own research
Summary
The aim of the article is to identify the key determinants of implementing the principles of Industry 5.0 in agile organizations and to analyze the factors influencing the effectiveness of this process. The study focuses on technological, organizational, and social aspects, including access to modern technologies, innovation culture, workplace flexibility, artificial intelligence integration, openness to change, digital competencies, ecological business approach, and interdepartmental collaboration. A survey method was used, conducted among 303 respondents between April and May 2023. The obtained results were analyzed using multiple correspondence analysis (MCA), allowing for the identification of patterns and relationships between specific determinants. The findings indicate that organizational flexibility, an innovation culture, and the development of digital competencies are key factors supporting the effective implementation of Industry 5.0 principles, while resistance to change and limited acceptance of artificial intelligence pose significant barriers. It was also noted that sustainable development and interdepartmental collaboration require additional educational and promotional activities to increase their importance in transformational processes. The study provides added value by highlighting practical challenges faced by organizations and offering recommendations on change management strategies and digital transformation in the context of Industry 5.0. The results may serve as a foundation for businesses striving for effective adaptation to new market conditions and for further research on organizational agility in the future economy.
Keywords: Industry 5.0, agile organization, MCA analysis, enterprise, survey.
JEL Codes: O10
DOI: doi.org/10.34765/sp.0125.a03
Eliza Nowacka
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
Zrównoważony Rozwój, CSR, ESG - definicja, praktyka realizacji i wnioski dla sektora publicznego
Streszczenie
Społeczna Odpowiedzialność Biznesu (CSR) to definiowana od 1953 r. działalność przedsiębiorstw uwzględniająca aspekty odpowiedzialności za działania podejmowane przez przedsiębiorstwa w obszarach społecznych i środowiskowych. Pierwotnie dobrowolna działalność filantropijna stopniowo przekształciła się w działalność, którą przedsiębiorstwa muszą podejmować zgodnie z uregulowaniami prawnymi określonymi przez Unię Europejską. Działalność w ramach CSR podejmowana jest z różnych powodów - niektóre przyczyny opierają się na wartościach właścicieli lub zarządzających, którzy chcą włączyć przedsiębiorstwo w realizacje celów zrównoważonego rozwoju, inne przedsiębiorstwa podejmują odpowiedzialne działania bądź komunikują o ich w duchu budowania wizerunku odpowiedzialnego przedsiębiorstwa, jeszcze inne podejmują działania w duchu odpowiedzialności społecznej, bo zostały zmuszone do tego przez normy prawne. Zrównoważony Rozwój to definiowane przez ONZ zobowiązanie do racjonalnego zaspokajania potrzeb przez człowieka, dotyczące państw, a na poziomie biznesu wdrażane jest między innymi za pomocą CSR. W artykule przedstawiono podstawowe założenia Zrównoważonego Rozwoju i CSR oraz omówiono współczynnik ESG jako kontynuację działalności CSR. Następnie zdefiniowano zjawisko biznesu społecznie nieodpowiedzialnego i czarnego CSR przedstawiając praktyki, które przedsiębiorstwa stosują w ramach takiej działalności. W kolejnej części przytoczono przykłady konkretnych przedsiębiorstw, które przygotowują raporty CSR, a jednocześnie stosują praktyki z dziedziny społecznej nieodpowiedzialności biznesu. Przytoczenie motywów i praktyk CSR ma na celu sformułowanie wniosków dla sektora publicznego.
Słowa kluczowe: Zrównoważony Rozwój, Społeczna Odpowiedzialność Biznesu, społeczna nieodpowiedzialność biznesu, czarny CSR, wpływ sektora publicznego na CSR.
Kody JEL: H10, H83, M14
Sustainable Development, CSR, ESG - definition, implementation practice and conclusions for the public sector
Summary
Corporate Social Responsibility is defined since 1953 as the activity of enterprises taking into account the aspects of responsibility of the activities undertaken by enterprises in social and environmental issues. Originally voluntary philanthropy, it has gradually evolved into an activity that companies must undertake in accordance with the legal regulations set by the European Union. CSR activities are undertaken for various reasons, some of them are based on the values of the owners or managers who want to involve the company in the implementation of the sustainable development goals, other companies take responsible actions or communicate about taking responsible actions, in the spirit of building the image of a responsible company, and still other companies take actions in the spirit of social responsibility, because they have been forced to do so by legal norms. Sustainable Development is a commitment defined by the UN to the rational satisfaction of human needs, a commitment that applies to countries and at the business level is implemented through, among others, CSR. This chapter presents the basic assumptions of Sustainable Development and CSR and discusses the ESG ratio as a continuation of CSR activities. Next, the chapter defines the phenomenon of socially irresponsible business and black CSR, presenting the practices that will tone down enterprises as part of such activities. In the next part, the author cites examples of specific companies that prepare CSR reports and at the same time apply practices in the field of corporate social irresponsibility. Citing the motives and practices of CSR, is aimed at formulating conclusions for the public sector.
Keywords: Sustainable Development Corporate, Social Responsibility, black CSR, corporate social irresponsibility, impact of the public sector on CSR.
JEL Codes: H10, H83, M14
DOI: doi.org/10.34765/sp.0125.a04
Oliwier Taraszkiewicz
Politechnika Gdańska
The Influence of Wine in Diplomatic Etiquette: Between Politics, Economics, and Culture
Summary
Wine has played a significant role in diplomacy over the centuries, serving symbolic, political, and cultural functions. In ancient Greece and Rome, it was regarded as a prestigious element and also formed part of political gatherings. During the medieval period, wine played an important role in religious ceremonies and was present at royal courts. In the 19th century, under the influence of Congress of Vienna, wine culture became an integral part of diplomatic practices. The modern diplomatic protocol incorporates wine into ceremonies, toasts, and the selection of beverages, which plays a crucial role in the context of shaping national image. As a form of soft power, wine contributes to building mutual understanding and projecting cultural values. Knowledge of wine has become a valuable asset for diplomats, and its selection and presence impact not only diplomatic interactions but also broader interstate relations, strengthening ties between countries. This article examines how wine connects politics, economics, and culture by analysing both historical and contemporary examples of its use in diplomacy. The methodology applied is based on the analysis of historical sources, diplomatic etiquette, and contemporary practices. The research reveals that wine remains a key element in the diplomatic landscape, playing an essential role in shaping relationships between diplomats.
Keywords: international relations, diplomatic protocol, diplomatic etiquette, cultural diplomacy, wine.
JEL Codes: F50, N40, Z10
Wpływ wina na etykietę dyplomatyczną: między polityką, ekonomią i kulturą
Streszczenie
Wino odgrywało istotną rolę w dyplomacji na przestrzeni wieków, pełniąc funkcje symboliczne, polityczne i kulturowe. Już w starożytnej Grecji i Rzymie było traktowane jako element prestiżowy, a także stanowiło część politycznych spotkań. W średniowieczu wino odgrywało znaczącą rolę w ceremoniach religijnych i było obecne na dworach królewskich. W XIX wieku, pod wpływem Kongresu Wiedeńskiego, kultura wina stała się integralną częścią praktyk dyplomatycznych. Współczesny protokół dyplomatyczny uwzględnia wino w ramach ceremonii, toastów oraz wyboru trunków, co ma kluczowe znaczenie w kontekście budowania wizerunku narodowego. Znajomość win stała się istotnym atutem dyplomatów, a jego wybór i obecność wpływają na relacje międzynarodowe, wzmacniając więzi między państwami. Artykuł bada, w jaki sposób wino łączy politykę, ekonomię i kulturę, analizując zarówno historyczne, jak i współczesne przykłady jego wykorzystania w dyplomacji. Zastosowana metodologia opiera się na analizie źródeł historycznych, etykiety dyplomatycznej oraz praktyk współczesnych. Badania ukazują, że wino pozostaje kluczowym elementem dyplomatycznego krajobrazu, odgrywając istotną rolę w kształtowaniu relacji między dyplomatami.
Słowa kluczowe: relacje międzynarodowe, protokół dyplomatyczny, etykieta dyplomatyczna, dyplomacja kulturalna, wino
Kody JEL: F50, N40, Z10
DOI: doi.org/10.34765/sp.0125.a05
DOI: doi.org/10.34765/sp.0325.a02