Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula (Vistula Scientific Quarterly)

Nr 4(54)/2017

Architektura

Katarzyna Sadowy

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

ARCHITEKTURA DLA SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH – PRZESTRZENIE WSPÓLNE PRAGI PÓŁNOC, URSYNOWA I WILANOWA   

Streszczenie

W przestrzeni miasta szczególną rolę pełni przestrzeń publiczna, wokół której skupione są funkcje najważniejsze dla społeczności lokalnej. W artykule przedstawiono różne formy takiej przestrzeni oraz kształtującej ją architektury, na przykładzie trzech warszawskich dzielnic o bardzo odmiennej historii i architekturze – Ursynowa, Wilanowa i Pragi Północ.

Analiza porównawcza została oparta na studium przypadku, związanym z programem Warszawskich Centrów Lokalnych, rozpoczętym w 2015 roku. Do pogłębionych badań wybrano 3 spośród 17 ujętych w programie dzielnic. Wyniki analizy pozwalają na wyciągnięcie możliwych do uogólnienia wniosków dotyczących wpływu architektury i układów urbanistycznych na funkcjonowanie przestrzeni publicznej i jej rolę w życiu lokalnych społeczności. Szczególną uwagę zwrócono na kwestie estetyki oraz potencjału rozwoju lokalnej aktywności społecznej i gospodarczej.

 Słowa kluczowe: architektura, przestrzeń publiczna, społeczność lokalna, jakość życia, godność społeczna, Warszawa.

Architecture for Local Communities – Public Spaces in Warsaw districts Ursynów, Wilanów and North Praga

Summary

Public space plays an important role in the cities, especially a space concentrating the functions important for local communities. In the paper, the author presents various forms of such space and of the architecture which is shaping it, located in three Warsaw districts (Ursynow, Wilanow, North Praga) very different in regard to their urban form and their history.

The presented case studies represent part of the municipal programme Warsaw Local Centres, initiated in 2015 comprising 17 districts. Findings regarding the three chosen districts allow to propose more general conclusions about the influence of the architecture and urban form on local public space and life of local communities. Main findings concern aesthetics and ground for local social and economic development.

 Key words: architecture, public space, local communities, quality of life, social dignity, Warsaw.

Agnieszka Starzyk

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Architektura senioralna – studium problemu wobec nowych wyzwań XXI wieku

Streszczenie

Celem opracowania jest zwrócenie uwagi na nowe wyzwania stawiane przed architektami wobec problemu zauważalnego procesu starzenia się społeczeństwa, ich diagnoza, analiza oraz propozycja rozwiązań projektowych z zakresu architektury dedykowanej seniorom. Ze względu na szeroki zakres i wielowątkowość, przedmiot badań został zawężony do próby wskazania tendencji w projektowaniu dla osób starszych w kierunku optymalizacji przestrzeni zamieszkania. Zastosowano metody badań niezbędne do zdefiniowania problemu naukowego jako wyjściowego dla dalszych opracowań, a w efekcie wskazania wytycznych wdrożeniowych: metodę analizy krytycznej, analizy porównawczej, obserwacji bez interwencji, intuicyjną opartą na osobistych doświadczeniach autorki. Wyniki badań pozwoliły na wyciągnięcie wniosków dotyczących kierunków kształtowania architektury senioralnej w XXI wieku.

Słowa kluczowe: architektura, architektura senioralna, przestrzeń senioralna, percepcja przestrzeni, domy opieki dla osób starszych.

Senior architecture – study of the problem facing the new challenges of the 21st century

Summary

The aim of the study is to draw attention to new challenges met by architects in the face of the problem of the noticeable aging process of the society, their diagnosis, analysis and the proposal of design solutions in the field of architecture dedicated to seniors. Due to the wide scope and complexity of the subject of research, it was narrowed to an attempt to indicate trends in designing for elderly people towards the optimization of living space. The research methods necessary to define the scientific problem were applied as the point of departure for further studies, and as a result the implementation guidelines were indicated: the method of critical analysis, the method of comparative analysis, the method of observation without intervention, the intuitive method based on the author's personal experience. The results of the research allowed to draw conclusions regarding the directions of shaping the senior architecture in the 21st century.

Key words: architecture, senior architecture, senior space, space perception, nursing homes for the elderly.

Piotr PECENIK

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Rozwój ciągów pieszo-tramwajowych na Świecie i w Polsce

Streszczenie

Celem artykułu, jest zasygnalizowanie problemów związanych z funkcjonowaniem ciągów pieszo-tramwajowych w miastach na przykładzie rozwiązań w Europie i w Polsce.

Rozwój ruchu kołowego w miastach spowodował nieunikniony powrót do rozwiązań dających pieszym priorytet ruchu w częściach centralnych miast.

Tworzenie w tych obszarach ciągów pieszo-tramwajowych stało się naturalną formą organizacji ruchu.

Słowa kluczowe: transport zbiorowy, ruch pieszy, tramwaj.

DEVELOPMENT OF PEDESTRIAN STREETS WITH TRAMWAY IN THE WORLD AND IN POLAND

Summary

The aim of the article is to signal the problems connected with the operation of the tramway tracks in city centres based on the example of solutions in Europe and in Poland.

The growth of vehicle traffic in cities has led to an inevitable return to solutions that give pedestrian priority in traffic in central areas of cities.

The creation of pedestrian streets with tramways in these areas has become a natural form of traffic organisation.

Key words: public transport, pedestrian traffic, tram.

Jolanta Owerczuk

Politechnika Białostocka

TOŻSAMOŚĆ MIEJSCA - RODZIMYCH PRZYPADKÓW KILKA        

Streszczenie

Tożsamość indywidualna jest zagadnieniem subiektywnym, kształtowanym między innymi przez otoczenie. Jakość otaczającej przestrzeni, tożsamość miejsca wpływa zarówno na kształtowanie tożsamości jednostki, jak i na tożsamość zbiorową. Zmiany polityczne, społeczne i gospodarcze ostatnich dekad nasiliły potrzebę określenia „kim jesteśmy", a co za tym idzie zachowania tradycji lokalnych. Część polskich miast utraciła swoją tożsamość w wyniku II wojny światowej, a działania służące jej odzyskaniu trwają do dziś. W wielu miastach pojawiają się spektakularne realizacje, ikony architektury. Komercjalizując przestrzeń nie zawsze wpływają korzystnie na tożsamość miasta. Silne osadzenie wybitnych budowli w przestrzeni i tradycji miejsca, z zachowaniem ich współczesnego charakteru, wzbogaca przestrzeń i służy zachowaniu ciągłości tożsamości, nadając jej równocześnie nowe wartości.

Słowa kluczowe: tożsamość miejsca, dziedzictwo architektoniczne, wizerunek miasta.

Identity of place – a few studIES of native cases          

Summary
The identity of the individual is a subjective issue, shaped, among others, by the environment. The quality of surroundings, the identity of the place influences both the formation of the identity of the individual and the identity of the collective. The political, social, and economic changes of recent decades have intensified the need to identify who we are and thus the need to preserve local traditions. Many Polish cities have lost their identity as a result of the activities of the last world war, and attempts to recover it continue to this day. There are cities which try to improve their image through building spectacular realisations, architectural icons. Commercialising space does not always have a positive impact on the identity of the city. Strong integration of remarkable buildings in the space and tradition of the city, preserving their contemporary character, enriches the space and helps retain the continuity of identity, at the same time adding new values to it.        

Key words: identity of the place, architectural heritage, image of the city.

Aleksander Owerczuk

Politechnika Białostocka

ZABYTEK A ARCHITEKTURA WSPÓŁCZESNA O FORMACH HISTORYCZNYCH

Streszczenie

Celem artykułu jest zarysowanie problematyki integracji architektury współczesnej inspirowanej formami historycznymi z obiektami zabytkowymi, zarówno w skali pojedynczego obiektu, jak też zespołu staromiejskiego. Rozważania obejmują tło ogólne oraz krótkie opisy realizacji ilustrujących poruszane zagadnienia. Przeprowadzona analiza potwierdza znaczenie współczesnej architektury „historyzującej” w procesie integracji  nowych form ze strukturami zabytkowymi. 

Słowa kluczowe: architektura historyzująca, zabytek, adaptacja zabytku.

Monument and modern architecture on historical forms

Summary

The aim of the article is to outline the problems of integration of contemporary architecture inspired by historical forms with historical monuments, both in the scale of a single architectural object and the scale of an old town. Considerations include general background and brief descriptions of the raised issues. The analysis confirms the importance of contemporary "historicising" architecture in the process of integrating new forms with historic structures.

Key words: historicising architecture, monument, adaptation of the monument.

Julia Fałat

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Działalność zachodnioeuropejskich muratorów na ziemiach polskich. Przypadek średniowiecznego budownictwa cysterskiego w Małopolsce

Streszczenie

W artykule poruszono problem migracji muratorów związanych z zakonem cystersów, którego działalność i ekspansja w XII i XIII wieku przyczyniła się do niezwykłego rozwoju budownictwa w całej Europie. Drugi problem to funkcjonowanie strzech budowlanych, które mając jakoby wędrowny charakter „przemieszczały się“ z jednego placu budowy na inny przenosząc jednocześnie pewne rozwiązania przestrzenne. 

Tę powyższą zasługę należy przypisywać muratorom, których zawód uważany był za wolny i wędrowny. Praca w różnych miejscach była zatem niejako obowiązkiem, a wędrówki nie tylko sprzyjały zdobywaniu wiedzy, lecz przede wszystkim podnoszeniu kwalifikacji, nauce nowych metod pracy i doskonalenia swego rzemiosła.

Obok fundatorów działalność muratorów przyczyniła się do stworzenia również w Małopolsce cenobiów cysterskich.

Dzięki migracjom budowniczych zakonnych, jak i międzynarodowej obsadzie polskich konwentów architektura cysterska uzyskała na ziemiach polskich tak bardzo złożony charakter.

W opracowaniu użyto analizy formalnej i ikonograficznej oraz krytycznej analizy opracowań i źródeł formalnych.

Słowa kluczowe: muratorzy, strzechy budowlane, fundatorzy, cystersi, opactwa, Małopolska.

The activity of westERN european buiLders in Poland. A case STUDY of medieval architecture in Lesser Poland

Summary

The article raises an issue of migration of builders who were working for the Cistercian Order, whose activity and expansion in the 12th and 13th century contributed to an exceptional development of architecture in Europe. The second issue is explaining the function of lodges, which travelled from one construction site to another, thus transferring new spatial solutions.

This merit must be attributed to the builders, whose profession was considered as free and migratory. Working in different locations was a kind of duty, but these movements were not only aiding in acquiring knowledge but above all improving the skills, studying new methods of work and perfecting craft. Apart from the founders, it was the activity of builders which contributed to the appearance of Cistercian abbeys in Lesser Poland. Due to the migrations of monastic builders, as well as the international members of the Polish orders, the Cistercian architecture in Poland had such a complex nature. The study uses formal and iconographic analysis, as well as critical analysis of studies and formal sources.

Key words: Builders, lodge, founders, Cistercians, abbeys, Lesser Poland.

Marta Tobolczyk

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Brutalizm w architekturze; ciągłość tradycji

Streszczenie

Brutalizm, nurt architektury modernistycznej, który rozwinął się w Europie wkrótce po II wojnie światowej, wyróżniający się surowym monumentalizmem kubicznych form i szczerą ekspresją użytych materiałów, przeżywa dziś renesans. Wzrost zainteresowania tego typu architekturą potwierdzają werdykty jurorów corocznie przyznawanej nagrody Pritzkera.  Charakter budowli, autorstwa nagrodzonych w dwóch ostatnich latach laureatów- chilijskiego architekta Alejandro Aravena (Pritzker 2016) oraz zespołu RCR Arquitectes (Rafael Aranda, Carme Pigem i Ramon Vilalta) z Hiszpanii (Pritzker 2017) zdaje się potwierdzać, że idee zainicjowane przez liderów brutalizmu połowy XX wieku - Le Corbusiera, Jaapa Bakemę, Alison i Petera Smithsonów, Louisa Kahna, Paula Rudolpha oraz Marcela Breuera, odkrywane są dziś ponownie.  Zważywszy na nieporównywalny kontekst polityczno-ekonomiczny i technologiczny, w którym działali twórcy połowy XX wieku i współcześni, dzisiejsza fascynacja brutalizmem wydaje się szczególnym fenomenem. Celem artykułu jest analiza tego zjawiska oraz przedstawienie ciągłości tradycji brutalistycznej w odmiennych uwarunkowaniach społecznych i cywilizacyjnych. Metoda badawcza opiera się na analizie przedstawianych obiektów architektury, przeprowadzonej na podstawie literatury, dostępnej dokumentacji architektonicznej, ale przede wszystkim własnego doświadczenia znajomości kilku omawianych przykładów z autopsji. Przeprowadzone studia przypadku i badania mają wartość edukacyjną i praktyczną, stanowiąc źródło wiedzy i inspiracji dla twórczości architektonicznej.

Słowa kluczowe: architektura, brutalizm, czysta forma, forma prostopadłościenna, szorstka faktura.

Brutalism in architecture; the continuity of tradition

Summary

The brutalist movement in architecture, thriving in Europe in the years 1940–1960 following the period of World War II, introduced a new style in architecture expressing in monumental cubical forms the strength and plasticity allowed by innovative technologies, reinforced concrete, steel and glass. The character of architecture represented by the last two winners of the Pritzker Award – Chilean architect Alejandro Aravena (Pritzker 2016), and RCR Office  (Rafael Aranda, Carme Pigem, and Ramon Vilalta) from Spain (Pritzker 2017) – seems to confirm that the ideas initiated by brutalist architects in the middle of the twentieth century (Le Corbusier, Alison and Peter Smithson, Louis Kahn, Paul Rudolph and Marcel Breuer) are currently being rediscovered. Considering the incomparable political-economic and technological context the modern and mid-20th century creators worked in, the current fascination with brutalism is remarkable.

The aim of the article is to explain this phenomenon and to present the continuity of the brutalist tradition under different social, political and technological circumstances.  The research method is an analysis of the selected architecture examples based on the literature, architectural documentation available, but above all on the author’s own experience of visiting some of the presented sites. The carried out case studies and research have an educational and practical value, acting as a source of knowledge and inspiration for architectural creativity.

Key words: architecture, brutalism, pure form, strong cubical form, rough texture.

Jolanta Johnsson

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Czy instalacja może być przydatna w nauczaniu artystycznym

Streszczenie

W artykule opisano wybrane wydarzenia z historii sztuki, które doprowadziły artystów do instalacji jako środka wyrazu artystycznego. W odpowiedzi na postawione w tytule pytanie przytoczono obserwacje, które autorka poczyniła podczas wizyty w ramach programu Erasmus, w Akademii Sztuk Pięknych w Tournai. Uzasadniano celowość wykonywania instalacji podczas programu nauczania. Nawiązano do pierwotnych źródeł tworzenia sztuki, które pozostają niezmienne, bez względu na użyte środki. Instalacja jest szeroko stosowanym przez współczesnych artystów sposobem wypowiedzi. Istnieje w realnej przestrzeni, co jest niezwykle ważne w zdominowanej przez Internet rzeczywistości.

Słowa kluczowe: awangarda, wolność, sztuka, instalacja.

Can installation be useful in artistic teaching?

Summary

This article describes selected events in the history of art that led artists to installations as a means of artistic expression. In response to the question in the title, the author refers to the observations she had made participating in the Erasmus program at the Academy of Fine Arts in Tournai. She justifies the purpose of creating the installation during the educational process. She refers to the original sources of art creation that remain unchanged, regardless of the means used. Installation is a widely used way of expression by modern artists. It exists in a real space, which is extremely important in a reality dominated by the Internet.      

Key words: avant-garde, freedom, art, installation.

Katarzyna Banasik-Petri

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Renzo Piano. Synergia architektury i technologii na przykładzie realizacji The New York Times Building w Nowym Jorku

Streszczenie 

Architektura proekologiczna to aktualny i modny trend, wzmacniany przez politykę zrównoważonego rozwoju oraz ekonomiczne przesłanki runku nieruchomości. Architekci, aby wdrożyć ekologiczne rozwiązania, proponują wiele ciekawych sposobów, wśród których zauważalne są dwie tendencje. Jedna oparta na wdrożeniach nowoczesnych technologii i druga hołdująca logice i oryginalności myśli inżynierskiej wynikającej z obserwacji natury. Renzo Piano, włoski architekt, laureat Nagrody Pritzkera z 1998 roku w mistrzowski sposób łączy te dwa podejścia tworząc wyjątkową jakość architektury proekologicznej, czego przykładem jest m.in. budynek siedziby gazety “The New York Times” w Nowym Jorku.

 Słowa kluczowe: architektura proekologiczna, architektura zrównoważona, zielona architektura, Renzo Piano, The New York Times Building, technologie proekologiczne, współczesna architektura.

Renzo Piano. Synergy of architecture and technology on the example of THE New York Times building in New York

Summary

Pro-ecological architecture is a current trend, reinforced by the policy of sustainable development and economic premises of real estate. Architects, in order to implement ecological solutions into the design, offer many interesting solutions, among which two tendencies are the most noticeable. The first, based on the usage of new technologies and the second, fostering the logic and originality of engineering thought resulting from the observation of nature. Renzo Piano, an Italian architect and the winner of 1998 Pritzker Prize, masterfully combines these two approaches, thus creating an outstanding and unique quality of ecological architecture. The presented building of The New York Times magazine in New York is an excellent example of this philosophy. 

Key words: synergy of architecture and technology, sustainable architecture, green architecture, Renzo Piano, The New York Times Building, pro-ecological technologies, contemporary architecture.

Bartosz Haduch

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

Łukasz Marjański

Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Metropol Parasol w Sewilli

Streszczenie

Celem artykułu jest ukazanie historii i szerszego kontekstu wyjątkowej realizacji architektonicznej – wielofunkcyjnego kompleksu Metropol Parasol (architekt: Jürgen Mayer H.) w hiszpańskiej Sewilli oraz jej wpływu na bliższe i dalsze otoczenie. Prezentowane założenie, umiejętnie łączące funkcje miastotwórcze z wysokiej jakości przestrzenią publiczną, stanowi ciekawą ilustrację nowych trendów w projektowaniu architektonicznym na początku XXI wieku (z uwzględnieniem architektury parametrycznej). Realizacja ta jest analizowana w kontekście lokalnym i globalnym, z nakreśleniem tła historycznego. Prezentowany materiał i wyniki badań mogą być punktem wyjścia dla dalszych opracowań dotyczących projektowania w historycznej tkance urbanistycznej.

Słowa kluczowe: architektura, urbanistyka, przestrzeń publiczna, plac miejski, punkt widokowy, punkt orientacyjny, kontekst historyczny, archeologia, technologia, projektowanie komputerowe, parametryka, drewno, beton, szkło, ornament, efekt Bilbao, architektura hiszpańska.

 METROPOL PARASOL IN SEVILLE

Summary

The main goal of the article is a presentation of the history and broader context of a unique architectural realisation – the multifunctional complex of Metropol Parasol in Spanish Seville (architect: Jürgen Mayer H.) and its impact on the surrounding space. The presented case skilfully connects city-forming functions with high-quality public space, and it may be treated as a fine example of new architectural trends at the beginning of the 21st century (including parametric design). The realisation is analysed in a local, global, and historical context. The material can be a point of departure for further studies concerning architectural design in historical urban fabric.

Key words: architecture, urbanism, public space, public square, view point, landmark, historical context, archaeology, technology, digital design, parametrics, wood, concrete, glass, ornament, Bilbao effect, Spanish architecture.  

Piotr Wróbel

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego

DRZEWO W ARCHITEKTURZE. ASPEKTY EKOLOGICZNE, SYMBOLICZNE, KONTEKST SOCJOLOGICZNY I ESTETYCZNY

 Streszczenie

Drzewo we współczesnej architekturze pełni funkcje użytkowe jako obiekt przyrodniczy pozytywnie oddziałujący na środowisko życia człowieka. Coraz częściej należy też do zestawu środków pomagających spełniać wymagania w zakresie polityki zrównoważonego rozwoju. Jako żywa roślina posiadająca wraz z bryłą korzeniową określone gabaryty i ciężar stanowi także konkretny problem techniczno-budowlany. Jednocześnie drzewo pozostaje figurą pełniącą w architekturze ważne funkcje symboliczne. Suma tych zagadnień powoduje, że drzewo może stanowić swego rodzaju badawczą próbkę pokazującą stan wielorakich związków środowiska zbudowanego ze środowiskiem przyrodniczym, i szerzej – określającą relacje między kulturą a naturą. Wiedzę tę istotnie wzbogaca dyskurs na ten temat prowadzony w obszarze socjologii i estetyki. Pomaga on architektom w zrozumieniu historycznych i współczesnych koncepcji przyrody, które są tworami społecznymi, w znacznym stopniu kształtowanym przez praktykę zamieszkiwania środowiska zbudowanego.

Słowa kluczowe: drzewo, drzewo w architekturze, środowisko przyrodnicze, środowisko zbudowane.

A TREE IN ARCHITECTURE. ECOLOGICAL AND SYMBOLIC ASPECTS, SOCIOLOGICAL AND AESTHETIC CONTEXT

Summary

A tree fulfils utilitarian functions in contemporary architecture as a natural object that has a positive influence on the living environment. More and more frequently it also belongs to a set of measures that help meet requirements in terms of sustainable development policy. As a living plant of a specific size, which has specific requirements with regard to moisture and a considerable weight (both the tree and its root mass), it is also a concrete technical and constructional problem. At the same time, the tree is a figure fulfilling important symbolic functions in architecture. The sum of these issues can cause the tree to be a sort of a research sample indicating the status of multiple relations between the built environment and the natural environment, and in a broader sense – defining relations between culture and nature. This knowledge is considerably enriched by the discourse on the relationship between nature and culture in the field of sociology and aesthetics. It helps architects understand the historical and contemporary concepts of nature, which are social constructs shaped significantly by the practice of inhabiting the built environment.

Key words: tree, tree in architecture, natural environment, built environment.

Kinga Zinowiec-Cieplik

Politechnika Warszawska

 Potencjał integracji form roślinnych z architekturą - środowisko i technika

 Streszczenie

Współczesne poszukiwania zrównoważonego i trwałego miejskiego środowiska są bardzo intensywnie. Zieleń staje się jednym z ważniejszych obiektów badawczych. Integralna rola natury w kształtowaniu warunków zdrowego życia jest niepodważalna. Historia współczesnej idei zielonej architektury, w tym integracji form roślinnych z budynkami, sięga XX-wiecznych idei modernistycznych przefiltrowanych przez ruch ekologiczny lat 60. Potencjał hybryd roślinno-architektonicznych wzrasta, zwłaszcza w przestrzeniach intensywnej śródmiejskiej zabudowy.

Słowa kluczowe: zielona architektura, zielone dachy, zielone elewacje, ogrody wertykalne, funkcje i potencjał zieleni.

POTENTIAL OF INTEGRATION OF PLANT FORMS WITH ARCHITECTURE – ENVIRONMENT AND TECHNIQUE

 Summary

The contemporary research for a sustainable and resilient urban environment is developing very rapidly. Greenery is one of the most important objects of study. The integral role of nature in shaping the conditions of a healthy life is unquestionable. The history of modern green architecture, including plants’ integration with buildings, dates back to the twentieth-century modernist ideas filtered by the ecological movement of the 1960s. The potential of architectural-plant hybrid forms is increasing, especially in the areas of intensive urban development in city centres.

Key words: green architecture, green roof, green façade, vertical garden, greenery potential and functions.

Katarzyna Zielonko-Jung

Politechnika Gdańska

TECHNOLOGIE PROŚRODOWISKOWE  DLA BUDYNKÓW MIEJSKICH – KIERUNKI POSZUKIWAŃ

 Streszczenie

Współczesne duże miasta na całym świecie charakteryzują się dużą i wciąż rosnącą intensywnością zabudowy. Jest to tendencja utrwalona, którą pogłębia idea „miasta zwartego” jako rozwiązania problemu nadmiernego rozrastania terytorialnego i rozpraszania się struktury terenów miejskich. Jednocześnie realną potrzebą współczesnych miast jest poprawa jakości ich środowiska (eliminacja zanieczyszczeń, minimalizacja zjawiska miejskiej wyspa ciepła, ochrona naturalnych czynników środowiska itp.) oraz minimalizacja negatywnego oddziaływania miast na środowisko w ogólnym wymiarze (zmniejszenie energochłonności, zużycia surowców, redukcja opadów  itp.). Z jednej strony mamy więc do czynienia z wyjątkowymi trudnościami sytuacyjnymi budynków miejskich (np. ograniczenia dostępu promieniowania słonecznego, niska jakość powietrza, brak otwartych przestrzeni oraz zieleni), a z drugiej z wyzwaniami, które należy im stawiać (np. energooszczędność, wysoka jakość środowiska wnętrz, odpowiedzialne podejście do gospodarki materiałowej). Celem tego artykułu jest przybliżenie tych uwarunkowań, wskazanie najistotniejszych problemów do rozwiązania, a także grup rozwiązań technologicznych, które mogą okazać się szczególnie pomocne w tym zakresie. Wnioski dotyczą wytyczenia dalszych kierunków rozwoju technologii prośrodowiskowych dedykowanych budynkom lokalizowanym w dużych miastach, w strefach o dużej intensywności zabudowy. Odniesiono się do uwarunkowań klimatu umiarkowanego, charakterystycznego dla miast środkowoeuropejskich.        

Słowa kluczowe: architektura proekologiczna, zrównoważone miasto, prośrodowiskowe technologie budowlane.

ECOLOGICAL TECHNOLOGIES FOR URBAN BUILDINGS – RESEARCH DIRECTIONS

Summary

Large modern cities all over the world are characterised by large and ever-increasing development intensity. This fixed tendency is intensified by the idea of ​​a "compact city" that emerged as a solution to the problems posed by excessive territorial expansion of cities and urban sprawl. At the same time, improvement in quality of urban environment (that is elimination of pollution, minimisation of the urban heat island phenomenon, protection of natural environmental factors, etc.), as well as minimisation of negative impact of cities on the environment as such (by reducing energy consumption, raw material consumption and reduction in the amount of precipitation) appears as the real need of modern cities.

On the one hand, we are dealing with eminent situational difficulties of urban buildings (such as limited access to sunlight, poor air quality, lack of open space and greenery). On the other hand, the challenges these buildings face (such as energy efficiency, high quality of interior environment and responsible approach to material management) need to be taken into consideration. The purpose of the following article is to approximate the above determinants, to identify the most vital issues to be solved, as well as to determine such groups of technological solutions that may prove particularly helpful in this regard. The conclusions concern the designation of future directions for development of pro-environment technologies dedicated to buildings that are located in large cities, especially in highly-condensed areas. Temperate climate, typical for cities situated in Central Europe, was referred to in the study

Key words: pro-environmental architecture, sustainable city, pro-environmental construction technologies.

Magdalena Grochulska-Salak

Politechnika Warszawska

ROLNICTWO MIEJSKIE JAKO ELEMENT KRYSTALIZUJĄCY PRZESTRZEŃ SUBURBIÓW

Streszczenie

Dynamika rozwoju przestrzeni miejskich i zjawisko „rozlewania się miast” wymagają interwencji planistycznej i świadomego kształtowania struktury funkcjonalno-przestrzennej suburbiów.  Zagadnienie dotyczące chaotycznej i spontanicznej realizacji zabudowy w oderwaniu od planowej realizacji infrastruktury przedmieść powoduje wiele konfliktów przestrzennych i społecznych. Opracowanie dotyczy kształtowania ładu przestrzennego i struktury funkcjonalnej obszaru funkcjonalnego miasta. Rozważaniom  poddano realizację rolnictwa miejskiego, produkcji roślin w farmach miejskich, w obszarze suburbiów. Wskazuje się na możliwość realizacji produkcji roślin oraz żywności w strefie oddziaływania metropolii oraz prognozowane skutki przestrzenne.

 Słowa kluczowe: rolnictwo miejskie, farmy miejskie, suburbia, metropolia , gospodarka przestrzenna, planowanie przestrzenne.

 Urban agriculture as an element crystalLiSing the SUBURBAN SPACE

 Summary

The dynamics of urban development and the phenomenon of "spilling out cities" require planning intervention and deliberate shaping of the functional-spatial structure of suburbs. The issue of chaotic and spontaneous implementation of buildings in isolation from the planned implementation of suburban infrastructure causes a number of spatial and social conflicts. The study deals with shaping the spatial order and the functional structure of the functional area of the city. The article considers urban agriculture, plant production in urban farms and suburban areas. It points to the possibility of realising the production of plants and food in the zone of influence of the metropolis and predicted spatial effects.

Key words: urban agriculture, urban farms, suburbia, metropolis, spatial management, spatial planning.

Michał Gołębiewski

Akademia Finansów i Biznesu Vistula – Warszawa

 Hemp-Lime Composites in Architectural Design

 Summary

This article concerns the hemp-lime composite (hempcrete) – a new, naturally-sourced and ecological material solution and its practical applications in architectural design. The purpose of this publication is to characterise the technology based on a review of global publications, and existing example analysis, thereby bringing awareness to the issue and systemising knowledge which will help provide consistent, comprehensive information about this specific technical solution - particularly for architects. Physical properties, environmental impacts, construction techniques, architectural use and design capabilities and limitations of hempcrete are discussed throughout the chapters of this article.

 Key words: hemp–lime composite, hempcrete, sustainable architecture.

KOMPOZYTY KONOPNO-WAPIENNE W PROJEKTACH ARCHITEKTONICZNYCH

 Streszczenie

Temat artykułu dotyczy kompozytów konopno-wapiennych (betonu konopnego) – nowego, naturalnego i ekologicznego materiału budowlanego, i jego praktycznych zastosowań w projektach architektonicznych. Celem publikacji jest charakterystyka technologii oparta na wielu międzynarodowych artykułach i istniejących analizach przykładów, zwiększających i systematyzujących wiedzę o tym zagadnieniu, która pomoże w zdobyciu spójnych i wyczerpujących informacji na temat tego konkretnego rozwiązania technicznego – zwłaszcza architektom. W artykule w poszczególnych rozdziałach omówiono właściwości fizyczne, wpływ na środowisko, techniki budowlane, zastosowanie w architekturze, potencjał projektowy i ograniczenia betonu konopnego.

Słowa kluczowe: kompozyty konopno-wapienne, beton konopny, architektura zrównoważona.

Turystyka

Krzysztof Cieślikowski

Joanna Kantyka

Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach

The impact of the International Congress Centre on the business tourism market in Katowice

Summary

Business events are an important product for the city (as a tourist destination) where they are implemented, as well as for companies involved in organisation and service of the events. The increasing of competition on the business tourism market, make necessary to involve the city authority in the construction or maintenance of a modern general infrastructure (transport accessibility, meeting facilities, etc.) for meetings, and also in the organisational and promotional support (eg. CVB) for companies operating in this market.

Key words: destination marketing, event marketing, event industry, economic impact.

JEL codes: L83

WPŁYW MIĘDZYNARODOWEGO CENTRUM KONGRESOWEGO NA RYNEK TURYSTYKI BIZNESOWEJ W KATOWICACH

Streszczenie

Wydarzenia biznesowe są istotnym produktem dla miasta (jako celu wycieczek), w którym są wdrażane, jak również dla firm zaangażowanych w ich organizację i obsługę. Rosnąca konkurencja na rynku turystyki biznesowej zmusza władze miasta do zaangażowania się w stworzenie bądź utrzymanie nowoczesnej, ogólnej infrastruktury (dostęp do środków transportu, ośrodki spotkań itp.) służącej spotkaniom, a także wsparcia organizacyjnego i promocyjnego (np. biura kongresowe) firm działającym na tym rynku.

Słowa kluczowe: marketing destynacji, marketing wydarzeń, przemysł wydarzeń, wpływ ekonomiczny.

Kody JEL: L83

Marta Sidorkiewicz

Uniwersytet Szczeciński

 Daniel Puciato

Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu

LOCATION AS DETERMINANT OF DEVELOPMENT OF BUSINESS HOTELS OPERATING IN THE MEETING INDUSTRY

Summary

Apart from the range and quality of services, location is the most significant aspect determining the development of the hotel business. It is of great importance with reference to hotels which offer is addressed to business tourists, especially to those who travel in order to attend various meetings. The aim of the study is to identify the most important factors of location of the aforementioned hotels which, for the purpose of the study, are called ‘business hotels’.  The aim of the study was achieved as a result of the analysis of the research conducted in hotels situated in the south-western Poland. The article consists of four substantive parts, an introduction and a conclusion. The first part is the characterisation of business hotels operating in the meeting industry, the second part presents a process of selection of business hotel locations, next, the research methodological assumptions are described and finally, there is a discussion of factors for locations of business hotels operating in 2000-2009 in the Dolnośląskie, Opolskie and Śląskie Voivodeships on the basis of surveys.     The study involves three fundamental research methods, that is a document analysis, a case study and a diagnostic survey - an open structured in-depth interview. Diagnostic surveys were conducted among owners and managers of 26 hotels which were set up in 2000-2009 in the south-western Poland. On the basis of the conducted research, it was possible to list the most significant factors determining setting up business hotels which include: development areas availability, the level of economic development, the level of economic internationalisation, transport infrastructure, tourism service supply as well as planning and administration incentives.

Key words: meeting industry, business tourism, business hotels, location, factors of location.

JEL codes: L83

LOKALIZACJA JAKO WYZNACZNIK ROZWOJU HOTELI BIZNESOWYCH FUNKCJONUJĄCYCH W PRZEMYŚLE SPOTKAŃ

Streszczenie

Oprócz zakresu i jakości usług, lokalizacja jest najważniejszym aspektem warunkującym rozwój w branży hotelarskiej. Ma olbrzymie znaczenie dla hoteli, których oferta skierowana jest do turystów biznesowych, zwłaszcza podróżujących w celu odbycia wielu spotkań. Celem pracy jest zidentyfikowanie najważniejszych czynników lokalizacji wspomnianych hoteli, które na potrzeby publikacji nazwano hotelami biznesowymi. Założenia pracy zostały osiągnięte w wyniku analizy badań przeprowadzonych w hotelach położonych w południowo-zachodniej Polsce. Artykuł składa się z czterech części, wprowadzenia i wniosków. W pierwszej części scharakteryzowano hotele biznesowe funkcjonujące w przemyśle spotkań,  w drugiej przedstawiono proces wyboru lokalizacji hoteli biznesowych, następnie opisano metodologiczne założenia badań, a w części ostatniej, na podstawie sondaży, opisano czynniki wpływające na lokalizację hoteli biznesowych funkcjonujących w latach 2000-2009 w województwach dolnośląskim, opolskim i śląskim.

W pracy posłużono się trzema podstawowymi metodami badawczymi - analizą dokumentów, studium przypadku i sondażem diagnostycznym – wywiadem otwartym pogłębionym. Sondaże diagnostyczne przeprowadzono na grupie właścicieli i menadżerów 26 hoteli, które powstały w latach 2000-2009 w południowo-zachodniej Polsce. Na podstawie przeprowadzonych badań możliwe było wyszczególnienie najistotniejszych czynników warunkujących powstanie hoteli biznesowych, w tym: dostępności stref rozwoju gospodarczego, poziomu rozwoju gospodarczego, poziomu internacjonalizacji gospodarczej, infrastruktury transportowej, zaopatrzenia w usługi turystyczne, jak i zachęty projektowe oraz administracyjne.

Słowa kluczowe: przemysł spotkań, turystyka biznesowa, hotele biznesowe, lokalizacja, czynniki lokalizacji.

Kody JEL: L83

Natalia Piechota

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Convention bureaux’ roles in the global meetings industry – a methodological framework

Summary

The aim of the paper is to present a methodological aspect of research on convention bureaux’ roles in the meetings industry. The online survey was conducted among almost 300 cities listed in the ICCA’s ranking. Convention bureau managers were asked about the tasks of every convention bureau and the performance of their own institution. Every task was incorporated into one of the main five roles of convention bureau: an agent, a coordinator, a leader, a representative, and a marketer. The research method was based on the IPA (Importance-Performance Analysis).

Key words: convention bureau, meetings industry, Importance-Performance Analysis, IPA, institutions.

JEL codes: L83

ROLE BIUR KONGRESOWYCH W GLOBALNYM PRZEMYŚLE SPOTKAŃ – RAMY METODOLOGICZNE

Streszczenie

Celem pracy jest prezentacja metodologicznego aspektu badań dotyczących roli biur kongresowych w przemyśle spotkań. Przeprowadzony w sieci sondaż objął prawie 300 miast z rankingu ICCA. Menadżerów biur kongresowych zapytano o zadania każdego biura i działalność ich instytucji. Każde zadanie przypisano jednej z pięciu głównych ról biura kongresowego: agenta, koordynatora, przewodniczącego, przedstawiciela i sprzedawcy. Metodę badawczą oparto na analizie istotności-osiągnięć (IPA).

Słowa kluczowe: biuro kongresowe, przemysł spotkań, analiza istotności-osiągnięć, IPA, instytucje.

Kody JEL: L83

Piotr Zmyślony

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Krzysztof Borodako

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

 EXHIBITION INDUSTRY IN POLAND – CURRENT STATUS AND TRENDS

Summary

For many years exhibition industry has developed dynamically noting fluctuations and reacts to external influences. The aim of the paper is to examine quantitative and qualitative changes in Polish exhibition industry in the context of global changes. The analysis of the available data confirms that the industry has grown and changed within the past 10 years. The strong oligopolistic dominance of Poznań, Kielce, Cracow, Warsaw, and Lublin centres was identified. The market has been driven by the demand of visitors with strong support of the stable number of exhibitors. The relative decline of B2B exhibitions’ market share and simultaneous increasing popularity of B2C and mixed events, especially those dedicated to leisure, hobby and entertainment, were also identified.

Key words: exhibition industry, meetings industry, trade fair, business tourism, trends, Poland.

JEL codes: L83

PRZEMYSŁ TARGOWY W POLSCE – STAN OBECNY I TRENDY

Streszczenie

Przemysł targowy rozwijał się dynamicznie od wielu lat, przechodząc zmiany i reagując na zewnętrzne wpływy. Celem pracy jest ilościowe i jakościowe zbadanie przemian w polskim przemyśle targowym w kontekście procesów globalnych. Analiza dostępnych danych potwierdza, że w ostatnich 10 latach przemysł rozrósł się i przekształcił od wewnątrz. Zauważono silną, oligopolistyczną dominację ośrodków w Poznaniu, Kielcach, Krakowie, Warszawie i Lublinie. Rynek napędza popyt gości przy mocnym wsparciu stałej liczby wystawców. Zwrócono również uwagę na względny zanik udziałów rynkowych wystawców B2B, przy jednocześnie rosnącej popularności B2C i wydarzeń mieszanych, szczególnie tych poświęconych wypoczynkowi, hobby i rozrywce.

Słowa kluczowe: przemysł targowy, przemysł spotkań, targi, turystyka biznesowa, trendy, Polska.

Kody JEL: L83

Tomasz Dziedzic

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji -  Warszawa

PROFILE KONSUMPCJI USŁUG TURYSTYCZNYCH WŚRÓD ZAGRANICZNYCH PASAŻERÓW LCCs W POLSCE (wyniki badań pilotażowych)

Streszczenie

Tematyka artykułu dotyczy cech i zachowań konsumenckich turystów zagranicznych odwiedzających Polskę, korzystających w podróży do lub/i z Polski z niskokosztowych linii lotniczych. W opracowaniu wskazano na cechy tych przewoźników, którzy zaliczani są do segmentu LCCs, przedstawiono krótką charakterystykę rynku, aktywności i znaczenia LCCs w Polsce. Na tym tle wskazano na zasadność badania segmentu turystyki przyjazdowej, który jest obsługiwany przez linie niskokosztowe, oraz badania w zakresie poziomu wydatków, struktury i intensywności korzystania z usług turystycznych oraz ujawniających się wzorców (profili) konsumpcyjnych.

Rozpoznanie wspomnianej problematyki powinno przyczynić się do możliwości oszacowania wpływu tej grupy pasażerów-turystów na gospodarkę obszarów recepcyjnych. Pierwszym krokiem do realizacji tak wyznaczonego celu były badania pilotażowe przeprowadzone wśród pasażerów lotniska Warszawa-Modlin w 2016 roku. Przedstawiając w niniejszym artykule wybrane wyniki badań, skupiono się na ich metodologicznej interpretacji i możliwych wariantach dalszego postępowania badawczego. Tak też należy rozumieć naszkicowane w ostatnim punkcie opracowania profile konsumpcji turystycznej.

Słowa kluczowe: transport lotniczy, przewoźnicy niskokosztowi, turystyka międzynarodowa, gospodarka turystyczna, usługi turystyczne, turystyczne wydatki.

Kody JEL: D10, D12, F22, F61, H80, R41, Z31, Z33

CONSUMPTION PROFILES OF TOURIST SERVICES AMONG FOREIGN PASSENGERS OF LCCS IN POLAND (pilot research results)

Summary

Discussed in the paper are the characteristics and consumer behaviour of foreign tourists visiting Poland who use low cost carriers to travel. The author lists the traits specific to carriers assigned to the LCCs sector and presents a brief overview of the market, activity, and significance of LCCs in Poland. Against the backdrop of the descriptive part of the paper, the author stresses the importance of research on inbound tourism served by low cost airlines and of studies on the level of expenditure, structure, and intensity of using tourism services, as well as the emerging consumption profiles.

The analysis of the abovementioned issues should improve the chances of estimating the effect of this group of passengers and tourists on the economy of the visited regions. The first step towards realising this aim was a pilot study carried out among passengers at the Warsaw-Modlin Airport in 2016. In this paper, the author presents selected research results, focusing on the methodological aspects of their interpretation and possible further steps in the research. The tourist consumer profiles briefly outlined at the end of the paper should be viewed in this light.

Key words: air transport, low cost carriers, international tourism. tourism economy, tourist services, tourism expenditure.

JEL codes: D10, D12, F22, F61, H80, R41, Z31, Z33

Teresa Skalska

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji - Warszawa

Sharing economy in the tourism market: opportunities and threats

Summary

This article aims to review the existing investigations concerning the sharing economy in tourism and to attempt an interdisciplinary presentation of the size and specific characteristics of this phenomenon in the tourism market. The study discusses the main determinants of the sharing economy idea in tourism, the scope of consumer acceptance and assessment of this phenomenon (own survey results) and indicates inevitable consequences of changing needs, not only in the service market but also in the labour market. Drawing on the results of previous research, the article focuses on competition methods employed by enterprises, the use of creativity and innovation in tourism, the ways of using cost advantages (including by cutting the costs of ‘red tape’ and intermediaries). The discussion of the current situation in the tourism market also indicates activities undertaken in order to protect the existing competitive positions of traditional tourism businesses. It compares certain aspects of the phenomenon development in Poland and Ukraine.

Key words: tourism, competitiveness in the tourism market, sharing economy, collaborative consumption.

JEL codes: L83

EKONOMIA WSPÓŁDZIELENIA NA RYNKU TURYSTYCZNYM: MOŻLIWOŚCI I ZAGROŻENIA

Streszczenie

Celem rozważań jest ocena istniejących badań dotyczących ekonomii współdzielenia w turystyce oraz próba interdyscyplinarnego przedstawienia rozmiarów i specyficznej charakterystyki tego zjawiska na rynku turystycznym. Analizie poddano główne czynniki warunkujące ideę ekonomii współdzielenia w turystyce, zakres akceptacji konsumenckiej, ocenę tego zjawiska, a także wskazano na nieuniknione konsekwencje zmieniających się potrzeb nie tylko na rynku usług, ale i rynku pracy. Czerpiąc z wyników poprzednich badań, skupiiono się na metodach konkurencyjności stosowanych przez przedsiębiorstwa, wykorzystywaniu kreatywności i innowacyjności w turystyce oraz sposobach wykorzystywania przewagi cenowej (w tym cięcia kosztów biurokracji i pośredników). Rozważania na temat obecnej sytuacji na rynku turystycznym wskazują również na działania podejmowane w celu ochrony obecnych konkurencyjnych pozycji tradycyjnych firm turystycznych. W pracy porównano też niektóre aspekty rozwoju tego zjawiska w Polsce i na Ukrainie.

Słowa kluczowe: turystyka, konkurencyjność na rynku turystycznym, ekonomia współdzielenia, wspólna konsumpcja.

Kody JEL:  L83

Tomasz Dziedzic

Magdalena Markiewicz

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji - Warszawa

Anomalies and trends in the seasonal variations in demand at Polish hotels – selected segments in 2000–2015

Summary

The article addresses quantitative, qualitative and structural changes at Polish hotels in 2000–2015. The general situation in the Polish hotel market is described by a number of supply- and demand-side indicators reflecting the scope and very significant dynamics of changes observed in the period under examination.

In this context, the Authors analyse in detail demand from the segments of domestic and foreign tourists by month (season) in the first six years of the period covered. The results show that between 2000 and 2005 each year witnessed a fall in domestic demand in the high summer season, whereas seasonal variations in demand were very similar. Therefore, the Authors conclude that it was a constant characteristic of the Polish hotel market in the years in question and that domestic demand was mostly driven by business travel. It was assessed as a sign of immaturity (weakness) of the market in the period covered.

An in-depth analysis of trends observed in the following years (until 2015) presented in subsequent parts of the article (with a special focus on 2015) demonstrates that growth in the market (on the demand and supply sides), in addition to qualitative and structural changes (proportions between high and low category establishments as well as demand for them), was accompanied by distinct functional and structural changes connected with the purposes of trips and stays at hotels and the related movements in financial flows.

Finally, the Authors make references to various macroeconomic and macro-social parameters, indicating a general increase in the wealth of the Polish population which – in their opinion – also contributed to changed tourist behaviour patterns with regard to accommodation choices. As a consequence, the years 2013–2015 saw fading seasonal anomalies and greater maturity of the Polish hotel market.

Key words: categories of establishments, hotel guests, hotel supply, hotel demand, seasonal variations in demand.

JEL codes: D12, O12, O18, O47, Z30, Z31, Z32

ANOMALIE I TRENDY W SEZONOWYCH WAHANIACH POPYTU W POLSKICH HOTELACH – WYBRANE SEGMENTY Z LAT 2000–2015

Streszczenie

W artykule omówiono ilościowe i jakościowe zmiany strukturalne w polskich hotelach w latach 2000–2015. Ogólną sytuację na polskim rynku hotelarskim opisać można licznymi wskaźnikami popytu i podaży odzwierciedlającymi zakres i bardzo znaczącą dynamikę zmian zaobserwowaną w badanym okresie.

W tym kontekście autorzy szczegółowo analizują popyt w segmentach turystów krajowych i zagranicznych w podziale na miesiące (sezony) w pierwszych sześciu latach okresu badań. Wyniki pokazują, że w latach 2000-2005 każdego roku odnotowano spadek krajowego popytu w sezonie letnim, podczas gdy sezonowe wahania popytu pozostały bardzo zbliżone. Autorzy doszli do wniosku, że była to stała charakterystyka polskiego rynku hotelarskiego w badanym okresie i że krajowy popyt napędzany był głównie podróżami służbowymi. Uznano to za znak niedojrzałości (słabości) rynku w badanym okresie.

Szczegółowa analiza trendów zaobserwowanych w późniejszych latach (do 2015 roku) przedstawionych w dalszej części artykułu (koncentrującym się szczególnie na roku 2015) ukazuje, że rozwojowi na rynku (ze strony popytu i podaży) oraz zmianom jakościowym i strukturalnym (proporcjom między placówkami wysokiej i niskiej kategorii, jak i popytowi na nie) towarzyszyły wyraźne funkcjonalne i strukturalne zmiany połączone z celami podróży i pobytu w hotelach oraz powiązane z nimi przepływy środków finansowych.

Na końcu autorzy odnoszą się do różnych makroekonomicznych i makrospołecznych parametrów, wskazując na ogólne wzbogacenie się Polaków, co – ich zdaniem – również przyczyniło się do zmian wzorców zachowań turystów w kontekście wyboru zakwaterowania. Konsekwencją tego były zanikające w latach 2013-2015 anomalie sezonowe i większa dojrzałość polskiego rynku hotelarskiego.

Słowa kluczowe: kategorie placówek, goście hotelowi, podaż hotelowa, popyt hotelowy, sezonowe wahania popytu.

Kody JEL: D12, O12, O18, O47, Z30, Z31, Z32

Nr 3(53)/2017

 Michał Broniszewski

 Uniwersytet Wrocławski

 Aktywne zarządzanie ryzykiem politycznym na rynku kapitałowym – istota i sposoby zarządzania w organizacji

 Streszczenie

 Celem artykułu jest przybliżenie i ukazanie istoty oraz sposobu zarządzania ryzykiem politycznym na rynku kapitałowym. W artykule przedstawiono koncepcję zarządzania ryzykiem politycznym w celu racjonalizacji szeroko rozumianych korzyści, bądź racjonalizacji i minimalizacji strat w funkcjonowaniu oraz sprawności uczestników rynku kapitałowego. W warstwie teoretycznej stworzony do tego analityczny model umożliwia uczestnikom rynku kapitałowego identyfikowanie ryzyka politycznego i jego zarządzania, umożliwiający określenie ich potencjalnego wpływu na wydajność oraz określenie najlepszej metody zarządzania ryzykiem w wybranej sieci organizacji. W warstwie teoretycznej również dokonano wskazania związku ryzyka politycznego z rynkiem kapitałowym. W warstwie empirycznej wykorzystano metodę case study jako metodę badawczą, opierającą się na studium pojedynczego przypadku sieci wybranej organizacji – uczestnika rynku kapitałowego w celu ustaleniu siły oddziaływania zmian decydenta politycznego. Wyniki badań umożliwiły zidentyfikowanie ryzyka politycznego w sieci organizacji należącej do grupy kapitałowej, określono możliwe konsekwencje wynikające ze zmiany decydenta politycznego w funkcjonowaniu organizacji oraz określono formy skutecznej współpracy pomiędzy partnerami sieci w organizacji. Praktyczne zastosowanie badań pozwala organizacjom odpowiednio reagować w sytuacji niepewności politycznej na rynku kapitałowym. Wskazano również na znaczenie metod podejmowanych przez organizację w celu uniknięcia redukcji miejsc pracy.

 Słowa kluczowe: zarządzanie ryzykiem politycznym, rynek kapitałowy, polityka gospodarcza, prognoza, organizacyjna analiza sieci.

 Kody JEL: G3

ACTIVE MANAGING THE politICAL RISK IN THE CAPITAL MARKET – THE ESTHE AIM OF THE ARTICLE IS TOSENCE AND WAYS OF MANAGEMENT IN THE organiSATION

 Summary

 The aim of the article is to bring closer and to show the essence and way of managing the political risk in the capital market. In is article, the author presented the concept of political risk management in order to rationalise benefits in a broad sense or to rationalise and minimise losses in the functioning and efficacy of the capital market’s participants. In the theoretical payer, the developed for this purpose analytical model enables the capital market’s participants identifying the political risk and management thereof, making it possible to determine their potential impact on efficacy and to find the best method of risk management in the chosen network of organisation. In the theoretical layer, there was also indicated the relation of the political risk with the capital market. In the empirical layer, the author used the method of case study as a research method based on the study of a single case of the network of the chosen organisation – the capital market’s participant – in order to determine the power of impact of changes of the policymaker. The research findings allowed identifying the political risk in the network of the organisation belonging to the capital group; there were defined possible consequences issuing from the change of the policymaker in the organisation’s functioning as well as there were determined the forms of efficient cooperation between partners of the network in the organisation. The practical application of research allows organisations to react properly in the situation of political uncertainty in the capital market. The author also indicated the importance of the methods undertaken by the organisation in order to avoid reduction of jobs.

 Key words: political risk management, capital market, economic policy, forecast, network organisational analysis.

JEL codes: G3

Maciej Huczko

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bin Laden, al-Zarkawi, al-Baghdadi – kryzysy, do których mogłoby nie dojść…

Streszczenie

Istotnym wyzwaniem polityki zagranicznej USA w początkach tego wieku jest islamski terroryzm. Wraz z atakami z dnia 11 września 2001 roku terroryzm islamski, głównie oparty na Al-Kaidzie, stał się zagrożeniem międzynarodowym. Założycielem oraz najbardziej rozpoznawalną twarzą tej organizacji terrorystycznej był bin Laden, który już kilkanaście lat przed 2001 obrał sobie za cel Stany Zjednoczone i Amerykanów. Wiedza wywiadowcza o bin Ladenie, choć niekompletna, była dostępna już pod koniec lat 90. poprzedniego stulecia. Decydenci postanowili jednak nie eliminować tego terrorysty. W wyniku amerykańskiej interwencji najpierw w Afganistanie, a później w Iraku Al-Kaida ewoluowała i rozprzestrzeniła się na region Bliskiego Wschodu. Kluczowymi postaciami w tym procesie byli (i są) al-Zarkawi oraz al-Baghdadi. Terroryści ci są odpowiedzialni za stworzenie i kierunek działania samozwańczego Państwa Islamskiego, podmiotu destabilizującego Bliski Wschód i stanowiącego zagrożenie również poza nim. Zarówno al-Zarkawi jak i al-Baghdadi powinni byli zostać wyeliminowani we wcześniejszym okresie, co mogłoby mieć znaczący wpływ na sytuację polityczną na Bliskim Wschodzie i konsekwencje związane z brakiem stabilności w tym regionie. Powstrzymanie tych terrorystów na wcześniejszym etapie ich działalności było możliwe, a to z kolei mogło mieć znaczący wpływ na rozwój wydarzeń na Bliskim Wschodzie. Analiza porównawcza drogi, jaką przebyli wspomniani terroryści oraz niewykorzystanych okazji powstrzymania ich obrazuje pewne błędy i zaniechania, które Stany Zjednoczone popełniły we wszystkich omawianych przypadkach.

Słowa kluczowe: Bliski Wschód, Irak, Afganistan, terroryzm, Al-Kaida, Państwo Islamskie, bin Laden, al-Zarkawi, al-Baghdadi, 11 września 2001 roku.

Kody JEL: F51, N40

Bin Laden, al-ZarQawi, al-Baghdadi – THE CRISES WHICH MIGHT HAVE BEEN AVOIDED…

Summary

A crucial challenge to the US foreign policy at the beginning of this century is Islamic terrorism. With the attacks of 11 September 2001, Islamic terrorism, mainly based on Al-Qaeda, has become an international threat. The founder and the best recognised face of this terrorist organisation was Bin Laden who already a dozen or so years before 2001 had made the United States and Americans his target. Intelligence knowledge about Bin Laden, though incomplete, was already accessible in the late 1990s. However, the decision-makers decided not to eliminate this terrorist. In result of the American intervention, first in Afghanistan, then in Iraq, Al-Qaeda evolved and spread over the Middle East region. The key figures in that process were (and are) al-Zarqawi and al-Baghdadi. These terrorists are responsible for setting up and the direction of activities of the self-proclaimed Islamic State, the subject destabilising the Middle East and posing a threat also beyond it. Both al-Zarqawi and al-Baghdadi should have been eliminated at an earlier stage, what might have exerted a significant impact on the political situation in the Middle East and consequences related to the lack of stability in this region. Holding back these terrorists at an earlier stage was possible and this, in turn, might have had a considerable impact on the development of events in the Middle East. The comparative analysis of the way covered by the said terrorists as well as the unexploited opportunities to hold them back illustrates some mistakes and omissions the United States made in all the cases in question.

Key words: Middle East, Iraq, Afghanistan, terrorism, Al-Qaeda, Islamic State, Bin Laden, al-Zarqawi, al-Baghdadi, 11 September 2001.

JEL codes: F51, N40

Andrzej Kuciński, Magdalena Byczkowska

Akademia im. Jakuba z Paradyża – Gorzów Wielkopolski

POLITYKA DYWIDENDY SPÓŁEK Z UDZIAŁEM SKARBU PAŃSTWA

Streszczenie

Polityka dywidendy jest deklaracją zarządu spółki, która obejmuje ogólne założenia co do sposobu podziału wypracowanego zysku w przedsiębiorstwie. Jasno i precyzyjnie określona polityka dywidendy stanowi ważne źródło informacji w zakresie budowania oczekiwań względem spółki przez inwestorów. Zasadniczym celem artykułu jest analiza i ocena realizowanych polityk wypłat dywidend przez przedsiębiorstwa z udziałem Skarbu Państwa notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Analiza przeprowadzonych badań wskazuje na to, iż spółki z udziałem Skarbu Państwa posiadały zdefiniowane polityki wypłat dywidend, które znajdowały swój wyraz w regularnych i stabilnych wypłatach dywidend.

Słowa kluczowe: dywidenda, polityka dywidendy, spółka z udziałem Skarbu Państwa.

Kody JEL: G10, G18

DIVIDEND POLICY OF COMPANIES WITH THE STATE TREASURY’S SHARE

Summary

The dividend policy is a declaration of the company’s management board, which comprises general assumptions as to the manner of distribution of the retained earnings at an enterprise. The clearly and precisely defined dividend policy is an important source of information as regards expectations towards the company by its investors. The essential aim of the article is to analyse and assess the implemented policies of dividend pay-off by enterprises with the State Treasury’s share listed on the Warsaw Stock Exchange. The analysis of the carried out research points out that companies with the State Treasury’s share had defined policies of dividend payment that were expressed in regular and stable payments of dividends.

Key words: dividend, dividend policy, company with the State Treasury’s share.

JEL codes: G10, G18

Andrzej R. Chrzanowski

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

ROLA STRATEGII OPERACYJNEJ W PROCESIE PRZEOBRAŻEŃ PRZEDSIĘBIORSTW

Streszczenie

Artykuł dotyczy oceny wpływu sprawnie realizowanej w przedsiębiorstwach strategii operacyjnej na efektywność procesów ich przeobrażania. Przedstawiono w nim wyniki badań przeprowadzonych w latach 1999-2013 w przedsiębiorstwach działających na terenie Polski, a więc w okresie zarówno prosperity, jak i światowego kryzysu. Badania przeprowadzono w trzech okresach: 1999-2002, 2003-2005 i 2011-2013. W badaniach wykorzystano zaproponowany przez autora do tego celu model przeobrażeń przedsiębiorstwa.

Wykazały one, jakie istotne zmiany zaszły w badanych okresach nie tylko w zarządzaniu przedsiębiorstwami, ale również w podejściu do realizowanej strategii operacyjnej. Stwierdzono, że kluczowe dla realizacji strategii operacyjnej czynniki związane z obszarami kosztów i jakości z czasem stawały się czynnikami podstawowymi, a ich rolę, jako wyróżniające w budowaniu przewagi konkurencyjnej, przejęły czynniki związane z obszarami obsługi i innowacji.

Słowa kluczowe: strategiczne zarządzanie operacjami, strategia operacyjna, model przeobrażeń przedsiębiorstwa w polskiej transformacji.

Kody JEL: M14

THE ROLE OF OPERATIONAL STRATEGY IN THE PROCESS OF ENTERPRISE TRANSFORMATIONS

Summary

The article concerns assessment of the impact of an efficiently implemented at enterprises operational strategy on effectiveness of the processes of their transformation. The author presented in it findings of the research carried out in 1999-2013 at enterprises operating in Poland, therefore, in the period of both prosperity and the global crisis. The research was carried out in the three periods: 1999-2002, 2003-2005 and 2011-2013. The author made use in the research the model of enterprise transformations proposed by him for that purpose.

It showed what important changes took place in the periods in question not only in enterprise management but also in the approach to the implemented operational strategy. He ascertained that the key for implementation of the operational strategy factors related to the areas of costs and quality over time were becoming the basic factors and their role, as the dominant in building competitive edge, was taken over by the factors related to the areas of service and innovation.

Key words: operation strategic management, operational strategy, model of enterprise alterations in the Polish transformation.

JEL codes: M14

Jan Fazlagić, Izabela Grzegorz

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Moralność w zarządzaniu organizacjami

Streszczenie

Przedmiotem opracowania jest analiza sposobów rozumienia moralności w specyficznym kontekście - zarządzania organizacjami. W celu ukazania różnic w postrzeganiu moralności, w części teoretycznej zaprezentowano wybrane poglądy z filozofii na temat etyki i moralności. W dalszej części opisano wyniki badania ankietowego, mającego na celu przedstawienie opinii respondentów dotyczących moralności w obu sferach. Problem badawczy dotyczy kwestii różnic wynikających z postrzegania moralności przez osoby reprezentujące różne kultury narodowe. Przy opracowywaniu kwestionariusza badawczego autorzy poszukiwali odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy istnieje związek pomiędzy pochodzeniem, wykształceniem oraz praktykowaniem religii a opinią na temat tego, co jest moralne a co nie?
2. Jaka jest różnica w opinii osób z różnych kultur na temat moralności pewnych sytuacji zdarzających się w miejscu pracy oraz w sposobie postrzegania świata biznesu?

Słowa kluczowe: moralność, etyka, zarządzanie organizacjami, zarządzenie wiedzą, zarządzanie wielokulturowe.

Kody JEL: G3

MoralITY IN organiSATION MANAGEMENT

Summary

The subject of the study is an analysis of the ways of understanding morality in the specific context – organisation management. To present the differences in perceiving morality, in the theoretical part, the authors presented the selected views from philosophy on the issue of ethics and morality. Further on, they described the findings of the survey aimed at presentation of the respondents’ opinions on morality in both spheres. The research problem concerns the issue of the differences stemming from morality perception by individuals representing different national cultures. While working out the survey questionnaire the authors were searching answers to the following questions:

1. Is there a relationship between the origin, education and practice of religion and the opinion on what is moral and what is not?
2. What is the difference in the opinion of individuals from different cultures on the issue of morality of certain situations occurring at work and in the way of perception of the business world?

Key words: morality, ethics, organisation management, knowledge management, multicultural management.

JEL codes: G3

Krystyna Mościbrodzka

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Perspektywy rozwoju MSP w Polsce a podniesienie ich konkurencyjności poprzez wzrost innowacyjności (część II)

OCENA KONDYCJI FINANSOWEJ MSP I INNOWACYJNOŚCI FIRM

Streszczenie

Opracowanie dotyczy konkurencyjności firm w Polsce. Wychodząc z założenia, że konkurencyjność firm zależy w dużym stopniu od ich innowacyjności, w pracy poświęcono sporo miejsca uwarunkowaniom innowacyjności. Analizowano czynniki wewnętrzne przedsiębiorstwa, sprzyjające powstawaniu innowacji, jak też czynniki zewnętrzne, takie jak: kondycja gospodarki, wolność gospodarcza oraz uwarunkowania instytucjonalne, programy wspierające innowacyjność przedsiębiorstw. Zaprezentowano wyniki badań w tym zakresie dotyczące różnych grup przedsiębiorstw, zróżnicowanych pod względem wielkości. Odniesiono się do współczesnych uwarunkowań konkurencyjności polskich przedsiębiorstw, wskazując na dobre wyniki MŚP, które pozwalają mieć nadzieję, że polskie przedsiębiorstwa wkraczają na drogę przyspieszonej dynamiki rozwoju innowacji i wzrostu konkurencyjności. Jednak do spełnienia tego warunku musi być przygotowane całe społeczeństwo, musi nastąpić reforma kulturowa całkowicie i bezwarunkowo nastawiona na innowacje.

Słowa kluczowe: wyniki finansowe przedsiębiorstw, innowacyjność, konkurencyjność.

Kody JEL: D2, D22, D24, G3, G32, G33

PerspeCtIVES OF THE DEVELOPMENT OF SMES IN POLAND AND RAISING THEIR COMPETITIVENESS THROUGH GROWTH OF INNOVATIVENESS (PART 2)

ASSESSMENT OF SMES FINANCIAL CONDITION AND FIRMS’ INNOVATIVENESS

Summary

The study concerns firms’ competitiveness in Poland. Assuming that competitiveness of firms depends to a large degree on their innovativeness, the author in her article devoted quite a lot of room to the innovativeness determinants. She analysed the enterprise’s internal factors conducive to emergence of innovations as well as the external factors such as economy’s condition, economic freedom, and institutional determinants, the programmes supporting enterprises’ innovativeness. She also presented research findings in this respect concerning various groups of enterprises diversified in terms of their size. The author referred to the contemporary determinants of Polish enterprises’ competitiveness indicating good results of SMEs, which allow for hope that Polish enterprises are entering the path of accelerated dynamics of innovation development and competitiveness growth. However, to meet this condition there must be preparedness of the entire society and there must take place the cultural reform fully and unconditionally focused on innovations.

Key words: enterprises’ financial outcomes, innovativeness, competitiveness.

JEL codes: D2, D22, D24, G3, G32, G33

 Zenon Ślusarczyk

Wyższa Szkoła Informatyki, Zarządania i Administracji - Warszawa

Wkład start-upów w unowocześnienie gospodarki

Streszczenie

W artykule, na podstawie dostępnych polskich informacji, przedstawiono podstawowe dane statystyczne, regulacje prawne i sfery działalności start-upów, ich perspektywy rozwoju z udziałem dofinansowania z budżetu państwa, funduszy UE i firm prywatnych. Przy czym wielokrotnie zaznaczono, iż powstanie i rozwój start-upów, ich skład, podmiotowość prawna, klasyfikacje do grona MŚP oraz zakres współpracy z firmami dużymi, to wciąż sprawy do merytorycznego i prawnego wyjaśnienia, albowiem w przypadku Polski jest to zjawisko stosunkowo nowe i nie w pełni rozpoznane.

Słowa kluczowe: start-upy, innowacje, nowe technologie, wynalazki, wspieranie finansowe, konkurencyjność.

Kody JEL: G3

start-upS’ CONTRIBUTION TO ECONOMY’S MODERNISATION

Summary

In his article, based on the accessible Polish information, the author presented the basic statistical data, legal regulations, and the spheres of start-ups activities, their developmental perspectives with the share of financial support from the state’s budget, EU funds, and private firms, while he repeatedly pointed out that the emergence and development of start-ups, their composition, legal personality, inclusion into the group of SMEs, and the scope of cooperation with big firms are still the matters to be explained in terms of substance and legal issues, as in the case of Poland this is a relatively new and not fully recognised phenomenon.

Key words: start-ups, innovations, new technologies, inventions, financial support, competitiveness.

JEL codes: G3

Leszek Zaremba

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Inżynieria Finansowa na Rynkach Niezupełnych

Streszczenie

W pracy przedstawiono teorię dającą narzędzia pozwalające każdej firmie zabezpieczyć się przed ryzykiem spadku jej kursu giełdowego. Rozpoczęto od prezentacji nieznanego w literaturze polskojęzycznej matematycznego modelu rynku finansowego w postaci macierzy, w której każda kolumna reprezentuje wypłaty z jakiegoś konkretnego instrumentu finansowego dostępnego na tym rynku. Pokazano, w jaki sposób inżynier finansowy, pracujący w analizowanym przedsiębiorstwie ABC lub w banku, może zabezpieczyć tę firmę przed ryzykiem spadku jej kursu giełdowego przez zbudowanie najlepszej z możliwych replik „wymarzonego” przez ABC papieru wartościowego rekompensującego w całości potencjalne spadki kursu. Podano stosowne wzory i zilustrowano je przykładami.

Słowa kluczowe: błąd replikacyjny, najlepszy aproksymacyjny hedging, oczekiwana suma kwadratów błędów replikacyjnych, portfel replikujący, rynek niezupełny.

Kody JEL: C02, C18, C54, C60

FinanCIAL ENGINEERING IN INCOMPLETE MARKETS

 Summary

In his article, the author presented the theory which offers the tools enabling every company hedging itself against the risk of decline of its stock price. He started from the presentation of the unknown in the Polish-language literature mathematical model of the financial market in the form of a matrix whose each column features pay-offs from a specific financial instrument accessible in that market. He demonstrated how a financial engineer working at the analysed enterprise ABC or a bank can protect that company against the risk of a decline of its stock price by building the best possible replications of the “dreamed” by the ABC company security fully compensating the potential losses of the company. The author also provided suitable formulas and illustrated them with examples.

Key words: replication error, best approximate hedging, expected squared replication errors, replicating portfolio, incomplete (financial) market.

JEL codes: C02, C18, C54, C60

Antoni Masiukiewicz

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

ŹRÓDŁA CZASU I CZĘSTOTLIWOŚCI. STAN AKTUALNY I KIERUNKI ROZWOJU

Streszczenie

W artykule przedstawiono zegary wzorcowe czasu i częstotliwości z uwzględnieniem różnych technologii wykonania. Porównano parametry dotyczące dokładności i stałości sygnałów czasu i częstotliwości zarówno wzorców autonomicznych, jak i wzorców dowiązanych do skali UTC. Omówiono różnice w parametrach eksploatacyjnych i ich wpływ na możliwości wykorzystania w wybranych aplikacjach.

Słowa kluczowe: generatory OCXO, atomowe wzorce cezowe i rubidowe, masery wodorowe, fontanny cezowe.

Kody JEL: L86

SOURCES OF TIME AND FREQUENCY. THE PRESENT STATE AND DIRECTIONS OF DEVELOPMENT

Summary

In his article, the author presented the master clocks of time and frequency taking into account various technologies of manufacturing. He compared the parameters concerning accuracy and stability of timing and frequency signals both of the autonomous master clocks and those attached to the UTC scale. The author discussed the differences in the exploitation parameters and their impact on the possibility to use in the selected applications.

Key words: OCXO generators, caesium and rubidium atomic master clocks, hydrogen masers, caesium fountains.

JEL codes: L86

Tomasz Dziedzic

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji - Warszawa

Kacper Osiecki

Bioscope Research Ltd. - Warszawa

CONSUMPTION PATTERNS OF FOREIGN TOURISTS IN POLAND TRAVELLING WITH LCCS AND THEIR ECONOMIC EFFECTS IN THE LIGHT OF THE RESULTS OF A PILOT SURVEY

Summary

The article aims to present and interpret the results of a pilot survey carried out among passengers at the Warsaw Modlin Airport in 2016. It is discussed in the context of the development of the Polish airline market in recent years, selected elements of its structure and changes thereof. Flights to and from the Modlin airport are solely operated by low-cost airlines, which significantly facilitates access to and the separation of the group of passengers who do not permanently reside in Poland (defined as foreign visitors) as well as determining their characteristics.

The survey whose main results are presented below was a pilot study, designed as the first stage of a larger research project mostly aimed at estimating the impact of inbound tourist traffic served by LCCs on the economy and, indirectly, also on public finance (the budget, taxes). The objective of the first stage of the survey referred to in the article was to test the hypothesis that LCC passengers permanently residing abroad had attributes which called for further research. Taking into consideration a number of important criteria, their image does not significantly differ from the characteristics of all tourists visiting Poland. Neither do they account for a marginal share of air transport in the low-cost segment. In the opinion of the authors, the hypothesis was confirmed by the pilot survey results.

Key words: air transport, low cost carriers, international tourism, tourism economy, tourist services, tourism expenditure.

JEL codes: D10, D12, F22, F61, H80, R41, Z31, Z33

STRUKTURA KONSUMPCJI TURYSTÓW ZAGRANICZNYCH W POLSCE PODRÓŻUJĄCYCH TANIMI LINIAMI LOTNICZY I JEJ EFEKTY EKONOMICZNE W ŚWIETLE WYNIKÓW BADANIA PILOTAŻOWEGO

Streszczenie

Artykuł ma na celu zaprezentowanie i zinterpretowanie wyników badania pilotażowego przeprowadzonego wśród pasażerów w porcie lotniczym w Modlinie w roku 2016. Jest ono omawiane w kontekście rozwoju polskiego rynku lotniczego w ostatnich latach, wybranych elementów jego struktury i jej zmian. Loty do i z portu lotniczego w Modlinie są obsługiwane wyłącznie przez tanie linie lotnicze, co znacznie ułatwia dostęp i wyodrębnienie grupy pasażerów, którzy nie mieszkają na stałe w Polsce (określani jako goście zagraniczni), jak również ustalenie ich charakterystyk.

Badanie, którego główne wyniki są prezentowane poniżej, było badaniem pilotażowym pomyślanym jako pierwszy etap większego projektu badawczego, przede wszystkim mającego na celu oszacowanie wpływu turystyki przyjazdowej obsługiwanej przez tanie linie lotnicze na gospodarkę i, pośrednio, na finanse publiczne (budżet, podatki). Celem pierwszego etapu badania, o którym jest mowa w artykule, było sprawdzenie hipotezy, że pasażerowie tanich linii lotniczych stale mieszkających za granicą posiadają cechy wymagające dalszych badań. Biorąc pod uwagę liczbę istotnych kryteriów, ich wizerunek nie różni się znacznie cech wszystkich turystów odwiedzających Polskę, ani też nie stanowią one marginalnego udziału transportu lotniczego w segmencie niskokosztowym. Zdaniem autorów wyniki badania pilotażowego potwierdziły postawioną hipotezę.

Słowa kluczowe: transport lotniczy, tanie linie lotnicze, turystyka międzynarodowa, gospodarka turystyczna, usługi turystyczne, wydatki turystyczne.

Kody JEL: D10, D12, F22, F61, H80, R41, Z31, Z33

Michał Oleksy

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

INNOWACYJNOŚĆ I KONKURENCYJNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW I KRAJÓW. KRYTYCZNA ANALIZA METOD I RANKINGÓW MIĘDZYNARODOWYCH.

Streszczenie

Przedmiotem artykułu jest krytyczna ocena metodologii statystycznych porównań międzynarodowych wykorzystywanych w rankingach i raportach o konkurencyjności
i innowacyjności. Rankingi i raporty wykorzystują metodologie w znacznym stopniu oparte na porównaniach krajowych wydatków na badania i rozwój, naukę oraz technologie. Jednocześnie nie doceniają znaczenia rewolucji ICT i zmiany charakteru współpracy międzynarodowej. Porównania pomijają też względny charakter zjawiska konkurencyjności i innowacyjności oraz wzrost znaczenia międzynarodowego obrotu prawami własności intelektualnej oraz usług profesjonalnych.

W warunkach globalizacji zjawisko innowacyjności i konkurencyjności międzynarodowej
w większym stopniu wiąże się z wykorzystaniem nie tylko krajowych, ale też międzynarodowych osiągnięć w sferze nauki i techniki. Ważna jest nie tylko wiedza
i pomysły, ale także ich realizacja, czyli zdolność do wdrażania innowacji rynkowych przez przedsiębiorstwa. Ważniejsza od wiedzy jest wyobraźnia, a od wyobraźni zdolność do realizacji pomysłów.

Słowa kluczowe: innowacyjność, konkurencyjność, łańcuchy wartości, technologie, korporacje międzynarodowe, rewolucja ICT, know-how, wiedza.

Kody JEL: F43, F53, F63, O10, O30, O31, O32, O33, O34

INNOVATIVENESS AND COMPETITIVENESS OF ENTERPRISES AND COUNTRIES. A CRITICAL ANALYSIS OF INTERNATIONAL METHODS AND RANKINGS.

Summary

The subject matter of the article is a critical analysis of statistical methodologies of international comparisons used in the rankings and reports on competitiveness and innovativeness. The rankings and reports use the methodologies considerably based on comparisons of domestic spending on R&D, science, and technologies. At the same time, they underestimate the importance of ICT revolution and the change of the nature of international cooperation. Comparisons also overlook the relative nature of the phenomenon of competitiveness and innovativeness as well as growth of the importance of international trade in intellectual property and professional services.

Under conditions of globalisation, the phenomenon of international innovativeness and competitiveness to a larger extent relates to the use not only national but also international achievements in the sphere of science and technology. Important is not only knowledge and ideas, but also implementation thereof, i.e. the ability to implement market innovations by enterprises. More important than knowledge is imagination, and the ability to implement ideas than imagination.

Key words: innovativeness, competitiveness, value chains, technologies, international corporations, ICT revolution, know-how, knowledge.

JEL codes: F43, F53, F63, O10, O30, O31, O32, O33, O34

Konrad Prandecki, Edyta Gajos

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB - Warszawa

EKONOMICZNA WYCENA EMISJI WYBRANYCH SUBSTANCJI DO POWIETRZA W POLSCE ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM ROLNICTWA

Streszczenie

Celem opracowania jest próba wyceny emisji wybranych gazów do atmosfery. Wykorzystano metody pośrednie, oparte na giełdowej wycenie uprawnień do emisji dwutlenku węgla w ramach systemu EU ETS. Badaniem objęto dwutlenek węgla, podtlenek azotu, metan oraz tlenki azotu. Powoduje to, że przedstawiona ekonomiczna wycena szkodliwości rocznej działalności polskiego społeczeństwa ma charakter cząstkowy. Jednak nawet tak ograniczona wycena pozwala na uświadomienie społeczeństwu skali „wytwarzanych” zanieczyszczeń.

Badanie przeprowadzono na bazie danych statystycznych zawartych w bazie NAMEA-Air. Uzyskane wyniki pozwalają na stwierdzenie dużego znaczenia rolnictwa w emisji zanieczyszczeń do powietrza. Jednakże wielkość emisji z tego sektora stale zmniejsza się. Zmiana w jednostkach fizycznych jest znacznie mniejsza niż wyliczona zmiana wartości, co wynika ze spadku ceny uprawnienia do emisji gazów cieplarnianych. Przedstawione wyliczenia pokazują więc, że wycenę szkodliwości zanieczyszczeń należy traktować z dużą ostrożnością, ponieważ niezależnie od szkodliwości jej wartość rynkowa może podlegać wahaniom.

Słowa kluczowe: wycena emisji zanieczyszczeń do powietrza CO₂, N₂O, CH₄, NO_x, Polska, rolnictwo, zmiany klimatyczne.

Kody JEL: H21, H40, O13, Q51, Q52

ECONOMIC VALUATION OF EMISSIONS OF THE SELECTED SUBSTANCES TO AIR IN POLAND, WITH A PARTICULAR ACCOUNT FOR AGRICULTURE

Summary

The aim of the study is an attempt to evaluate emissions of the selected gases to atmosphere. The authors used indirect methods based on the stock market valuation of allowances for carbon dioxide emissions within the framework of the EU ETS system. The study comprised carbon dioxide, nitrous oxide, methane, and nitric oxides. This causes that the presented economic valuation of harmfulness of the annual activities on the Polish society is of a partial nature. However, even the so limited valuation allows for making the society aware of the scale of produced pollutions.

The study was carried out on the basis of statistical data contained in the NAMEA-Air database. The obtained results allow ascertainment of great importance of agriculture in emissions of air pollutions. However, the volume of emissions from this sector has been constantly declining. The change in physical units is much lower than the computed value change, what is a result of the drop of price of the right to emit greenhouse gases. Therefore, the presented calculations show that valuation of harmfulness of pollutions should be treated with a great caution as disregarding harmfulness its market value may be subjected to fluctuations.

Key words: valuation of emission of air pollutions by CO₂, N₂O, CH₄, NO_x, Poland, agriculture, climate change.

JEL codes: H21, H40, O13, Q51, Q52

Nr 2(52)/2017

EKONOMIA

Juliusz Kotyński

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Rozwój polskiej gospodarki w latach 2015-2018 na tle międzynarodowym

Streszczenie

W połowie drugiej dekady XXI wieku grupa krajów o gospodarkach wschodzących i rozwijających się osiągnęła przewagę pod względem wielkości wytwarzanego produktu krajowego brutto nad krajami wysoko rozwiniętymi i powiększała ją w latach następnych. W 2014 roku Chiny stały się największym w świecie producentem towarów i usług, wyprzedzając Stany Zjednoczone i dorównując pod względem wielkości wytworzonego PKB krajom Unii Europejskiej. Szybkim przemianom strukturalnym i turbulencjom w gospodarce światowej towarzyszą konflikty oraz napięcia wewnętrzne i międzynarodowe, o naturze ekonomicznej, politycznej, społecznej i militarnej.

W niestabilnych warunkach zewnętrznych rozwój gospodarczy Polski w latach 1995-2015 cechował się względnie wysoką, chociaż malejącą dynamiką, zbliżoną do średniej w gospodarce światowej i wyższą od osiąganej w wysoko rozwiniętych krajach Unii Europejskiej i OECD. Roczna stopa wzrostu PKB obniżyła się jednak w 2016 roku do 2,8%, a w latach 2017-2018 będzie kształtować się prawdopodobnie w granicach 3,0-3,5%.

Słowa kluczowe: Unia Europejska, ryzyko rozwoju, Brexit, turbulencje, internacjonalizacja.

Kody JEL: F15, F22, F34

Development of Poland’s Economy in 2015-2018 in the International Context

Summary

The economic and social development of Central and East European countries, including Ukraine and Poland, was carried out in variable external and internal conditions. Deep transformations and structural changes in the world economy were accompanied by political turbulences and conflicts. Outflows of refugees into Europe became a severe problem for many countries of the EU and aggravated social strains and nationalistic and isolationistic sentiments within the Union. Slow growth and social and ethnic tensions affected also the results of the UK referendum on Brexit and contributed to a spread of the crisis of the EU that is likely to result in a re-shaping of the Union into a “two-speed” or “multi-speed Europe”. Despite an adverse influence of external factors, in 2016, Poland’s economy realised a GDP growth of 2.8%, accompanied by a rise of consumption and a reduction of unemployment, and is likely to maintain the GDP growth rates at a level near to or higher than 3% in 2017-2018.

Key words: European Union, development risk, Brexit, turbulences, internationalisation.

JEL codes: F15, F22, F34

Dariusz J. Błaszczuk

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Janusz Sawicki

Instytut Badań Rynku,Konsumpcji i Koniunktur - Warszawa

ECONOMETRIC ANALYSIS OF THE EXTERNAL FINANCIAL STABILITY OF THE VISEGRAD COUNTRIES AND UKRAINE

Summary

In the paper, we analyse relationships between the current and capital account balance (CCA), its components and the rate of exchange, on one hand, and GDP, on the other, in the Visegrad countries (V4) and Ukraine on yearly data in 1994-2015. The assumptions, the method of analysis and the results of our study of these relationships are discussed in details. We found that in all V4 countries (except Slovakia) and Ukraine there were negative relationships between the current and capital account changes and GDP. In all countries, the rate of exchange depreciation used to cause decrease of the level of GDP. We discovered also a strong long-term dependence of their GDP level on their foreign trade, in spite of a growing financial development, especially after 2004. On the other hand, the relations between capital components of the CCA and GDP in all analysed countries turned out to be relatively weak. The strength and direction of the impact of the analysed variables on GDP can indicate the systemic weakness of foreign financial stability and points to the inherent risks associated with the sudden changes of some of most sensitive parts of the current and capital account.

Key words: balance of payments, current and capital account balance, components of current and capital account balance-to-GDP ratio, external financial stability, Visegrad countries, Ukraine.

JEL codes: F02

EKONOMETRYCZNA ANALIZA ZEWNĘTRZNEJ STABILNOŚCI FINANSOWEJ KRAJÓW GRUPY WYSZEHRADZKIEJ I UKRAINY

Streszczenie

W artykule dokonano analizy zależności między saldem rachunku bieżącego i kapitałowego (ang. CCA), jego części składowych i kursem wymiany, z jednej strony, a PKB, z drugiej, w krajach Grupy Wyszehradzkiej (V4) i Ukrainy na podstawie danych rocznych w okresie lat 1994-2015. Szczegółowo omówiono założenia, metodę analizy i wyniki naszego badania tych zależności. We wszystkich krajach V4 (z wyjątkiem Słowacji) i na Ukrainie stwierdzono negatywne zależności między zmianami na rachunku bieżącym i kapitałowym a PKB. We wszystkich krajach deprecjacja kursu wymiany na ogół powodowała obniżenie się poziomu PKB. Stwierdzono również silną długookresową zależność poziomu ich PKB od handlu zagranicznego, pomimo rosnącego rozwoju finansów, zwłaszcza po roku 2004. Z drugiej strony, okazało się, że zależności między kapitałowymi składnikami CCA a PKB we wszystkich analizowanych krajach są stosunkowo słabe. Siła i kierunek oddziaływania analizowanych zmiennych na PKB mogą wskazywać na systemową słabość, jeżeli chodzi o stabilność zagranicznych systemów finansowych, oraz na inherentne ryzyka towarzyszące nagłym zmianom w najbardziej czułych częściach rachunku bieżącego i kapitałowego.

Słowa kluczowe: bilans płatniczy, saldo rachunku bieżącego i kapitałowego, wskaźnik relacji części składowych salda rachunku bieżącego i kapitałowego do PKB, zewnętrzna stabilność finansowa, kraje Grupy Wyszehradzkiej, Ukraina.

Kody JEL: F02

Olga Zykova

Open International University of Human Development "Ukraine"

Dilemma of Dollarization of the Ukrainian Economy under Conditions of Globalisation: Analytical Issues

Summary

 The author provides a comprehensive study of the features of transformation of dollarization in the context of globalisation. The theoretical and methodological bases of the study on the economic nature of dollarization are analysed, the evolution of conceptual approaches to the treatment of dollarization are investigated, the basic scientific approaches to the typology of dollarization under various classification criteria, with emphasis on the distinction between its forms and types, are systematised. A hypothesis on the modern dollarization as an objective evolutionary process due to the development of globalisation is enhanced in the thesis. The econometric analysis of the existence of equilibrium levels of financial dollarization in Ukraine was performed on the basis of hysteresis effects modelling using the multi-factor model of a long-term and short-term equilibrium level dynamics of deposit dollarization.

Key words: dollarization, currency substitution, monetary policy, inflation targeting, Ukraine, long-term equilibrium level of dollarization.

JEL codes: F15, F22, F34

Dylemat dolaryzacji gospodarki ukraińskiej w warunkach globalizacji – zagadnienia analityczne

Streszczenie

 Autor przedstawia wszechstronną analizę cech transformacji i dolaryzacji w kontekście globalizacji. Omówiono teoretyczne i metodologiczne podstawy analizy ekonomicznego charakteru dolaryzacji i zbadano ewolucję podejść koncepcyjnych do traktowania dolaryzacji oraz usystematyzowano podstawowe podejścia naukowe do typologii dolaryzacji z punktu widzenia różnych kryteriów klasyfikacji, z podkreśleniem rozróżnienia między jej formami i typami. W tezie tej rozbudowano hipotezę nowoczesnej dolaryzacji jako obiektywnego procesu ewolucyjnego w związku z rozwojem globalizacji. Przeprowadzono analizę ekonometryczną istnienia poziomów równowagi dolaryzacji finansowej na Ukrainie na podstawie modelowania efektów histerezy z zastosowaniem wieloczynnikowego modelu dynamiki poziomów długo- i krótkookresowej równowagi dolaryzacji depozytów.

Słowa kluczowe: dolaryzacja, zastąpienie waluty, polityka pieniężna, sterowanie inflacją, Ukraina, poziom długookresowej równowago dolaryzacji.

Kody JEL: F15, F22, F34

Ewa Radomska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

DCFTA - umowa o strefie wolnego handlu Ukrainy z Unią Europejską – szanse, zagrożenia, wyzwania

Streszczenie

Celem artykułu jest identyfikacja głównych szans, zagrożeń i wyzwań dla Ukrainy związanych z wejściem w życie dnia 1 stycznia 2016 roku DCFTA – umowy o strefie wolnego handlu jako części umowy stowarzyszeniowej Ukrainy z UE. Przyjęto hipotezę, że ze względu na powolny proces zmian systemowych i opóźnianie reform, blokowanych m.in. przez oligarchów i inne bariery (m.in. korupcję i niewydolny system biurokratyczny, wojnę na wschodzie Ukrainy), korzyści wynikające z umowy dostrzegalne będą przede wszystkim w perspektywie długookresowej. Metody badawcze opierają się na wtórnych źródłach informacji, przeglądzie dostępnych analiz i wyników badań różnych instytucji i ośrodków badawczych. Ustalono, że proces reorientacji w kierunku ściślejszej integracji z Unią Europejską jest ogromnym wyzwaniem dla Ukrainy. Pełne wykorzystanie potencjału wynikającego z wejścia w życie umowy o strefie wolnego handlu Ukrainy i UE związane jest ściśle ze zmianami systemowymi na Ukrainie. Kraj stanął przed wyzwaniem przeprowadzenia reform w niemal wszystkich kluczowych obszarach funkcjonowania państwa. Niezbędne jest istnienie reformatorskiego rządu, który będzie podejmował gruntowane zmiany ukierunkowane na budowę państwa prawa i wzmacniania demokracji oraz konsekwentnie realizował zapisy części handlowej umowy stowarzyszeniowej Ukrainy z UE. Opór oligarchów mających wciąż bardzo duży wpływ na gospodarkę i politykę oraz przeciwników współpracy i ściślejszej integracji z UE, korupcja, niewydolny system biurokratyczny, wojna na wschodzie Ukrainy i inne uwarunkowania utrudniają ten proces. Biorąc pod uwagę nakładające się na siebie, wieloaspektowe wyzwania, przed jakimi stoi Ukraina, oraz zakładając, że kontynuowany będzie proces transformacji politycznej i gospodarczej oraz systematycznie będą przyjmowane i wdrażane w życie zapisy umowy o strefie wolnego handlu Ukrainy i UE, dostrzegalne korzyści z niej wynikające (m.in. w sferze handlu i inwestycji) wystąpią w szerszym zakresie w perspektywie długookresowej.

Słowa kluczowe: umowa o strefie wolnego handlu, DCFTA - Deep and Comprehensive Free Trade Agreement, Ukraina, Unia Europejska, stosunki gospodarcze, handel zagraniczny, bezpośrednie inwestycje zagraniczne.

Kody JEL: F21, O50

DCFTA – Deep and Comprehensive Free Trade Agreement between Ukraine and the European Union – Opportunities, Threats and Challenges

Summary

An aim of the article is to identify the main opportunities, threats and challenges to Ukraine connected with entering into force on 1 January 2016 of the DCFTA – the free trade agreement as a part of the EU-Ukraine Association Agreement. There is adopted the hypothesis that due to a slow process of systems changes and delays with reforms, being blocked, inter alia, oligarchs and other barriers (e.g. corruption and an inefficient bureaucratic system, the war in eastern Ukraine), the benefits issuing from the agreement will be noticeable primarily in a long-term perspective. The research methods are based on secondary sources of information, overview of the accessible analyses and findings of research of various institutions and research centres. It was revealed that the process of reorientation towards a closer integration with the European Union is an enormous challenge for Ukraine. The full use of the potential, issuing from the entering into force of the EU-Ukraine Deep and Comprehensive Free Trade Agreement is closely related to the systemic changes in Ukraine. This country is facing the challenge of carrying out reforms in almost all key areas of state’s functioning. There is the need to have a reform-oriented government which will undertake fundamental changes aimed at construction of the rule of law and reinforcement of democracy as well as will implement the provisions of the commercial part of the EU-Ukraine Association Agreement. Resistance of oligarchs, who have still had a great influence on the economy and policy as well as that of opponents of cooperation and closer integration with the EU, corruption, inefficient bureaucratic system, the war in eastern Ukraine and other conditions make this process difficult. Taking into account the overlapping, multi-aspect challenges faced by Ukraine and assuming that there will be continued the process of political and economic transformation as well as there will be adopted and implemented the provisions of the EU-Ukraine DCFTA, the noticeable benefits stemming therefrom (inter alia, in the sphere of trade and investment) will take a wider place in a long-term perspective.

Key words: free trade agreement, DCFTA - Deep and Comprehensive Free Trade Agreement, Ukraine, European Union, economic relations, foreign trade, foreign direct investment.

JEL codes: F21, O50

Nataliia Kutsmus, Oleksandr Kovalchuk, Vitalii Dankevych

Zhytomyr National Agroecological University

(Żytomierski Narodowy Uniwersytet Agroekologiczny)

Agricultural Development in Ukraine: Institutional Changes and Socio-Economical Results

Summary

Since the achieving by Ukraine its independence in 1991, progress in reforms of agriculture has lagged behind targets and social-economic aspirations. The world’s globalisation is still continuing and developmental disproportions in agriculture have increased significantly (to crop production), so Ukraine has to change its previous approaches of agricultural development. This challenge requires great knowledge concerning future results, establishing goals, and preparing solution scenarios if the state wants to be an important player in the world food market.

The main goal of the article is to present the situation in the Ukraine’s agriculture, but it is also an attempt to present a wider perspective on both the achievements and shortcomings in the process of reforms.

Key words: agriculture, agricultural economics, institutions, land, rural development, private household.

JEL codes: F14, Q18

Rozwój rolnictwa na Ukrainie: zmiany instytucjonalne i wyniki społeczno-gospodarcze

Streszczenie

Od czasu uzyskania przez Ukrainę niepodległości w roku 1991 postęp w reformowaniu rolnictwa nie nadąża za celami i aspiracjami społeczno-gospodarczymi. Światowa globalizacja nadal trwa, zaś dysproporcje rozwojowe w rolnictwie znacznie się zwiększyły (odnośnie do produkcji płodów rolnych), toteż Ukraina musi zmienić swe wcześniejsze podejście do rozwoju rolnictwa. Wyzwanie to wymaga dużej wiedzy na temat przyszłych wyników, określania celów i przygotowywania scenariuszy rozwiązań, jeżeli państwo chce być ważnym graczem na światowym rynku żywnościowym.

Głównym celem artykułu jest przedstawienie sytuacji w rolnictwie Ukrainy, ale stanowi on również próbę zaprezentowania szerszej perspektywy zarówno osiągnięć, jak i niedostatków w procesie reform.

Słowa kluczowe: rolnictwo, gospodarka rolna, instytucje, rola, rozwój wsi, gospodarstwo prywatne.

Kody JEL: F14, Q18

 Małgorzata Maliszewska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Działalność gospodarcza w Polsce i na Ukrainie

Streszczenie

Celem rozważań jest przedstawienie istoty działalności gospodarczej podejmowanej i prowadzonej w prawnej formie spółki handlowej oraz wskazanie różnic między uregulowaniami dotyczącymi przedsiębiorstwa spółkowego działającego w Polsce i Ukrainie. Tak skonstruowany cel oznacza, że artykuł skierowany jest przede wszystkim do osób zainteresowanych aktywnością gospodarczą w obu państwach graniczących ze sobą. Wybór właściwej formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej umożliwia realizację wspólnych przedsięwzięć gospodarczych Polski i Ukrainy. Bliskość położenia geograficznego Polski i Ukrainy wykazuje możliwości wykorzystania doświadczeń w zakresie doboru właściwej formy prowadzonej działalności gospodarczej w obu krajach. Artykuł o charakterze metodologicznym ma implikacje praktyczne i społeczne. Opisano w nim ramy organizacyjne funkcjonowania różnych kategorii spółek handlowych działających w Polsce i na Ukrainie. Wskazano różnice w wybranych regulacjach prawnych. Przedstawiono rekomendacje dla rynku ukraińskiego.

Słowa kluczowe: działalność gospodarcza, spółka handlowa, przedsiębiorstwo, podmiot gospodarczy, kapitał zakładowy, umowa.

Kody JEL: G22, K12, K20, L21, M21

Business Activity in Poland and Ukraine

Summary

An aim of considerations is to present the essence of business activity undertaken and run in the legal form of commercial partnership and to indicate the differences between the regulations concerning an enterprise of the company operating in Poland and in Ukraine. Thus construed the aim means that the article is addressed, first of all, to the individuals interested in business activity in both neighbouring states. Choice of the proper legal form of the carried out business activity makes it possible to implement joint ventures by Poland and Ukraine. The geographical proximity of Poland and Ukraine indicates the opportunities to make use of experience as regards the selection of the relevant form of the carried out business activity in both countries. The article of the methodological nature has practical and social implications. The author described in it the organisational framework of functioning of various categories of commercial partnerships operating in Poland and Ukraine. She indicated the difference in the selected legal regulations and presented recommendations for the Ukrainian market.

Key words: business activity, commercial partnership, enterprise, economic entity, equity capital, contract/agreement.

JEL codes: G22, K12, K20, L21, M21

Magdalena Hryniewicka

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

The Competitiveness of Polish Enterprises in Comparison to Neighbouring Countries in the Area of Doing Business

Summary

Competitiveness of enterprises belongs to the areas that are constantly analysed, judged or criticised on the pages of many books (Flak, Głód 2009, 2012; Gorynia, Łaźniewska 2010; Gorynia, Jankowska 2011; Juchniewicz 2006; Porter 2006) as well as in scientific articles (Dzikowska, Gorynia 2012; Stankiewicz 2000). Due to the fact that it is a current problem, needed and variable in time, it is so interesting. The aim of this article is to evaluate the competitiveness of Polish enterprises in comparison to the neighbouring countries (Russia, Ukraine, the Czech Republic, Germany, Lithuania, and Slovakia) for doing business in these countries. In order to assess the changes over the last five years, the data are presented at two time points of 2010 and 2016. The desk research is based on the report and annual rankings of doing business in most countries in the world published by the World Bank.

Key words: competitiveness of enterprises, doing business.

JEL codes: M2, O17

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw w porównaniu z sąsiednimi krajami w sferze prowadzenia interesów

Streszczenie

Konkurencyjność przedsiębiorstw należy do tych obszarów, które są stale analizowane, oceniane lub krytykowane na stronach wielu książek (Flak, Głód 2009, 2012; Gorynia, Łaźniewska 2010; Gorynia, Jankowska 2011; Juchniewicz 2006; Porter 2006), jak również w artykułach naukowych (Dzikowska, Gorynia 2012; Stankiewicz 2000). Jest to tak interesujące zważywszy na fakt, że jest to problem bieżący, ważny i zmieniający się w czasie. Celem artykułu jest ocena konkurencyjności polskich przedsiębiorstw w porównaniu z krajami sąsiednimi (Rosja, Ukraina, Czechy, Niemcy, Litwa, Słowacja) dla prowadzenia interesów w tych krajach. W celu oceny zmian w okresie ostatnich pięciu lat dane przedstawiono dla dwóch lat: 2010 i 2016. Badanie typu desk research oparte zostało na raporcie i rocznych rankingach prowadzenia interesów w większości krajów na świecie publikowanych przez Bank Światowy.

Słowa kluczowe: konkurencyjność przedsiębiorstw, prowadzenie interesów.

Kody JEL: M2, O17

Tomasz R. Smus

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Sources of Support and Funding Innovative Start-ups. International Solutions

Summary

This study focuses on the identification of new and effective, but less well-known sources of support and funding of innovative projects. Financial and non-financial support turns out to be key factors for the emergence of a competitive and stable business. In the incubation of the business idea, not only the innovative nature of the idea is the driving force behind the entire business venture. Given that innovative start-ups require additional investment in research and development, they cope, to a lesser extent, with fundraising to ensure continuity of tests in order to succeed.

The article shows inter alia based on a study, conducted on a group of participants of the Continental Start-up Battle, Poland-Ukraine, on 30^th September 2016 in Warsaw, that entrepreneurs making use of experience of the business environment in accelerators centres, which support young business initiatives, are able to achieve better results in their assumptions and business activities, increasing the chance for success in the process of incubation of ideas.

The aim of the paper is to provide funding and financial and non-financial support in creating innovative projects that can play a very important role in the development of the organisation more efficiently using time, knowledge, finance for start-up ventures.

Key words: financing start-ups, financial innovation, international solutions, Poland, Ukraine.

JEL codes: G20, G24, M13

Źródła wsparcia i finansowania innowacyjnych start-upów. Międzynarodowe rozwiązania

Streszczenie

Niniejsze opracowanie skupia się na wskazaniu nowych i skutecznych, ale mniej znanych źródłach wsparcia i finansowania przedsięwzięć o charakterze innowacyjnym. Wsparcie finansowe i pozafinansowe okazują się być kluczowymi czynnikami dla powstania konkurencyjnego i stabilnego biznesu. W inkubacji pomysłu biznesowego nie tylko innowacyjny charakter pomysłu jest siłą napędową całego przedsięwzięcia biznesowego. Biorąc pod uwagę, iż innowacyjne start-upy wymagają dodatkowych inwestycji w dziedzinie badań i rozwoju, to w mniejszym stopniu radzą sobie z pozyskiwaniem środków na zapewnienie ciągłości prób celem osiągnięcia sukcesu.

Bazując na badaniu przeprowadzonym na grupie uczestników Continental Start-up Battle, Poland-Ukraine w dniu 30 września 2016 roku w Warszawie, pokazano, że przedsiębiorcy korzystający z doświadczeń otoczenia biznesowego w centrach akceleracji, które wspierają młode inicjatywy biznesowe, są w stanie uzyskiwać lepsze rezultaty w swoich założeniach i działaniach biznesowych, zwiększając szansę osiągniecie sukcesu w procesie inkubacji idei.

Celem opracowania jest przedstawienie źródeł finansowania oraz wsparcia zasobów finansowych i niefinansowych w tworzeniu innowacyjnych przedsięwzięć, które mogą odgrywać bardzo ważną rolę w rozwoju organizacji skuteczniej wykorzystującej czas, wiedzę, finanse do rozruchu przedsięwzięcia.

Słowa kluczowe: finansowanie start–upów, innowacje finansowe, międzynarodowe rozwiązania, Polska, Ukraina.

Kody JEL: G20, G24, M13

Krystyna Mościbrodzka

Akademia Finansów i Biznesu Vistula - Warszawa

Potencjał gospodarczy a rozwój start-upów i MSP w Polsce i na Ukrainie

Streszczenie

Opracowanie dotyczy możliwości zakładania start-upów w Polsce i na Ukrainie. W artykule badawczym zaprezentowano porównanie wskaźników rozwojowych dla obu gospodarek. Wskaźniki te wyraźnie wskazują na lepsze uwarunkowania makroekonomiczne do zakładania start-upów w Polsce, dowodząc, że Polska może stać się swoistym matecznikiem start-upów ukraińskich, czyli zakładanych przez obywateli Ukrainy, do czasu poprawy sytuacji politycznej i zakończenia konfliktu rosyjsko-ukraińskiego.

Celem pracy było wskazanie otoczenia gospodarczego, które może sprzyjać powstawaniu nowych firm, jak też blokować ich rozwój. Powołując się na rankingi Doing Business, wskazujące na pogorszenie pozycji Polski w zakresie zakładania nowych firm, a jednocześnie polepszenie pozycji Ukrainy w analogicznym badanym zakresie, można sądzić, że uwarunkowania makroekonomiczne, osiągane wskaźniki tempa wzrostu PKB nie wystarczają do kształtowania dobrego klimatu dla małych i mikrofirm. Ważne są przede wszystkim uwarunkowania regulacyjne. W opracowaniu wskazano, że powstawanie start-upów w Polsce napotyka bariery, chociaż wydają się one mniejsze niż na Ukrainie. W opracowaniu odniesiono się do badania NBP na temat Ukraińców pracujących w Polsce i ich wynagrodzeń, jak też transferów środków pochodzących z wynagrodzeń za pracę.

Słowa kluczowe: start-upy, uwarunkowania rozwoju.

Kody JEL: G32, L26

Economic Potential and Development of Start-ups and SMEs in Poland and Ukraine

Summary

The study concerns the possibilities to establish start-ups in Poland and Ukraine. In her research article, the author presented the comparison of the developmental indices for both economies. Those indices clearly indicate better macroeconomic determinants for establishing start-ups in Poland, proving that Poland may become a specific nursery for Ukrainian start-ups, i.e. those being established by Ukrainian citizens, until the political situation improves and the Russian-Ukrainian conflict ceases.

An aim of the article was to indicate the business environment that may be conducive to starting-up new businesses as well as be an obstacle to their development. Referring to the Doing Business rankings pointing out to aggravation of Poland’s position as regards starting-up new businesses and, at the same time, to betterment of the Ukraine’s position in the same surveyed time-period, one may think that the macroeconomic determinants, achieved indices of the GDP growth rate do not suffice to shape a good climate for small and micro firms. Important are, first of all, the regulative conditions. In her article, the author indicated that the emergence of start-ups in Poland faces barriers, although they seem to be lower than in Ukraine. She also refers in the study to the NBP’s survey on Ukrainians working in Poland and their wages as well as to transfers of the means originating from salaries.

Key words: start-ups, development determinants.

JEL codes: G32, L26

Svetlana Nesterenko, I. Y. Kutlina, I. I. Montrin

Open International University of Human Development "Ukraine"

START-UP PROJECTS IN THE DEVELOPMENT OF SMALL BUSINESS IN UKRAINE

Summary

In the article, two basic directions of development of the business potential of the current economic model of society were presented. The authors showed the genesis of the concept of the term ‘start-up’ in their study, the features of start-ups and they investigated the formation of start-ups. Today, in terms of new markets, significant changes in the structure of production, increase in the number of unemployed Ukrainians, special attention of scientists, government officials, managers, and practitioners should be paid to the issue of increasing the number of small and medium enterprises in Ukraine. The study allowed us to estimate the need for small and medium businesses in Ukraine by establishing new enterprises with an innovative component. A number of areas to find new business ideas (when a start-up organiser repelled by what he lacks and offers it to the market, monetize hobbies, that is one’s preference and commercialisation skills) include: finding a niche in the market that the existing companies overlooked; development towards a new industry that is growing rapidly.

The authors revealed the involvement of funds for their businesses and analysed a number of postulates. Separately, they investigated the definition of the term ‘start-up and gave their determination. They also conducted an analysis of the regulation processes of start-ups with the development of the crisis in the economy and a focus on investments in business projects.

It should be noted that this study needs to add detail components in the context of direct implementation in the start-up shahiv market and the first of new business projects in the environment.

Key words: start-up, small business, business ideas, investment.

JEL codes: G32, L26

Projekty start-upów w rozwoju drobnej przedsiębiorczości na Ukrainie

Streszczenie

W artykule zaprezentowano dwa podstawowe kierunki rozwoju potencjału biznesowego bieżącego modelu ekonomicznego społeczeństwa. W pracy ukazano genezę koncepcji pojęcia start-up, cechy start-upów oraz zbadano ich tworzenie. Dziś, z punktu widzenia nowych rynków, wobec istotnych zmian w strukturze produkcji, wzrostu liczby bezrobotnych Ukraińców, należy zwrócić szczególną uwagę naukowców, przedstawicieli rządu, managerów i praktyków na kwestię rosnącej liczby małych i średnich przedsiębiorstw na Ukrainie. Badanie pozwoliło na oszacowanie potrzeb małych i średnich firm na Ukrainie poprzez tworzenie nowych przedsiębiorstw z komponentem innowacyjnym. Obszary, w których można znaleźć pomysły na nowy biznes (gdy organizator start-upu odrzucił to, czego nie posiada, zaś oferuje rynkowi, rozpowszechnia za opłatą hobby, czyli swoje preferencje i umiejętności handlowe), obejmują: znajdywanie niszy rynkowej, której nie dostrzegły już istniejące firmy; rozwój w nowej branży, która szybko rośnie.

Autorzy wskazali zaangażowanie funduszy dla firm i dokonali analizy szeregu postulatów. Poza tym zbadali definicję terminu start-up i przedstawili swe określenie. Przeprowadzili również analizę procesów regulacyjnych dotyczących start-upów, postępującego kryzysu w gospodarce oraz koncentrowania się na inwestycjach w projektach biznesowych.

Należy podkreślić, że opracowanie to wymaga uzupełnienia o szczegółowe części składowe w kontekście ich bezpośredniego wdrażania na rynku start-upów w branży filatelistycznej shahiv (ukr. шагив) oraz pierwszych z nowych projektów biznesowych w środowisku.

Słowa kluczowe: start-up, drobna przedsiębiorczość, pomysły na biznes, inwestycje.

Kody JEL: G32, L26

Anna Maria Wiśniewska

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

Perspektywy rozwoju turystyki biznesowej dla Ukrainy

Streszczenie

Turystyka biznesowa to jeden z bardziej dochodowych sektorów gospodarki. Rozwojowi podróży służbowych sprzyjają powiększanie bazy kongresowo-konferencyjnej, globalizacja gospodarki, Internet, potrzeby nawiązywania kontaktów, przekazywania informacji, współpracy, wymiany doświadczeń, szkoleń, spotkań integracyjnych i motywacyjnych.

Celem artykułu jest zaprezentowanie, w jaki sposób turystyka biznesowa wpływa na rozwój gospodarczy poszczególnych regionów Ukrainy i całego kraju.

Zawarto w nim między innymi informacje dotyczące aktywizacji środowiska, poprawy bazy noclegowej i gastronomicznej, zwiększania się handlu i usług, a także angażowania dużych zasobów ludzkich do obsługi gości.

Słowa kluczowe: turystyka biznesowa, turystyka, rozwój turystyki.

Kody JEL: Z32

Prospects for the Development of Business Tourism for Ukraine

Summary

Business tourism is the most profitable sector. The growth of convention and conference base, as well as the globalisation of the economy and the Internet, but also the need for establishing contacts and transfer of information, the need for cooperation, exchange of experience, training, team building and motivational meetings, encourage the development of business travel.

The main purpose of this article is to present how business tourism influences the economic growth of particular parts of Ukraine as well as the entire country.

The article includes information about the mobilisation of communities, improvement of the accommodation base, the growth of trade and services, as well as the significant involvement of human resources in guests service.

Key words: business tourism, tourism, tourism development.

JEL codes: Z32

Marlena Plebańska

Akademia Finansow i Biznesu Vistula – Warszawa

Realizacja wdrożenia strategii cyfryzacji szkoły na przykładzie realizacji projektu Strategia dla Edukacji na Nowo z TIK w tle

Streszczenie

Celem artykułu jest prezentacja możliwości wdrożenia cyfrowych technologii w szkole na poziomie kształcenia K12. W artykule opisano praktyczne doświadczenia wynikające z realizacji projektu wdrożenia Strategii dla edukacji na Nowo z wykorzystaniem nowych technologii edukacyjnych. Przedstawiony przykład stanowić może wzorcowy schemat postępowania szkoły planującej wdrożenie oraz realizację zajęć z wykorzystaniem nowych technologii edukacyjnych.

Słowa kluczowe: nowe technologie, e-edukacja, TIK – Technologie Informacyjno-Komunikacyjne, cyfryzacja.

Kody JEL: I21, J24, M15

Implementation of the School Digitisation Strategy on the Example of Implementation of the Project “Anew Education Strategy” with the ICT in the Background

Summary

An aim of the article is to present the possibilities of implementation of digital technologies at school at the education level K12. In her article, the author described the practical experience issuing from the implementation of the project “Anew Education Strategy” with the use of  new educational technologies. The presented example may be a model scheme of conduct by the school planning introduction and implementation of classes with the use of new educational technologies.

Key words: new technologies, e-education, ICT (information and communication technologies), digitisation.

JEL codes: I21, J24, M15

Agnieszka Knap-Stefaniuk

Akademia Finansow i Biznesu Vistula – Warszawa

Wyzwania we współczesnej edukacji – znaczenie wiedzy z zakresu psychologii rozwojowej, nowe role nauczyciela i kształcenie dorosłych

Streszczenie

Celem artykułu jest pokazanie roli znajomości zagadnień z zakresu psychologii rozwojowej w pracy nauczyciela, identyfikacja nowych rol nauczycieli oraz wskazanie znaczenia kształcenia dorosłych we wspołczesnej edukacji. Bazując na licznych źrodłach udowodniono, że wyzwania związane ze wspołczesną edukacją są bardzo duże. W pierwszej części artykułu uzasadniono, że wiedza z zakresu psychologii rozwojowej ma duży wpływ na właściwe postępowanie nauczyciela i budowanie relacji z uczniami. W dalszej kolejności wykazano, że odpowiedzialność za edukację kolejnych pokoleń wymaga od nauczycieli występowania w nowych rolach. Szczegolnie istotne są role związane ze wspieraniem aktywności edukacyjnej uczniow, aby ich osiągnięcia były większe niż nauczycieli, wychodzenie poza schematy i dotychczasowe sposoby działania oraz myślenia. Zaangażowanie uczniow, ich chęć do zdobywania wiedzy powinna być wynikiem odpowiedniego rozpoznania przez nauczycieli ich zdolności i zainteresowań oraz potrzeb i oczekiwań. W ostatniej części artykułu podkreślono, że istotnym wyzwaniem we wspołczesnej edukacji jest także kształcenie dorosłych. Szybko zmieniająca się wokoł nas rzeczywistość oraz konieczność podnoszenia kwalifikacji i rozwoju umiejętności wymuszają dużą aktywność w tym obszarze. Na podstawie źrodeł literaturowych udowodniono, że o sukcesie każdej wspołczesnej szkoły decydują przede wszystkim nauczyciele, ktorzy potrafią z pasją i zaangażowaniem przekazywać uczniom wiedzę, inspirując ich do odważnego i kreatywnego poszukiwania nowych rozwiązań.

Słowa kluczowe: nauczyciel, edukacja, szkoła, psychologia rozwojowa, kształcenie dorosłych.

Kody JEL: I2, I20, I21, I25

Challenges in the Contemporary Education – Importance of Knowledge in the Area of Developmental Psychology, New Roles of the Teacher and Adult Education

Summary

An aim of the article is to show the role of knowledge of the issues in the area of developmental psychology in the work of teacher, to identify new roles of teachers as well as to indicate the importance of adult education in the contemporary education. Based on numerous sources, the author proved that the challenges related to the contemporary education are very big. In the first part of the article, she justified that the contemporary education in the area of developmental psychology has a great impact on the proper conduct of the teacher and building their relations with pupils/students. Further on, she showed that responsibility for education of next generations requires from teachers playing new roles. Particularly important are the roles connected with the support provided for pupils’ educational activity in order to make it their achievements could be greater than those of teachers, exceeding the schemes and the hitherto ways of acting and thinking. Pupils’ commitment, their desire to acquire knowledge should be a result of a proper recognition by teachers of their abilities as well as needs and expectations. In the last part of the article, the author emphasised that a crucial challenge in the contemporary education is also adult education. The quickly altering reality around us and the need to raise one’s qualifications and the level of skills force a great activity in this area. Based on the literature sources, the author proved that the success of every contemporary school is determined, first of all, by teachers who are able with passion and commitment convey knowledge to pupils inspiring them to seek in a courageous and creative way new solutions.

Key words: teacher, education, school, developmental psychology, adult education.

JEL codes: I2, I20, I21, I25

Dietetyka

Ewa Czarniecka-Skubina, Artur Głuchowski

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Dorota Nowak

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji - Warszawa

Systemy technologiczne produkcji potraw stosowane w żywieniu zbiorowym

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie i porównanie systemów technologicznych produkcji potraw stosowanych w żywieniu zbiorowym. Pracę przygotowano na podstawie przeglądu literatury.

Przedstawiono zasady nowoczesnych technologii produkcji potraw: cook-chill, cook-freeze, sous-vide i porównano je z technologiami konwencjonalnymi: cook-serve, cook-hold-serve. Wskazano, że tradycyjne technologie w żywieniu zbiorowym nie zawsze mogą być stosowane, głównie z przyczyn organizacyjnych. Wśród zalet nowoczesnych technologii mających wymiar praktyczny wymieniono aspekty organizacyjne produkcji, wysoką wartość odżywczą i jakość sensoryczną żywności, a także aspekty jej bezpieczeństwa zdrowotnego oraz możliwość przesunięcia wybranych operacji w czasie i przestrzeni. Podkreślono, że stosowanie nowych technologii wymaga permanentnych szkoleń personelu, gdyż wymagają one odpowiednich reżimów technologicznych i higienicznych. Podejmując decyzję o wyborze najkorzystniejszej, w danych warunkach, technologii należy uwzględnić wiele aspektów: pożądany asortyment, wielkość produkcji, wymagania konsumentów, dostępną infrastrukturę i wyposażenie oraz kwalifikacje personelu.

Słowa kluczowe: żywienie zbiorowe, jakość potraw, systemy technologiczne.

Kody JEL: O43, O47, D02

Technological Systems of Dishes Production Applied in Catering

Summary

The aim of the article was to present and compare technological systems of food production that are used in the catering industry. The paper was based on a literature review.

The principles of modern cooking technology: cook-chill, cook-freeze and sous-vide were presented and compared to the conventional technologies like cook-serve and cook-hold-serve. The review has shown that traditional technologies in catering industry may not always be used, mainly due to the organisational reasons.

Among the advantages of modern technologies with their practical dimension: organisational aspects of production, high nutritional value and sensory quality of food as well as food safety aspects and the possibility to move the selected operations in time and space may be listed.

It was emphasised that regular staff training during use of the new technologies is needed, because it requires appropriate technological and hygienic regimes. When choosing the most appropriate technology many aspects like desirable assortment, production volume, consumer requirements, facility infrastructure, equipment and staff qualifications should be taken into account.

Key words: catering, quality of dishes, technological systems.

JEL codes: O43, O47, D02

Natalia Grzebisz

Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach

Żywność funkcjonalna w diecie sportowców

Streszczenie

Rynek żywności funkcjonalnej dobrze rozpowszechniony i znany jest w Japonii, w której badany jest od lat 80. XX wieku. Współcześnie obejmuje w tym kraju produkcję przemysłową. Mimo wzrostu zainteresowania tym tematem w Stanach Zjednoczonych i Europie, produkty te nadal nie są właściwie identyfikowane w społeczeństwie. Często mylone z żywnością wzbogaconą, suplementami diety czy ekożywnością, stanowią problem w określeniu i świadomym wyborze przez konsumentów. Specjalną grupę stanowią odżywki dla sportowców, wspierające możliwości fizyczne i psychiczne organizmu. Celem artykułu jest przedstawienie działania odżywek wysokobiałkowych, węglowodanowo białkowych oraz białkowych w aspekcie treningu sportowego na podstawie przeglądu dostępnej literatury. Analiza tej wiedzy ma przedstawić implikacje praktyczne i społeczne z zakresu żywności funkcjonalnej w diecie sportowców.

Słowa kluczowe: żywność funkcjonalna, odżywianie, diety, sportowcy.

Kody JEL: I12

Functional Food in Sportsmen’s Diet

Summary

The market for functional food is well popularised and known in Japan where it has been surveyed since the 1980s. Contemporarily, it comprises in this country the industrial production. Despite the growth in interest in this topic in the United States and Europe, these products still are not properly identified in the society. They are often confused with enriched food, dietary supplements or organic food and pose a problem in determination thereof and conscious selection by consumers. A special group is nutraceuticals for sportsmen supporting the body’s physical and psychical abilities. An aim of the article is to present the action of high-protein, carbohydrate-protein and protein nutraceuticals in the aspect of sport training on the grounds of an overview of the accessible literature. An analysis of this knowledge is to present the practical and social implications in the sphere of functional food in sportsmen’s diet.

Key words: functional food, nutrition, diets, sportsmen.

JEL codes: I12

Małgorzata Janczar-Smuga

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Ewa Gondek

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji - Warszawa

Wpływ dodatku preparatów zawierających inulinę na cechy sensoryczne wybranych produktów żywnościowych

Streszczenie

W ostatnich latach, zarówno w Polsce, jak i na świecie obserwuje się ciągły wzrost zainteresowania żywnością funkcjonalną. Świadomość żywieniowa konsumentów wzrasta, a wraz z nią ich zainteresowanie produktami spożywczymi, które nie tylko zaspokajają podstawowe potrzeby organizmu, lecz także pozytywnie wpływają na jego funkcjonowanie. Jednym z takich produktów jest inulina. Jest to rozpuszczalny błonnik pokarmowy, naturalny węglowodan, nietrawiony przez organizm ludzki. Wiele produktów zawiera dużą ilość błonnika, jednak trudno pokryć jego dzienne zapotrzebowanie w niezbilansowanej diecie.

Celem pracy była formulacja preparatów prebiotycznych zwiększających podaż błonnika w diecie, wzbogaconych dodatkiem witamin i minerałów niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka oraz ocena wpływu dodatku tych preparatów na cechy sensoryczne wybranych produktów żywnościowych.

Wyselekcjonowana grupa osób oceniała badane wyroby sensorycznie, metodą punktową, polegającą na ustaleniu wybranych cech jakościowych badanych produktów. Uzyskane wyniki analiz sensorycznych produktów wzbogacanych w witaminy, minerały i błonnik pokarmowy – inulinę, wskazują na korzystny wpływ dodatku tych substancji na ogólne walory sensoryczne produktu, a także na jego potencjalne walory żywieniowe.

Słowa kluczowe: dieta, inulina, błonnik, żywność prozdrowotna, witaminy, minerały.

Kody JEL: I12

The Effect of Addition of Supplements Containing Inulin in Sensory Features of the Selected Foodstuff

Summary

In the recent years, both in Poland and around the world, the continuous growth of interest in functional food is observed. The consumers are increasingly interested in food that positively affects body functions. Inulin is a type of water-soluble prebiotic fibre, not digested in the human organism. There are plenty of foods containing high amount of dietary fibre; however, it’s difficult to cover its daily requirement in an unbalanced diet. The aim of the study was to formulate the prebiotic supplements containing inulin, vitamins and minerals as well as to evaluate the effect of its addition on sensory features of the selected foodstuff. The selected group of people evaluated foods using the 5-point method. Products with inulin, vitamins and minerals were characterised by better sensory values in comparison to control samples.

Key words: diet, inulin, dietary (prebiotic) fibre, functional food, vitamins, minerals.

JEL codes: I12

Mariusz Jaworski, Mirosława Adamus

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji - Warszawa

The Role of Health-Related Suggestibility and Sense of Responsibility for Health in Students’ Emotional Eating

Summary

Purpose of the article: The aim of this article was to evaluate the relationship between the selected psychological factors (sense of responsibility for one’s health, health-related suggestibility) and the level of emotional eating in students from the dietetics faculty.

Research methodology/approach: The study procedure included a cross-sectional study which was carried out in a group of 130 individuals between the ages from 17 to 47 years old (the mean age was 21.4 years old; SD = 3.95). The sample group consisted of 56.2% of physiotherapy students (n = 73) and 43.8% of dietetics students (n = 57).

Key findings/analysis: The analysed groups did not differ in terms of the emotional eating. Dietetics students were characterised by a higher level of health-related suggestibility than physiotherapy students. There was a positive correlation between the intensity of emotional eating and the severity of media health-related suggestibility in the group of students with a lower level of global sense of responsibility for health.

Practical implications: The results suggest that special courses in dietetics curriculum should be implemented. It could allow academic teachers an adequate response in the context of ‘new’ nutritional information in media.

Social implications: The results of this study provided very important information for a better understanding of young adults’ behaviour in the context of emotional eating.

Article category: research article.

Key words: emotional eating, health-related suggestibility, the sense of responsibility for health, dietetics, physiotherapy

JEL codes: I18

Rola podatności na sugestię w zdrowiu i poczucie odpowiedzialności za zdrowie w emocjonalnym żywieniu studentów

Streszczenie

Cel artykułu: analiza związku między wybranymi zmiennymi psychologicznymi (poczucie odpowiedzialności za zdrowie, podatność na sugestię w zdrowiu) i nasileniem żywienia emocjonalnego wśród studentów z kierunku dietetyka.

Rodzaj wykorzystanej metodologii badawczej/podejścia: procedura badania obejmowała badania przekrojowe przeprowadzone w grupie 130 osób w wieku od 17 do 47 lat (średni wiek wynosił 21,4; SD=3.95). Grupa osób badanych składała się z 56,2% studentów fizjoterapii (n=73) oraz 43,8% studentów dietetyki (n=57).

Główne wyniki badań/analiz: analizowane grupy nie różniły się pod względem żywienia emocjonalnego. Studenci dietetyki cechowali się wyższym nasileniem podatności na sugestię w zdrowiu niż studenci fizjoterapii. Zaobserwowano dodatnią zależność miedzy żywieniem emocjonalnym a nasileniem medialnej podatności na sugestię w zdrowiu u studentów z niskim nasileniem poczucia odpowiedzialności za zdrowie.

Implikacje praktyczne: wyniki sugerują, że w programie nauczania dietetyki powinny być wprowadzone specjalne przedmioty, które pozwolą nauczycielom akademickim na adekwatne reagowanie na nowe informacje żywieniowe w mediach.

Implikacje społeczne: wyniki dostarczyły bardzo ważnych informacji dla lepszego zrozumienia zachowań młodych dorosłych w kontekście żywienia emocjonalnego.

Kategoria artykułu: artykuł badawczy.

Słowa kluczowe: żywienie emocjonalne, podatność na sugestię w zdrowiu, poczucie odpowiedzialności za zdrowie, dietetyka, fizjoterapia.

Kody JEL: I18

Alicja Kucharska, Mateusz Wiski, Beata Sińska, Mariusz Panczyk

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Zwyczaje związane z zakupami w sklepikach szkolnych oraz opinie uczniów na temat zmian w ich asortymencie po wprowadzeniu Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015 roku dotyczącego żywienia w placówkach oświatowych

Streszczenie

Sklepiki szkolne stanowią ważny element polityki zdrowotnej, mającej na celu zapobieganie nadwadze, otyłości oraz niedożywieniu wśród uczniów. Oferowanie w nich odpowiednich produktów może kształtować prozdrowotne nawyki żywieniowe. Celem pracy było poznanie zwyczajów związanych z zakupami w sklepikach szkolnych oraz opinii uczniów na temat zmian w ich asortymencie po wprowadzeniu Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015 roku. Badaniem objęto 394 uczniów szkół podstawowych z Warszawy i Łomży. Zastosowano technikę ankiety audytoryjnej. U 38% uczniów stwierdzano nadmierną masę ciała. Większość respondentów była niezadowolona ze zmian w asortymencie (70%) i wyraziła opinię, że były one niepotrzebne (61%). Ponad jedna trzecia ankietowanych deklarowała rzadsze zakupy po wprowadzeniu zmian (34%), a także chciała powrotu do sklepików szkolnych produktów zabronionych (słodkich przekąsek – 50%, słonych przekąsek – 40%, słodkich napojów – 20% oraz słodkich bułek – 20%). Uzyskane wyniki skłaniają do wniosku, że wprowadzenie zmian w sposobie żywienia uczniów jest konieczne, jednakże, aby uzyskać ich akceptację, należy poprzedzić je edukacją skierowaną do wszystkich członków społeczności szkolnej.

Słowa kluczowe: zwyczaje żywieniowe, dzieci, młodzież, sklepiki szkolne.

Kody JEL: I12

Habits Related to School Shops and Students’ Opinions on the Changes Made in Product Range Following the Implementation of the Minister of Health Regulation of 26^th August 2015 Concerning Nutrition Standards in Educational Institutions.

Summary

School shops constitute a vital part of the health policy which aims to prevent overweight, obesity and malnutrition among pupils. Offering the right kinds of products can help foster healthy eating habits. The aim of the paper was to discover students’ habits related to buying at the school shop and students’ opinions on the changes in product choice following the Minister of Health Regulation of 26^th August 2015. The study comprised 394 elementary school students from Warsaw and Łomża. The survey was conducted as an auditorium questionnaire. 38% of students exhibited excess body weight. Most of the respondents were unhappy about the changes in the product range (70%) and expressed their opinion that the changes were unnecessary (61%). Over one third of the respondents reported lower shopping frequency after the changes were introduced (34%) and wanted the shops to reintroduce the banned products (sweet snacks - 50%, savoury snacks - 40%, sweet beverages - 20%, and sweet pastries - 20%). The results lead to the conclusion that the changes in students’ diet are necessary, but for them to be accepted, the changes need to be preceded by an educational programme directed to all members of the school community.

Key words: eating habits, children, youth, school shops.

JEL codes: I12

Mirosława Adamus, Krzysztof Owczarek

Warszawski Uniwersytet Medyczny

Mariusz Jaworski

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji – Warszawa

Difficult Situations in the Profession of a Dietitian-Therapist

Summary

Occupational stress and burnout syndrome can lead to many negative individual, social and economic consequences. Dietitians’ occupational stress is associated with many aspects. One of them is the need for flexible responses to the needs of clients and patients. Another, related to the existing knowledge, is the capability to select and assess the dynamically growing media space content concerning the nutritional value of various products, as acquired through the use of modern technologies. Dietitians face the challenge of the stereotypes associated with eating; changing patients’ or clients’ bad habits of eating is a challenge often causing frustration.

Frustration, external and internal conflicts are the most difficult situations in the workplace. They can exacerbate the stress associated with the profession and consequently lead to unpleasant consequences in the form of occupational burnout. In order to counter this, it is necessary to increase the employees’ own resources and changing the conditions and organisation of work.

Key words: functioning as a dietitian, occupational stress, occupational burnout, coping with stress, difficult situations.

JEL codes: I18

Trudne sytuacje w pracy dietetyka-terapeuty

Streszczenie

Stres zawodowy i zespół wypalenia zawodowego może prowadzić do negatywnych konsekwencji w wymiarze indywidualnym, społecznym i ekonomicznym. W pracy dietetyka- terapeuty stres wiąże się z wieloma aspektami. Jednym z nich jest konieczność elastycznego reagowania na potrzeby zgłaszających się klientów i pacjentów. Kolejnym, wiążącym się z posiadaną wiedzą, jest umiejętność dokonywania selekcji i oceny dynamicznie rosnącej w przestrzeni medialnej ilości informacji na temat wartości odżywczych produktów, pozyskiwanych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Wyzwaniem są stereotypy związane z odżywianiem się; zmiana nieprawidłowych nawyków żywieniowych pacjentów czy klientów jest wyzwaniem, niosącym często poczucie frustracji.

Najczęstszymi sytuacjami trudnymi w pracy zawodowej są frustracja oraz konflikty interpersonalne i intrapsychiczne. Mogą one nasilać stres związany z wykonywanym zawodem i prowadzić do przykrych skutków w postaci wypalenia zawodowego. Aby temu przeciwdziałać, konieczne jest zwiększenie zasobów własnych pracowników oraz zmiany warunków i organizacji pracy.

Słowa kluczowe: funkcjonowanie w zawodzie dietetyka, stres zawodowy, zespół wypalenia zawodowego, radzenie sobie ze stresem, sytuacje trudne.

Kody JEL: I18

Aleksandra Jedlińska

Dorota Witrowa-Rajchert

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Różnorodność środków aromatyzujących, ich skład chemiczny a zapis na etykietach

Streszczenie

Dlaczego będąc przeziębionymi nie odczuwamy smaku potraw? Jaką rolę w odbiorze smaku odgrywa zmysł węchu? Dlaczego w przypadku pozostałych dodatków do żywności na etykiecie zapisane są konkretne nazwy związków chemicznych, ewentualnie ich nr „E”, a w przypadku aromatów spożywczych nie? Kiedy stosuje się zapis na etykiecie „naturalny aromat X z innymi naturalnymi aromatami”, kiedy „naturalny środek aromatyzujący X”, kiedy „naturalny aromat”, a kiedy „aromat”?

Celem artykułu jest pokazanie znaczenia zmysłu węchu w obiorze wrażeń smakowo-zapachowych, omówienie składu chemicznego aromatów i ich zapisu na produktach spożywczych.

Słowa kluczowe: technologia żywności, aromaty spożywcze, znakowanie żywności.

Kody JEL: I12

Variety of Food Aromas, Their Chemical Composition and Labelling

 Summary

Why, when we have a cold, we don’t feel taste of food? What role does the sense of smell play in the perception of taste? Why in case of other food additives, names of specific chemical compounds, or their E number are written on the label, but in the case of food aromas it is not written? When on the label is used ‘natural aroma X with other natural aromas’ when ‘natural flavouring X’ when ‘natural aroma’ and when ‘aroma’?

The aim of this article is to demonstrate the importance of the sense of smell in taste perception, discussion about chemical composition of food aromas and their record on food labels.

Key words: food technology, food aromas, food labelling.

JEL codes: I12

Nr 1(51)/2017

Grażyna Bartkowiak

Akademia Marynarki Wojennej w Gdyni

Agnieszka Krugiełka

Politechnika Poznańska

Nauczyciele akademiccy o rozbudzaniu twórczego myślenia u studentów i o mądrości dojrzałych przedstawicieli swojego środowiska

Streszczenie

Przedmiotem rozważań jest troska o rozwój twórczego myślenia i problematyka potencjału intelektualnego dojrzałych przedstawicieli środowiska akademickiego (pracowników naukowo-dydaktycznych 65 plus).

W artykule zidentyfikowano czynniki ograniczające - bariery i wspierające kreatywne myślenie zarówno na poziomie organizacji procesu dydaktycznego, jak i poszczególnych grup interesariuszy: instytucji zajmujących się edukacją nauczycieli akademickich i studentów. Drugim celem było uzyskanie odpowiedzi na pytanie: czy dojrzali nauczyciele akademiccy charakteryzują się mądrością oraz jak kształtują się preferencje ich młodszych i starszych kolegów dotyczące elementów tej mądrości? W empirycznej części artykułu zamieszczono wyniki badań kwestionariuszowych, przeprowadzonych w grupie 72 młodszych i starszych nauczycieli akademickich (oraz 222 studentów). Okazało się, że:

- nauczyciele akademiccy formułują wiele cennych postulatów, sprzyjających rozwojowi kreatywnego myślenia studentów i dotyczących ich własnego rozwoju;

- młodsi pracownicy akademiccy przywiązują dużą wagę do kompetencji interpersonalnych jako atrybutu mądrości ich starszych kolegów.

Słowa kluczowe: kreatywne myślenie, mądrość nauczycieli akademickich 65 plus.

Kody JEL: I23

Academic Teachers on the Awakening of Students’ Creative Thinking and on Wisdom of Mature Representatives of Their Community

Summary

The subject matter of considerations is concern about the development of creative thinking and problems of the intellectual potential of mature representatives of the academic community (academic workers aged 65+).

In their article, the authors identified the limiting factors, barriers, and those supporting creative thinking both at the level of organisation of the didactic process and individual groups of stakeholders: the institutions dealing with education of academic teachers and students. The second objective was to receive an answer to the question: Are mature academic teachers characterised by wisdom and how are their younger and elder colleagues’ preferences related to the elements of that wisdom shaped? In the empirical part of the article, the authors included findings of the questionnaire-based surveys carried out in a group of 72 younger and elder academic teachers (and 222 students). It appeared that:

- academic teachers formulate many valuable postulates conducive to the development of students’ creative thinking and concerning their own development;

- young academic teachers pay a great attention to interpersonal competencies as an attribute of wisdom of their elder colleagues.

Key words: creative thinking, wisdom of academic teachers aged 65+.

JEL codes: I23

Justyna Berniak-Woźny

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Skuteczna edukacja w zakresie Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR) jako wyzwanie dla szkół biznesu

Streszczenie

Celem rozważań jest przedstawienie istoty edukacji przyszłych menadżerów w zakresie Społecznej Odpowiedzialności Biznesu (CSR) oraz sformułowanie zaleceń dotyczących edukacji w tym obszarze dla szkół biznesu. W artykule przedstawiono istotę koncepcji CSR oraz omówiono aktualne trendy w jej rozumieniu przez szeroko rozumiany biznes z uwzględnieniem stosowanych formuł i narzędzi. Następnie na podstawie dostępnych badań zaprezentowano stan wiedzy na temat CSR w społeczeństwie, wśród menadżerów i studentów kierunków biznesowych na świecie i w Polsce. W ostatniej części artykułu omówiono istniejące standardy edukacji w zakresie CSR i zrównoważonego zarządzania w zakresie programów, treści oraz metod kształcenia. Na bazie przeprowadzonych badań literaturowych sformułowano rekomendacje dla polskich szkół biznesu w zakresie zintegrowanego kształcenia w obszarze CSR i odpowiedzialnego zarządzania. Artykuł jest przeglądem literatury.

Słowa kluczowe: CSR, odpowiedzialne zarządzanie, etyka biznesu, metody dydaktyczne.

Kody JEL: M14, M31

Effective Education in the Area of Corporate Social Responsibility (CSR) as a Challenge for Business Schools

Summary

An aim of considerations is to present the essence of education of future managers as regards corporate social responsibility (CSR) and to formulate recommendations concerning education in this area for business schools. In her article, the author presented the essence of the CSR concept and discussed the up-to-date trends in understanding thereof by business in a broad sense, taking into account the applied formulas and tools. Next, based on the accessible research, she presented the state of knowledge of CSR in the society, among managers and students in the business fields of studies across the world and in Poland. In the last part of the article, the author discussed the existing standards of education as regards CSR and sustainable management in the area of curricula, contents and methods of education. Based on the carried out literature studies, she formulated recommendations for Polish business schools as regards the integrated education in the area of CSR and responsible management. The article is an overview of literature.

Key words: CSR, responsible management, business ethics, didactic methods.

JEL codes: M14, M31

Katarzyna Cymbranowicz

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

The Phenomenon of Underemployment and the Concept of Flexicurity in the Labour Market in Poland

Summary

In the research article entitled The phenomenon of underemployment and the concept of flexicurity in the labour market in Poland, the issues, which relate to ‘incomplete’ employment, are discussed. Theoretical considerations are focused on the terminological and methodological problems related to the interpretation of the concept of underemployment both in Polish and foreign literature. Furthermore, the relations between the phenomenon of underemployment and the concept of employment flexibility and security are presented, since they are extremely important from the perspective of the contemporary labour market. The theoretical analysis is complemented by a statistical analysis of empirical data that illustrates the current scale of the phenomenon of underemployment in the labour market in Poland. The article adopts the research thesis that there is a problem of ‘incomplete’ employment in Poland. Therefore, the aim of this paper is to attempt to identify the scale of this phenomenon in the Polish labour market. Implementation of this objective will be possible owing to the study of national and foreign literature and the conducted statistical analysis of selected indicators of the labour market in the context of this phenomenon, obtained from the database of the European Labour Force Survey (LFS).

Key words: labour market, underemployment, flexicurity, flexible (alternative) forms of employment.

JEL codes: F22, J15, J60, J61, O15

Zjawisko niepełnego zatrudnienia a koncepcja flexicurity na rynku pracy w Polsce

Streszczenie

W artykule badawczym pt. „Zjawisko niepełnego zatrudnienia a koncepcja flexicurity na rynku pracy w Polsce” omówiono zagadnienia odnoszące się do „niepełnego” zatrudnienia. Rozważania teoretyczne koncentrują się na problemach terminologicznych i metodologicznych dotyczących interpretacji koncepcji niepełnego zatrudnienia (ang. underemployment) zarówno w literaturze polskiej, jak i zagranicznej. Co więcej, przedstawiono relacje między zjawiskiem niepełnego zatrudnienia a koncepcją elastyczności i bezpieczeństwa zatrudnienia, ponieważ są one niezwykle istotne z punktu widzenia współczesnego rynku pracy. Analizę teoretyczną uzupełnia analiza statystyczna danych empirycznych, które ilustrują obecną skalę zjawiska niepełnego zatrudnienia na rynku pracy w Polsce. W artykule przyjęto tezę badawczą, że w Polsce istnieje problem „niepełnego” zatrudnienia, zatem celem tego artykułu jest próba określenia skali tego zjawiska na polskim rynku pracy. Realizacja tego celu będzie możliwa dzięki zbadaniu literatury krajowej i zagranicznej oraz przeprowadzonej analizie statystycznej wybranych wskaźników rynku pracy w kontekście tego zjawiska, uzyskanych z bazy danych europejskiego badania siły roboczej.

Słowa kluczowe: rynek pracy, niepełne zatrudnienie, flexicurity, elastyczne (alternatywne) formy zatrudnienia.

Kody JEL: F22, J15, J60, J61, O15

Piotr Dominik

Szkoła Główna Turystyki i Rekreacji w Warszawie

Izabela Czarnota-Kosonóg

Metodyka i warsztat kształcenia kadry hotelarskiej w szkołach średnich

Streszczenie

Celem opracowania jest analiza zarówno procesu nauczania, ze szczególnym uwzględnieniem metod, jak i pomocy dydaktycznych w nim użytych mających na celu efektywne kształcenie kadr hotelarskich na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej.

W artykule omówiono najefektywniejsze metody nauczania, a wśród nich metodę projektu, metodę symulacyjną i wiele innych.

W opracowaniu zamieszczono omówienie wyników badania ankietowego skierowanego do nauczycieli przedmiotów zawodowych zarówno o charakterze teoretycznym jak i praktycznym. Zwrócono uwagę na przygotowanie merytoryczne i zawodowe nauczycieli, a także stan bazy dydaktycznej, wyposażenie pracowni hotelarskich. Szczególną atencją obdarzono kwestię pomocy dydaktycznych, ich dostępności i jakości.

Słowa kluczowe: edukacja, metodyka, hotelarstwo szkolnictwo zawodowe, szkolnictwo średnie.

Kody JEL: L83

Methodology and Technique of Education of the Hotel Staff at Secondary Schools

Summary

An aim of the study is to analyse both the process of teaching, with a particular consideration of methods and didactic tools used therein aimed at an effective education of the hotel staff at the level of upper-secondary schools.

W their article, the authors discussed the most effective methods of teaching, among them the project method, simulation method and many other ones.

The study includes discussion of results of the survey directed to teachers of vocational subjects both of the theoretical and practical nature. The authors paid attention to the meritorious and vocational preparedness of teachers as well as the state of the didactic base and equipment of hotel business workshops. A particular attention is paid to the issue of didactic tools, accessibility and quality thereof.

Key words: education, methodology, hotel industry, vocational education, secondary education.

JEL codes: L83

Elżbieta Jędrych

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Maciej Szczepańczyk

Politechnika Łódzka

O potrzebie innowacji społecznych w kształceniu ustawicznym Polaków (Lifelong Learning)

Streszczenie

Współczesne gospodarki stawiają wysokie wymagania społeczeństwom dotyczące ciągłej aktualizacji posiadanej wiedzy, kształtowania postaw w kierunku przedsiębiorczości i kreatywności. Rozwój koncepcji „kształcenia przez całe życie” (Lifelong Learning) stanowi jeden z priorytetów działań w edukacji na świecie i w UE. Badania wykazują, że dorośli Polacy kształcą się i doskonalą zdecydowanie rzadziej niż mieszkańcy pozostałych państw UE. Środki, które Polska otrzymuje na ten cel z różnych funduszy europejskich, nie zmieniają tej sytuacji. Zdaniem Autorów, polskiej edukacji dla dorosłych potrzebne są innowacje społeczne, przez które rozumie się nowe idee, procesy, sposoby działania, których celem jest zaspokojenie bieżących i przyszłych potrzeb związanych z ciągłym uzupełnianiem wiedzy. Potrzeby i wyzwania w obszarze edukacji dla dorosłych stają się coraz bardziej „palące”. Celem rozważań jest ukazanie, jak innowacje społeczne mogą stać się dźwignią zmian systemowych.

Słowa kluczowe: kształcenie ustawiczne, edukacja przez całe życie, Lifelong Learning, innowacje społeczne.

Kody JEL: O35

On the Need for Social Innovations in Poles’ Lifelong Learning

Summary

The contemporary economies pose high requirements before the societies concerning updating knowledge they have acquired, formation of attitudes towards enterprise and creativeness. The development of the concept of lifelong learning is one of the priorities of measures undertaken in education across the world and in the EU. Research shows that adult Poles are learning and training definitely more seldom than the citizens of other EU member states. The means Poland receives for this purpose from various European funds do not alter this situation. In authors’ opinion, the Polish adult education needs social innovations understood as new ideas, processes and practices whose aim is to meet the current and future needs related to the continuous knowledge development. The needs and challenges in the area of adult education are more and more urgent. An aim of considerations is to show how social innovations may become a lever for systemic changes.

Key words: continuous education, lifelong learning, social innovations.

JEL codes: O35

Agnieszka Knap-Stefaniuk

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Eva Ambrozová

Newton College, Brno, Czechy

Komunikacja i asertywność jako ważne kompetencje współczesnego nauczyciela

Streszczenie

Celem rozważań jest podkreślenie wagi, analiza i ocena szczególnie istotnych kompetencji współczesnego nauczyciela, głównie komunikacji, a także asertywności.

Autorki, w nawiązaniu do różnych źródeł, udowadniają, że szczególną rolę w procesie kształtowania dobrych, pozytywnych relacji między nauczycielem i uczniem odgrywa komunikacja. W pierwszej części artykułu autorki wskazują, że właściwa komunikacja jest spoiwem każdej szkoły, pozwala na efektywne funkcjonowanie zarówno placówki edukacyjnej, jak i poszczególnych klas czy grup uczniów, wpływa na poczucie przynależności do danego środowiska i zachęca wszystkich - nauczycieli, uczniów oraz dyrektora i rodziców do wspólnego działania.

W następnej części artykułu autorki podkreślają, że nauczyciel w XXI wieku powinien posiadać aktualną, uzupełnianą na bieżąco wiedzę na temat skutecznych sposobów komunikowania się ze wszystkimi pokoleniami. Mając na uwadze różnice pokoleniowe, nie ma takich możliwości, aby współcześnie stosować te same rozwiązania komunikacyjne
w edukacji jak obowiązujące wcześniej.

W ostatniej części artykułu autorki zwracają uwagę, że każdy uczeń ma prawo do wyrażania swoich opinii, potrzeb, uczuć, poglądów. Asertywność we wzajemnych relacjach nauczyciel-uczeń ma duży wpływ na kształtowanie i promowanie właściwych postaw,
z poszanowaniem praw drugiego człowieka, przede wszystkim z akceptacją jego prawa do samodzielności w wyrażaniu własnego stanowiska w danej sprawie.

W nawiązaniu do licznych źródeł autorki udowodniły, że komunikacja i asertywność to bardzo ważne kompetencje współczesnego nauczyciela, które mają duży wpływ na efektywność nauczania.

Słowa kluczowe: nauczyciel, edukacja, kompetencje nauczyciela, komunikacja, asertywność.

Kody JEL: I2, I20, I21, I25

Communication and Assertiveness as the Core Competencies of the Contemporary Teacher

Summary

An aim of considerations is to emphasise the importance, an analysis and evaluation of the core competencies of the contemporary teacher, mainly communication as well as assertiveness.

The authors, referring to various sources, prove that a particular role in the process of formation of good, positive relations between the teacher and the student is played by communication. In the first part of their article, the authors indicate that proper communication is the glue of every school, allows for an effective functioning of both the educational institution and individual classes or groups of students, affects the sense of affiliation to a given community, and encourages all, teachers, students as well as the headmaster and parents, to common activities.

In the next part of their article, the authors emphasise that the teacher of the 21^st century should have up-to-date, currently supplemented knowledge of the effective ways of communication with all generations. Taking into consideration the generation-specific differences, it is not possible to apply contemporarily the same communication solutions in education as were in force earlier.

In the last part of the article, they pay attention that every student has the right to express their opinions, needs, feelings, and views. Assertiveness in mutual relations between the teacher and the student has a major impact on the formation and promotion of relevant attitudes, observing the rights of another human being, first of all, accepting their right to independence in expressing their own stance on a given issue.

Referring to numerous sources, the authors have proved that communication and assertiveness are the core competencies of the contemporary teacher, which have their impact on effectiveness of teaching.

Key words: teacher, education, teacher’s competencies, communication, assertiveness.

JEL codes: I2, I20, I21, I25

Artur Kwasek

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Konieczne kierunki zmian współczesnej edukacji

Streszczenie

Współczesna edukacja to przede wszystkim nabywanie umiejętności praktycznego wykorzystywania zdobytej wiedzy oraz konieczność doświadczania w czasie trwania nauki.

Zmiany społeczno-gospodarcze i technologiczne spowodowane rozwojem i zastosowaniem nowoczesnych technologii teleinformatycznych powodują konieczność przemodelowania dotychczas stosowanych systemów edukacyjnych.

Artykuł stanowi próbę identyfikacji koniecznych kierunków zmian we współczesnej edukacji, przedstawia dobre praktyki i doświadczenia wynikające ze stosowania w dydaktyce akademickiej sytemu e-learning, syntezuje efekty badań dotyczące zmian oferty edukacyjnej uczelni wyższych oraz prezentuje najnowsze trendy na rynku edukacyjnym.

Słowa kluczowe: wiedza, edukacja, e-learning, open and active learning.

Kody JEL: I23

The Necessary Directions of Changes of the Contemporary Education

Summary

The contemporary education is primarily acquisition of practical use of the acquired knowledge and the necessity of experiencing in the course of learning.

The socioeconomic and technological changes caused by the development and application of high teleinformation technologies cause the need to remodel the educational systems applied so far.

The article is an attempt to identify the necessary directions of changes in the contemporary education, presents good practices and experience issuing from the use in academic didactics of the e-learning system, synthetises findings of the research concerning changes of the universities’ educational offer as well as presents the newest trends in the education market.

Key words: knowledge, education, e-learning, open and active learning.

JEL codes: I23

Jacek Nazdrowicz

Politechnika Łódzka

Wyzwania branży IT a kooperacja z uczelniami wyższymi w kontekście kształcenia zasobów ludzkich

Streszczenie

Współczesny sektor IT napotyka trudności w gromadzeniu kandydatów na poszczególne stanowiska, co jest dość zauważalnym inhibitorem innowacyjności i realizacji znacznej części projektów. Istotne jest zatem poszukiwanie nowych sposobów ich pozyskiwania. Jedną z metod jest wczesne reagowanie na brak odpowiednich zasobów ludzkich i zaangażowanie się w edukację na poziomie akademickim. Istotne jest zatem szerokie popularyzowanie zagadnień informatycznych wśród środowisk naukowych i zachęcanie do aktywnego udziału w projektach inicjowanych przez firmy z sektora IT. Celem rozważań jest przybliżenie tej problematyki, jak również określenie obszarów współpracy uczelni i branży IT w celu podwyższenia kompetencji potencjalnych kandydatów do pracy w tym sektorze. Artykuł ma charakter metodologiczny.

Słowa kluczowe: sektor IT, uczelnia, kooperacja, kształcenie.

Kody JEL: I21, M15

The IT Branch’s Challenges and Cooperation with Universities in the Context of Human Resources Education

Summary

The contemporary IT sector faces difficulties in gathering candidates for particular posts, what is quite a noticeable inhibitor of innovativeness and implementation of a considerable part of projects. Therefore, it is important to seek after new ways of acquisition thereof. One of the methods is an early reacting to the lack of adequate human resources and being committed to education at the academic level. Hence, it is important to widely popularise the IT issues among academic community and to encourage an active participating in the projects initiated by companies from the IT sector. An aim of considerations is to bring closer these problems as well as to define the areas of cooperation of universities and the IT branch in order to raise competencies of the potential candidates for jobs in this sector. The article is of the methodological nature.

Key words: IT sector, university, cooperation, education.

JEL codes: I21, M15

 Zbigniew Olesiński

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Menadżerskie wyzwania wobec szkolnictwa wyższego

Streszczenie

Celem rozważań jest zwrócenie uwagi na rolę i znaczenie zarządzania publicznego w procesach modernizacji szkół wyższych. Wymogi wobec szkół wyższych w Polsce określone są przez tak zwany Proces Boloński i Krajowe Ramy Kwalifikacji. Nie przesądzają one jednak o kierunku reformowania szkół wyższych. Wymaga to uelastycznienia struktur organizacyjnych ku strukturom zdecentralizowanym, horyzontalnym, upowszechniania zarządzania procesowego, co ułatwi aktualizację celów, wizji i misji szkoły wyższej, usprawni i odbiurokratyzuje proces decyzyjny.

Zarządzanie procesowe ułatwi także procesy osobowe w szkole wyższej i sposoby przeprowadzenia kontroli.

Słowa kluczowe: zarządzanie publiczne, zarządzanie procesowe, szkolnictwo wyższe.

Kody JEL: I23

Managerial Challenges to Higher Education

Summary

An aim of considerations is to pay attention to the role and importance of public management in the processes of universities modernisation. The requirements for universities in Poland are determined by the Bologna Process and the National Qualifications Framework. However, they do not decide the direction of universities reforming. This requires making flexible the organisational structures towards the decentralised, horizontal structures, dissemination of the process management, what will facilitate updating the objectives, vision and mission of the university, improve and streamline the decision-making process.

The process management will also ease personal processes at the university and the ways of carrying out audits.

Key words: public management, process management, higher education.

JEL codes: I23

Marlena Plebańska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Barbara Halska

Rola wykorzystania nowych technologii we współczesnych szkołach - rezultaty pierwszego etapu badań

Streszczenie

Celem rozważań jest analiza roli wykorzystania nowych technologii edukacyjnych w procesach edukacyjnych realizowanych na poziomie K12. W artykule przedstawiono wyniki badania wykorzystania Technologii Informacyjno-Komunikacyjnych (TIK) w szkołach. Diagnoza realizowana jest w odniesieniu do całego środowiska szkolnego obejmującego uczniów, nauczycieli, rodziców, kadrę zarządzającą oraz administrację szkolną. W artykule wykazano, iż potrzeby, oczekiwania oraz możliwości środowiska szkolnego kształtują poziom wdrożenia, wykorzystania oraz rozwoju TIK w edukacji, a każda placówka zobligowana jest do przeprowadzenia analizy własnych potrzeb, oczekiwań oraz możliwości przed podjęciem decyzji o wdrożeniu nowych technologii edukacyjnych.

Słowa kluczowe: nowe technologie, e-edukacja, Technologie Informacyjno-Komunikacyjne (TIK), cyfryzacja.

Kody JEL: I21, J24, M15

The Role of Use of New Technologies at Contemporary Schools – Results of the First Stage of Research

Summary

An aim of considerations is to analyse the role of the use of new educational technologies in the educational processes implemented at the K12 level. In their article, the authors presented findings of the study of the use of information and communication technologies (ICT) at schools. The diagnosis is carried out related to the entire school community comprising students, teachers, parents, the managerial staff, and the school administration. In their article, the authors revealed that the needs, expectations and possibilities of the school community form the level of implementation, use and development of ICT in education, while each institution is obliged to carry out an analysis of their own needs, expectations and possibilities prior to making the decision on implementation of new educational technologies.

Key words: new technologies, e-learning, information and communication technologies (ICT), digitisation.

JEL codes: I21, J24, M15

Anna Maria Wiśniewska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Formy i metody nauczania w szkole wyższej

Streszczenie

Studia są najważniejszym i zarazem podstawowym elementem oferty edukacyjnej każdej uczelni. Uczelnie, oprócz studiów, powinny oferować również inne formy kształcenia, mające na celu doskonalenie zawodowe, oraz w niedalekiej przyszłości poprawę „zatrudnialności” absolwentów. Mają one również sprzyjać pogłębianiu wiedzy, umiejętności praktycznych, ale i kompetencji społecznych, co z kolei daje szansę na rozwój osobisty i nabywanie umiejętności bez powiązywania z wykonywaną pracą zawodową.

Celem artykułu jest przedstawienie aktualnych form i metod nauczania, które są dostępne dla studentów, aby idea uczenia się przez całe życie przyświecała wszystkim ludziom, a nie tylko osobom zaawansowanym wiekowo oraz osobom bezrobotnym czy poszukującym pracy, ponieważ to ta grupa społeczna jest dziś najbardziej zorientowana na doszkalanie się czy przekwalifikowywanie.

Słowa kluczowe: szkolnictwo wyższe, LLL, e-learning, formy nauczania.

Kody JEL: I20, I21, I23, I26

Forms and Methods of Teaching at the University

Summary

Studies are the most important and, at the same time, basic element of the educational offer of every university. Universities, besides studies, should also offer other forms of education aimed at in-service training as well as, in the years to come, improvement of employability of graduates. They are also to facilitate broadening of knowledge, practical abilities, but also social competencies, what, in turn, provides an opportunity for personal development and acquiring skills without binding it with the job performed.

An aim of the article is to present the up-to-date educational forms and methods which are accessible for students to make the idea of longlife learning motivating all people and not only elderly as well as jobless ones and jobseekers, as it is this social group which is at present the most training or retraining-oriented one.

Key words: higher education, LLL, e-learning, forms of education.

JEL codes: I20, I21, I23, I26

Osnat Zorde

Oranim College of Education
Tivon, Israel

Quality Education through One Value-Oriented Decision: From Measurement to Application

Summary

This research study describes the change in education led by the Municipality of Haifa from the year 2004 until today by the Department for Educational Empowerment in the city. This department specialises in the care of children and youths at risk. Through a unique multi-systemic model, it succeeded simultaneously in reducing the dropping out of students from the public educational frameworks in the city from 30% to 1.5% and in increasing the percentages of entitlement to the high school matriculation certificate from 63% to 75.36%. The change derived from one value-oriented decision based on theories of social justice and equality of opportunities for the entire population in the city. The research is a narrative study based on the stories of the women who lead the activity in the Department for Educational Empowerment and presents the municipality’s central place in the leadership of quality education for the children and youths found under its responsibility.

Key words: quality, quality in education, social justice, responsibility, commitment, partnership, equality of opportunities, inclusion, differences.

JEL codes: I23

Wysokiej jakości edukacja dzięki jednej decyzji opartej na wartościach: od pomiaru do zastosowania

Streszczenie

Badanie opisuje zmianę w edukacji realizowanej przez Urząd Miejski w Hajfie od roku 2004 do dnia dzisiejszego, wprowadzoną przez Wydział ds. Plenipotencji Edukacyjnych (ang. Department for Educational Empowerment) w tym mieście. Wydział ten specjalizuje się w opiece nad zagrożonymi dziećmi i młodzieżą. Poprzez unikalny model wielosystemowy udało się równocześnie ograniczyć przedwczesne kończenie nauki przez uczniów w szkołach publicznych w mieście z 30% do 1,5% i zwiększyć odsetek uprawnionych do immatrykulacji w szkołach wyższych z 63% do 75,36%. Zmiana ta wynika z opartej na wiedzy decyzji, która bazuje na teoriach sprawiedliwości społecznej i równości szans dla całej ludności miasta. Badanie ma charakter narracyjny i jest oparte na relacjach kobiet, które pracowały w Wydziale ds. Plenipotencji Edukacyjnych, oraz przedstawia centralne miejsce urzędu miejskiego w przywództwie w realizacji wysokiej jakości edukacji dzieci i młodzieży, za których kształcenie urząd odpowiada.

Słowa kluczowe: jakość, jakość w edukacji, sprawiedliwość społeczna, odpowiedzialność, zaangażowanie, partnerstwo, równość szans, włączenie, różnice.

Kody JEL: I23

Ewa Dziuba

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Presja banków w Polsce na osiąganie zysków

Streszczenie

Przedmiotem artykułu jest analiza zjawiska związanego z presją banków w Polsce na osiąganie zysków. Zagadnienie to jest ważne, ponieważ uwypukla sprzeczność interesów przedstawicieli dwóch ważnych interesariuszy w sektorze bankowym, czyli klientów i zarządzających. Celem artykułu jest ukazanie zależności między rozwojem bankowości detalicznej w Polsce, przekładającej się na zyski tych banków, a wzrostem skali zadłużenia bankowego gospodarstw domowych. W artykule poddano weryfikacji następującą hipotezę: rozwój bankowości detalicznej w Polsce spowodował wzrost zadłużenia gospodarstw domowych. Analizie zostały poddane dane z lat 2000-2015. Zastosowano metodę analizy danych pochodzących z takich źródeł, jak: raporty NBP, KNF, BIK oraz sprawozdania finansowe ING Banku Śląskiego S.A. Analiza zagadnienia jest istotna nie tylko ze względów poznawczych, ale również aplikacyjnych.

Słowa kluczowe: bank, zysk, presja, gospodarstwo domowe, zadłużenie.

Kody JEL: D12

Pressure of Banks in Poland on Making Profits

Summary

The subject matter of the article is an analysis of the phenomenon connected with pressure of banks in Poland on making profits. This issue is important as it emphasises the conflict of interests of representatives of the two major stakeholders in the banking sector, i.e. clients and managers. An aim of the article is to show the dependence between the development of retail banking in Poland, translating into those banks’ profits, and growth of the scale of households’ indebtedness to banks. In her article, the author verified the following hypothesis: the retail banking development in Poland has caused the growth of households’ indebtedness. The analysis covered the data of the years 2000-2015. There was applied the method of data originating from sources such as reports of the National Bank of Poland (NBP), the Financial Supervision Authority (KNF), the Credit Reference Agency (BIK) as well as financial statements of ING Bank Śląski S.A. The analysis of the issue is important not only for its cognitive reasons but also applicative ones.

Key words: bank, profit, pressure, household, indebtedness.

JEL codes: D12

Michał Kruszka

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Mateusz Mokrogulski

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Wymogi kapitałowe dla europejskich banków o znaczeniu systemowym

Streszczenie

Celem artykułu jest przedstawienie nowych narzędzi z zakresu nadzoru makroostrożnościowego jako czynników pozytywnie wpływających na bezpieczeństwo w europejskim systemie bankowym. Badaniu poddano bufory kapitałowe, wprowadzone do prawodawstwa unijnego przez pakiet CRD IV/CRR, ukazano ich tło historyczne, a następnie metodą analizy porównawczej pokazano zakres ich wdrożenia w poszczególnych państwach UE. Otrzymane wyniki pozwalają na stwierdzenie, że działania nadzorcze podjęte w odniesieniu do banków o znaczeniu systemowym, mających siedzibę w UE, istotnie poprawiły ich kondycję kapitałową. Przez odpowiednią kalibrację wskaźników buforów kapitałowych możliwe jest zmniejszenie ryzyka systemowego, co ma duże znaczenie z punktu widzenia działalności tych banków. Uruchomienie systemu zapobiegania upadłościom instytucji finansowych przyczynia się także do redukcji kosztów społecznych ponoszonych przez podatników.

Słowa kluczowe: nadzór finansowy, nadzór makroostrożnościowy, bufor kapitałowy, bank o znaczeniu systemowym, ryzyko systemowe.

Kody JEL: G21, G28, K23

Capital Requirements for European Banks of the Systemic Importance

Summary

An aim of the article is to present new tools in the field of macro-prudential supervision as the factors positively affecting security in the European banking system. The research covered capital buffers introduced to the EU legislation through the CRD IV/CRR package. The authors presented their historical background; then, by the method of comparative analysis, they showed the scope of implementation thereof in individual EU member states. The obtained results allow stating that supervisory measures undertaken in relation to banks of the systemic importance, with their seats in the EU, have significantly improved their capital condition. It is possible, through an adequate calibration of the indices of capital buffers, to reduce the systemic risk, what is of a great importance from the point of view of these banks’ activities. The launch of the system of preventing bankruptcies of financial institutions also contributes to reduction of social costs incurred by taxpayers.

Key words: financial supervision, macro-prudential supervision, capital buffer, bank of the systemic importance, systemic risk.

JEL codes: G21, G28, K23

Artur Kuchciński

Społeczna Akademia Nauk w Łodzi

Mezzanine finance – alternatywne źródło finansowania przedsiębiorstw

Streszczenie

Celem artykułu jest prezentacja oraz charakterystyka rynku finansowania działalności inwestycyjnej przedsiębiorstwa kapitałem mezzanine. Mezzanine (z j. włoskiego: „półpiętro”) jest instrumentem finansowania strukturalnego i może stanowić alternatywę dla pozostałych źródeł kapitału dla podmiotów gospodarczych. W związku z tym, że finansowanie kapitałem mezzanine jest w Polsce relatywnie mało znane – co jest jedną z istotnych barier w rozwoju tego typu finansowania – w opracowaniu przedstawiono istotę tego rodzaju kapitału, umiejscowienie mezzanine wśród innych form finansowania, a także dokonano analizy rynku mezzanine finance w Europie. W opracowaniu wskazano także, że finansowanie mezzanine może być innowacyjną, dotychczas mało popularną w Polsce metodą finansowania działalności developerskiej. W branży tej kapitał mezzanine może stanowić alternatywę dla pozostałych zewnętrznych źródeł finansowania.

Słowa kluczowe: kapitał mezzanine, źródła finansowania przedsiębiorstw.

Kody JEL: G21, G23

Mezzanine Finance as an Alternative Source of Enterprise Financing

Summary

An aim of the article is to present and characterise the market for financing enterprise’s investment activities by mezzanine capital. Mezzanine (in Italian, ‘intermediate floor’) is an instrument of structural financing and may be an alternative for other sources of capital for economic entities. Having in mind that financing with mezzanine capital is in Poland relatively recondite (what is one of core barriers in the development of such financing), the author in his study presented the essence of such a capital, location of mezzanine among other forms of financing as well as he carried out an analysis of the market for mezzanine finance in Europe. In his study, he also indicated that mezzanine finance may be an innovative, hitherto not popular enough in Poland method of financing developer activities. In this branch, mezzanine capital may be an alternative for other external sources of financing.

Key words: mezzanine capital, sources of enterprise financing.

JEL codes: G21, G23

Marta Götz

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Jarosław Gracel

AGH Akademia Górniczo-Hutnicza

Przemysł czwartej generacji (Industry 4.0) – wyzwania dla badań w kontekście międzynarodowym

Streszczenie

Celem artykułu jest zaproponowanie umocowanych teoretycznie ram koncepcyjnych dla badania wpływu czwartej rewolucji przemysłowej na konkurencyjność firm w kontekście międzynarodowym.

W badaniu wykorzystano jakościową metodę opisową odwołującą się do krytycznej analizy krajowych i zagranicznych opracowań w zakresie czwartej rewolucji przemysłowej i dokonano krótkiego przeglądu wybranych ujęć teoretycznych z zakresu konkurencyjności międzynarodowej pod kątem ich przydatności do badania współpracy między zagranicznymi partnerami działającymi w realiach przemysłu 4.0.

Głównym rezultatem analizy jest:

- przybliżenie aktualnej, acz słabo naukowo rozpoznanej, tematyki przemysłu czwartej generacji;

- na przykładzie relacji polsko-niemieckich, zidentyfikowanie wyzwań dla współpracy międzynarodowej z racji zmian zachodzących w ramach czwartej rewolucji przemysłowej. Jak dotąd, w polskiej literaturze naukowej nie podejmowano analizy tego procesu w kontekście międzynarodowym. Poza opisaniem specyfiki przemysłu 4.0, podkreślając korzyści i zagrożenia, które niesie, scharakteryzowano także wstępnie stan zaawansowania we wprowadzaniu rozwiązań czwartej rewolucji przemysłowej w Polsce i Niemczech.

Prezentowane zagadnienia z racji ich aktualności i dynamiki rozwoju oraz bardzo słabego rozpoznania na gruncie naukowym wymagają pogłębionych badań. Uzyskane konkluzje mają znaczenie praktyczne, powalają bowiem na identyfikację i ocenę szans oraz zagrożeń dla kooperacji transgranicznej, jakie niesie przemysł 4.0.

Podjęcie tematu nowego, słabo rozpoznanego, acz dynamicznie rozwijającego się i rodzącego różnorodne skutki, pozwala na zasygnalizowanie możliwych konsekwencji społecznych, stając się podstawą dla bardziej adekwatnej polityki społeczno-gospodarczej.

Słowa kluczowe: Industry 4.0 / przemysł 4.0, konkurencyjność, łańcuch wartości dodanej, Polska, Niemcy.

Kody JEL: F2, F6, L1, O14, O3, O52

The Fourth-Generation Industry (Industry 4.0) – Challenges to Research in the International Context

Summary

An aim of the article is to propose the theoretically founded conceptual framework for surveying the fourth industrial revolution’s impact on firms’ competitiveness in the international context.

In their research, the authors used the qualitative descriptive method referring to a critical analysis of national and foreign studies in the field of the fourth industrial revolution and they carried out a concise overview of the selected theoretical approaches as regards international competitiveness from the angle of their usefulness in surveying cooperation between foreign partners operating within the realm of Industry 4.0.

The core result of the analysis is:

- bringing closer the up-to-date though scientifically poorly recognised subject matter of the fourth generation industry;

- based on the example of Polish-German relations, identification of the challenges to the international cooperation by reason of the changes occurring within the fourth industrial revolution. So far, there has not been undertaken in the Polish scientific literature an analysis of this process in the international context. In their article, the authors preliminarily characterised, besides the description of the specificity of Industry 4.0, emphasising the entailed benefits and threats, also the state of advancement in implementation of solutions of the fourth generation of industrial revolution in Poland and Germany.

The presented issues, by reason of their topicality and development dynamics as well as very poor recognition on the scientific grounds, require in-depth research. The achieved conclusions are of the practical importance as they allow identification and evaluation of the opportunities and threats to crossborder cooperation entailed by Industry 4.0.

The undertaking of a new, poorly recognised, though dynamically developing and giving birth to various consequences topic, allows indicating possible social consequences, being a base for a more adequate socioeconomic policy.

Key words: Industry 4.0, competitiveness, value-added chain, Poland, Germany.

JEL codes: F2, F6, L1, O14, O3, O52

Magdalena Kaczkowska-Serafińska

Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie

Cechy wymarzonej pracy oraz oczekiwanych relacji z przełożonym/ą w opinii pracowników z pokolenia Y, wkraczających na rynek pracy w Polsce i we Włoszech

Streszczenie

W artykule przedstawiono i omówiono wyniki badań dotyczących cech wymarzonej pracy, składowych relacji z bezpośrednim przełożonym oraz czynników motywacyjnych w opinii przyszłych pracowników z pokolenia Y, którzy w najbliższych lat wkroczą na europejski rynek pracy. Prezentowane wyniki badania ukazują wpływ różnic kulturowych (Polska, Włochy, Ukraina, Rosja, Białoruś) na ww. zagadnienia oraz identyfikują obszary, w których analizowany kraj pochodzenia nie wpływa na postrzegane zagadnienia. Wnioski stanowią rekomendacje dla kadry zarządzającej w Polsce i we Włoszech dotyczące sposobu zarządzania pracownikami nowej generacji Y. Aby pozytywnie wpływać na ich satysfakcję z pracy, zaangażowanie i jednocześnie minimalizować zjawisko attrition, należy w pierwszej kolejności rozpoznać ich potrzeby i po ich dokładnym przeanalizowaniu i wyciągnięciu wniosków – odpowiednie zalecenia wdrożyć do praktyki zarządzania.

Słowa kluczowe: pokolenie Y w Polsce i we Włoszech, styl zarządzania, czynniki motywacyjne, relacje z przełożonym, wymarzona praca.

Kody JEL: M12, M54

Features of the Dream Job and Expected Relations with the Principal in the Opinion of the Generation Y Employees Entering the Labour Market in Poland and Italy

Summary

In her article, the author presented and discussed findings of the research on the features of the dream job, components of relations with the immediate superior as well as the motivating factors in the opinion of the prospective employees of Generation Y who in the years to come will enter the European labour market. The presented research findings show the impact of various cultural differences (Poland, Italy, Ukraine, Russia, and Belarus) on the said issues as well as they identify the areas where the country of origin in question does not affect the issues perceived. The conclusions are recommendations for the managerial staff in Poland and Italy concerning the way of managing employees of the new generation Y. In order to positively affect their job satisfaction, commitment and, at the same time, to minimise the phenomenon of attrition, one should, in the first instance, recognise their needs and, having thoroughly analysed them and made conclusions, implement to the management practice.

Key words: Generation Y in Poland and Italy, style of management, motivating factors, relations with the principal, dream job.

JEL codes: M12, M54

Dariusz Klimek

Politechnika Łódzka

Migranci zarobkowi z Ukrainy u małych i średnich przedsiębiorców w Polsce

Streszczenie

W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących zatrudniania migrantów z Ukrainy na stanowiskach robotniczych u mikro-, małych, średnich i dużych przedsiębiorców w Polsce. Badania zakończone przez autora w 2012 roku (częściowo zaktualizowane w latach 2014 i 2015r.) prowadzone były u 516 polskich przedsiębiorców zatrudniających migrantów z Ukrainy na terenie całego kraju. Podstawowym źródłem badań (operat losowy) było ponad 3 tys. adresów osób fizycznych i prawnych uzyskanych z urzędów wojewódzkich oraz z miejskich i powiatowych urzędów pracy, które otrzymały dla migrantów zezwolenia na pracę lub zarejestrowały oświadczenia o zamiarze zatrudnienia migrantów. W trakcie badań zastosowano metodę ilościową (technika wywiadu telefonicznego z użyciem skategoryzowanego kwestionariusza) oraz metodę jakościową (technika wywiadu swobodnego). Prezentowane w artykule oceny przedsiębiorców związane są z różnymi aspektami pracy migrantów. W szczególności dotyczą one: przyczyn i charakteru zatrudniania migrantów, elastyczności pracy, wydajności, jakości i dyscypliny pracy migrantów, a także ich wpływu na koszty pracy i poziom przychodów ze sprzedaży u przedsiębiorców.

Słowa kluczowe: migracja zarobkowa, przedsiębiorcy, migranci.

Kody JEL: J6, O15

Labour Migrants from Ukraine Working for Small and Medium Entrepreneurs in Poland

Summary

In his article, the author presented findings of the surveys on employment of migrants from Ukraine as blue-collar workers at micro, small, medium-sized, and large enterprises in Poland. The surveys completed by the author in 2012 (partly updated in 2014 and 2015) were carried out at 516 Polish entrepreneurs employing migrants from Ukraine across the country. The basic source of surveys (random sampling) was more than 3,000 addresses of natural and legal persons, obtained from provincial as well as from urban and district labour offices, that had received for migrants work permits or registered declarations of the intent to hire migrants. In the course of surveys, there was applied the quantitative method (the technique of telephone interview with the use of a categorised questionnaire) and the qualitative method (the free interview technique).The presented in the article evaluations of entrepreneurs are connected with various aspects of migrants’ work. In particular, they concern the reasons and nature of migrants’ hiring, work flexibility, migrants’ labour productivity, quality, and discipline as well as their impact on the labour costs and the level of sales revenues for entrepreneurs.

Key words: labour migration, entrepreneurs, migrants.

JEL codes: J6, O15

Joanna Kubicka

Wyższa Szkoła Handlowa we Wrocławiu

Zmiany w zarządzaniu organizacjami z sektora kultury i sektorów kreatywnych wynikające ze zmian w otoczeniu

Streszczenie

Celem artykułu badawczego jest zidentyfikowanie zmian w zarządzaniu organizacjami z sektora kultury i sektorów kreatywnych wynikających ze zmian w otoczeniu. Dokonano przeglądu poglądów prezentowanych w literaturze przedmiotu i empirycznych badań własnych. Były to badania ilościowo-jakościowe, które przeprowadzono w 2015 roku na grupie 101 przedstawicieli organizacji z sektora kultury i sektorów kreatywnych, na podstawie kwestionariusza ankiety. Analizie poddano opinię badanych na temat zmian w zarządzaniu organizacjami, które powinny zostać wprowadzone w kontekście zmieniającego się stale otoczenia. Otrzymane wyniki poddano analizie statystycznej. Obliczono średnie i odchylenia standardowe. Podjęto się rozpoznania różnic w odpowiedziach z punktu widzenia płci respondentów, w tym celu przeprowadzono test t-Studenta dla prób niezależnych z użyciem pakietu statystycznego IBM SPSS Statistics wersja 21.0. Zależności między zmiennymi ustalono przez obliczenie współczynników korelacji Pearsona. Okazało się, że badani przedstawiciele sektora dostrzegają potrzebę wdrażania zmian w zarządzaniu, choć nie mają pełnej świadomości, jakiego rodzaju zmiany powinny zostać wdrożone.

Słowa kluczowe: sektor kultury, otoczenie, zmiana, zarządzanie, organizacja.

Kody JEL: M10

Changes in Managing Organisations from the Cultural Sector and Creative Sectors Issuing from Changes in the Environment

Summary

An aim of this research article is to identify the changes in managing organisations from the cultural sector and from the creative sectors issuing from changes in the environment. The author performed an overview of the opinions presented in the subject literature and her own empirical surveys. They were quantitative and qualitative surveys carried out in 2015 on the group of 101 representatives of organisations from the cultural sector and from the creative sectors, based on a survey questionnaire. There were analysed the respondents’ opinions on the issue of changes in organisation management, which should be introduced in the context of ever changing environment. The obtained results were subjected to the statistical analysis. The author calculated the means and standard deviations. She also attempted to recognise differences in responses from the viewpoint of respondents’ sex; for this purpose, she carried out the t-test for independent samples with the use of the statistical package IBM SPSS Statistics, version 21.0. The relationships between variables were established by way of computing the Pearson correlation coefficients. It appeared that the surveyed representatives of the sector were perceiving the need to implement changes in management, though they were not fully aware what kind of changes in management there should be implemented.

Key words: cultural sector, environment, change, management, organisation.

JEL codes: M10